Chondryt węglisty NWA 4446

• Autorzy: Przylibski Tadeusz A. , Blutstein Konrad , Łuszczek Katarzyna , Gruchot Joanna

Identyfikatory

DOI

10.7306/2022.17

Warianty tytułu

EN

Carbonaceous chondrite NWA 4446

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The authors carried out petrographic, mineralogical, and chemical analyses (bulk chemical composition and microanalyses of mineral chemical composition) of NWA 4446 carbonaceous chondrite. NWA 4446 chondrite is classified as CV3, S2, W2. This meteorite is a rock fragment most likely from one of the C-type asteroids orbiting the Sun in the outer part of the asteroid belt. It represents the matter formed at the earliest stages of the formation of extrasola bodies in the solar system. As a result of the research, the authors documented a wider range of variation in the chemical composition of olivine crystals (Fa: 0.67-46.57 mol%) in the matrix and chondrules, and a much narrower range of variation in the chemical com- position of pyroxene crystals (Fs: 0.90–3.35 mol%) against the data used for the classification of the meteorite. The characteristics of the chondrules, ranging in size from 0.5 to more than 1 mm, allowed concluding that they constitute about 60% of the meteorite’s vol- ume, in which they form many structural and mineral varieties PO, POP, BO, PP and RP chondrules were observed. The remaining 40% of the chondrite volume is a matrix consisting of small crystals of pyroxenes, olivines, glass, as well as opaque minerals: sulphides, FeNi alloy, native copper and gold grains, carbonaceous substance, and compact CAIs. The mineral and chemical composi- tion of CAIs shows that their dominant mineral is melilite, accompanied by diopside and spinel. The chemical composition of spinel and diopside is very similar to their total chemical formulas, while the composition of melilite shows a significant sodium deficiency. Among the opaque minerals, one phase of the FeNi dominates - awaruite (Ni 3 Fe), and sulphides are represented by troilite (FeS) and mackinawite ((Fe,Ni) 9 S 8 ). Moreover, grains of native copper with an admixture of gold and grains of native gold with an admixture of platinum, nickel and copper with a size of several μm were identified. Taking into account the admixtures contained in the above-mentioned opaque minerals (mainly Co and Cu), the parent rock of the carbonaceous chondrite NWA 4446 can be considered to have been mineralized with Fe, Ni, Co and Cu ore minerals with the content of Au and Pt. This means that, we can expect deposits of native forms of the above-mentioned metals and sulphides on the parent bodies of carbonaceous chondrites of the CV group - C-type asteroids.

Słowa kluczowe

PL

meteoryt; chondryt węglowy; chondryt CV3; Asteroida typu C; pas asteroid; Układ Słoneczny; ruda

EN

meteorite; carbonaceous chondrite; CV3 chondrite; C-type asteroid; asteroid belt; Solar System; ore mineral

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2022
• Tom: Vol. 70, nr 7
• Strony: 513--526
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., fot., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Przylibski Tadeusz A.

• Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii, Politechnika Wrocławska, Wybrzeże S. Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław

autor

Blutstein Konrad

• Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii, Politechnika Wrocławska, Wybrzeże S. Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław

autor

Łuszczek Katarzyna

• Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii, Politechnika Wrocławska, Wybrzeże S. Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław

autor

Gruchot Joanna

• Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii, Politechnika Wrocławska, Wybrzeże S. Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław

Bibliografia

• 1. APAI D., LAURETTA D. 2010 - Protoplanetary Dust. Astrophysical and Cosmochemical Perspectives. Cambridge University Press, Cambridge, UK.
• 2. BECKET J.R., CONNOLLY H.C., EBEL D.S. 2006 - Chemical Processes in Igneous Calcium-Aluminium-rich Inclusions: A Mostly CMAS View of Melting and Crystallization. [W:] Lauretta D., McSween H.Y., Jr. (red.), Meteorites and the Early Solar System II , The University of Arizona Press, Tucson.
• 3. BLUTSTEIN K., PRZYLIBSKI T.A., ŁUSZCZEK K., GRUCHOT J. 2022 - Skład chondrytów węglistych jako wyznacznik zasobności planetoid typu C w surowce metaliczne. Acta Soc. Metheorit. Polon., 13: 7-26.
• 4. CHOI B.-G., McKEEGAN K.D., LESHIN L.A., WASSON J.T. 1997 - Origin of magnetite in oxidized CV chondrites: in situ measurement of oxygen isotope compositions of Allende magnetite and olivine. Earth Planet. Sci. Lett., 146: 337-349.
• 5. GATTACCECA J., McCUBBIN F.M., BOUVIER A., GROSSMAN J.N. 2020 - The Meteoritical Bulletin, no. 108. Meteorit. Planet. Sci., 55 (5): 1146-1150.
• 6. GRADY M.M., PRATESI G., MOGGI CECCHI V. 2014 - Atlas of meteorites. Cambridge University Press, Cambridge.
• 7. GREENWOOD R.C., FRANCHI I.A., KEARSLEY A.T., ALARD O. 2010 - The relationship between CK and CV chondrites. Geochim. Cosmochim. Acta, 74 (5): 1684-1705.
• 8. HURNIK B. 2011 - Meteoryt Tagish Lake - związki organiczne. Acta Soc. Metheorit. Polon., 2: 34-39.
• 9. HUTCHISON R. 2006 - Meteorites. A Petrologic, Chemical and Isotopic Synthesis. Cambridge University Press, Cambridge, UK.
• 10. JAKUBOWSKI T., KOZANECKI M., OTT U., KARCZEMSKA A. 2011a - Raman spectroscopy investigations of Tagish Lake nanodiamonds. 74th Annual Meteoritical Society Meeting (2011), 5269.pdf
• 11. JAKUBOWSKI T., OTT U., HERRMANN S., MCCAUSLAND P.J.A. 2011b - Solar noble gases in Tagish Lake. Goldschmidt Conference Abstracts, 1099.
• 12. KIMURA M., GREENWOOD R.C., KOMATSU M., IMAE N., YAMAGUCHI A., SATO R. 2021 - Petrology and classification of A-9003, A 09535, and Y-82094: A new type of carbonaceous chondrite. Meteorit. Planet. Sci., 1-15; https://doi.org/10.1111/maps.13704
• 13. KROT A.N., KEIL K., GOODRICH C.A., SCOTT E.R.D., WEISBERG M.K. 2006 - Classification of meteorites. [W:] Davis A.M. (red.), Treatise on Geochemistry: Meteorites, Comets, and Planets. Vol. 1, 2nd Ed., Elsevier, 83-128.
• 14. McSWEEN H.Y., Jr., HUSS G.R. 2010 - Cosmochemistry. Cambridge University Press. The Meteoritical Bulletin Database, The Meteoritical Society, International Society for Meteoritics and Planetary Science; https://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php; dostęp 30.09.2021.
• 15. MetBull; 23.03.2022 - The Meteoritical Society, International Society for Meteoritics and Planetary Science, The Meteoritical Bulletin Database https://www.lpi.usra.edu/meteor/
• 16. Minor Planet Center, 2022 - The International Astronomical Union, Minor Planet Center:; dostęp 6.01.2022.
• 17. METZLER K., HEZEL D.C., BAROSH J., WÖLFER E., SCHNEIDER J.M., HELLMANN J.L., BERNDT J., STRACKE A., GATTAC- CECA J., GRENNWOOD R.C., FRANCHI I.A., BURKHARDT CH., KLEINE T. 2021 - The Loongana (CL) group of carbonaceous chondrites. Geochim. Cosmochim. Acta, 304: 1-31.
• 18. NESVORN'Y D., BOTTKE W., VOKROUHLICK'Y B., MORBIDELLI A., JEDICKE R. 2005 - Asteroid Families. Asteroids, Comets, Meteors Proceedings IAU Symposium No. 299, 2005.
• 19. NIEĆ M. (red.) 1994 - Kryteria bilansowości złóż kopalin. Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Komisja Zasobów Naturalnych, OIKOS, Warszawa.
• 20. PILORGET C., OKADA T., HAMM V., BRUNETTO R., YADA T., LOIZEAU D., RIUL., USUI T., MOUSSI-SOFFYS A , HATAKEDA K., NAKATO A., YOGATA K., ABE M., ALÉON-TOPPANI A., CARTER J., CHAIGNEAU M., CRANE B., GONDET B., KUMAGAI K., LAN- GEVIN Y., LANTZ C., LE PIVERT-JOLIVET T., LEQUERTIER G., LOURIT L., MIYAZAKI A., NISHIMURA M., POULET F., ARAKAWA M., HIRATA N., KITAZATO K., NAKAZAWA S., NAMIKI N., SAIKI T., SUGITA S., TACHIBANA S., TANAKA S., YOSHIKAWA M., TSUDA Y., WATANABE S., BIBRING J.-P. 2021 - First compositional analysis ofRyugu samples by the MicrOmegahyperspectral microscope. Nature Astronomy, https://doi.org/10.1038/ s41550- 021-01549-z
• 21. SEARS D.W.G. 2004 - The origin of chondrules and chondrites. Cambridge University Press, Cambridge.
• 22. SZURGOT M. 2013 - Badanie mikrostruktury meteorytu NWA 4967 w płytkach cienkich. 55. Konserwatorium Krystalograficzne, Wrocław, Streszczenia komunikatów, 302-303.
• 23. SZURGOT M. 2014 - Petrologiczna i mineralogiczna charakterystyka chondrytu węglistego NWA 4967. Acta Soc. Metheorit. Polon., 5: 121-148.
• 24. SZURGOT M., KOZANECKI M. 2009 - Spektroskopia Ramana w badaniu meteorytów NWA 4039 i NWA 1465. Acta Soc. Metheorit. Polon., 1: 151-155.
• 25. SZURGOT M., POLAŃSKI K. 2008 - Microstructure of NWA 4435 Meteorite. Sci. Bull. of the Technical University of Lodz Physics, 29: 75-83.
• 26. SZURGOT M., TSZYDEL I. 2009 - Ujawnienie minerałów meteorytu NWA 4967 za pomocą spektroskopii Ramana. 51. Konserwatorium Krystalograficzne, Wrocław, Streszczenie komunikatów, 299-300.
• 27. SZURGOT M., TSZYDEL I. 2011 - Zastosowanie spektroskopii Rama- na do identyfikacji minerałów meteorytu NWA 4967. Acta Soc. Metheorit. Polon.,2: 158-170.
• 28. SZURGOT M., POLAŃSKI K.,KOSIŃSKI J.W. 2011 -Badanie składu pierwiastkowego i mineralnego chondrytu węglistego NWA 4967 za pomocą analitycznej mikroskopii elektronowej. Acta Soc. Metheorit. Polon., 2: 147-157.
• 29. WASSON J.T. 1974 - Classification of Meteorites. [W:] Meteorites. Minerals and Rocks, vol. 10. Springer, Berlin, Heidelberg; https://doi.org/- 10.1007/978-3-642-65863-1_2
• 30. WEISBERG M., McCOY T., KROT A. 2006 - Systematics and evolution of meteorite classification. [W:] Lauretta D., McSween Jr. (red.), Meteorites and the Early Solar System II, The University of Arizona Press, Tucson.
• 31. WEISBERG M., SMITH C., BENEDIX G., FOLCO L., RIGHTER K., ZIPFELJ.,YAMAGUCHIA.,CHENNAOUIAOUDJEHANEH.2008 - The Meteoritical Bulletin, No. 94. Meteorit. Planet. Sci., 43 (9): 1551-1588.
• 32. WIIK H.B. 1956 - The chemical composition of some stony meteorites. Geochim. Cosmochim. Acta, 9 (5-6): 279-289.
• 33. WLOTZKA F. 1993 - A weathering scale for the ordinary chondrites. The Meteoritical Bulletin, No. 75. Meteoritics, 28 (5): 692-703.
• 34. YADA T., ABE M., OKADA T., NAKATO A., YOGATA K., MIYAZAKI A., HATAKEDA K., KUMAGAI K., NISHIMURA M., HITOMI Y., SOEJIMA H., YOSHITAKE M., IWAMAE A., FURUYA S., UESUGI M., KAROUJI Y., USUI T., HAYASHI T., YAMAMOTO D., FUKAI R., SUGITA S., CHO Y., YUMOTO K., YABE Y., BIBRING J.-P., PI- LORGET C., HAMM V., BRUNETTO R., RIU L., LOURIT L., LOIZEAU D., LEQUERTIER G., MOUSSI-SOFFYS A., TACHIBANA S., SAWADAH., OKAZAKI R., TAKANO Y., SAKAMOTO K., MIURAY.N., YANOH.,IRELANDT.R.,YAMADAT.,FUJIMOTOM.,KITAZATOK., NAMIKI N., ARAKAWA M., HIRATA N., YURIMOTO H., NAKAMURA T., NOGUCHI T., YABUTA H., NARAOKA H., ITO M., NAKAMURA E., UESUGI K., KOBAYASHI K., MICHIKAMI T., KI- KUCHI H., HIRATA N., ISHIHARA Y., MATSUMOTO K., NODA H., NOGUCHI R., SHIMAKI Y., SHIRAI K., OGAWA K., WADA K., SENSHU H., YAMAMOTO Y., MOROTA T., HONDA R., HONDAC., YOKOTA Y., MATSUOKA M., SAKATANI N., TATSUMI E., MIURA A., YAMADA M., FUJII A., HIROSE C., HOSODA S., IKEDA H., IWATA T., KIKUCHI S., MIMASU Y., MORI O., OGAWA N., ONO G., SHIMADA T., SOLDINI S., TAKAHASHI T., TAKEI Y., TAKEUCHI H., TSUKIZAKI R., YOSHIKAWA K., TERUI F., NAKAZAWA S., TANAKA S., SAIKI T., YOSHIKAWA M., WATANABE S., TSUDAY. 2021 - Preliminary analysis of the Hayabusa2 samples returned from C-type asteroid Ryugu. Nature Astronomy,https://doi.org/10.1038/s41550-021-01550-6

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2024)