Kategoryzacja rejonów zagrożeń geologiczno-inżynierskich wydzielanych w kopalniach odkrywkowych jako narzędzie podnoszące bezpieczeństwo eksploatacji na przykładzie wyrobiska Pola Szczerców

• Autorzy: Kurpiewska I. , Wcisło A. , Czarnecki L. , Jurczuk M.

Warianty tytułu

EN

Classification of geotechnical-threat areas located in open-cast mines as a tool of safety optimization of exploitation based on example of Szczerców Field

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono, jak doświadczenia uzyskane w trakcie prowadzenia eksploatacji w Polu Bełchatów wykorzystano dla podniesienia bezpieczeństwa prowadzenia robót w Polu Szczerców. Podstawowym założeniem jest fakt, że oba pola zalegają w tej samej strukturze tektonicznej, w związku z czym warunki kształtujące oba pola muszą być zbliżone. W oparciu o dotychczasowe rozpoznanie istnieje zatem możliwość wydzielenia stref potencjalnych zagrożeń na etapie konstrukcji konturu wyrobiska górniczego. Wydzielone potencjalne strefy zagrożeń różnią się od siebie m.in. wielkością, podstawą wydzielenia, skalą zagrożenia, lokalizacją na zboczach o różnym przeznaczeniu, stopniem rozpoznania itp. W celu porównania i oceny wydzielanych stref zagrożeń opracowano dla nich kryteria porównawcze. W przeprowadzonej kategoryzacji rejonów zagrożeń, wydzielone rejony zagrożeń zostały przeanalizowane pod kątem zagrożenia, jakie stanowić mogą dla ruchu zakładu górniczego, obiektów użyteczności publicznej oraz eksploatacji węgla, a także pod kątem stopnia rozpoznania geologicznego w danym obszarze, ponieważ decyduje on o klasyfikacji rejonu zagrożeń do odpowiedniej kategorii. Ze względu na stanowiące zagrożenie dla ruchu zakładu górniczego, obiektów użyteczności publicznej, eksploatacji węgla oraz podejmowanych działań zabezpieczających wydzielono 5 kategorii rejonów zagrożeń (I-V). Ze względu na stopień rozpoznania danego rejonu zagrożeń określono 4 stopnie rozpoznania (A-D). Wraz z postępem eksploatacji i wzrostem stopnia rozpoznania budowy geologicznej, kategoria zagrożenia w poszczególnych rejonach ze względu na zmianę granic zasięgu, skali itp. może się zmieniać. Zmienność wielu czynników w czasie powoduje również, iż same relacje pomiędzy wydzielanymi rejonami mogą się zmieniać. Wykonanie szczegółowej analizy oraz skategoryzowanie każdego z rejonów, pozwala na odpowiednio wcześniejsze dobranie sposobu i metody minimalizacji zagrożenia. Dla rejonów stwarzających duże zagrożenie (kategoria I, II), zalecane jest wykonanie szeregu prac wyprzedzających prowadzących do zminimalizowania lub wyeliminowania zakładanych deformacji skarp i fragmentów zboczy. Działania te ograniczają możliwość wystąpienia wcześniej nieprognozowanych deformacji wieloskarpowych na zboczach stałych. Prowadzone wyprzedzające prace projektowe, dostosowujące technologię do zaistniałych i przewidywanych warunków geologiczno-inżynierskich oraz wykonywane prace zabezpieczające na udostępnionych odcinkach skarp stałych w rejonach zagrożeń - pomniejszają zasięg i skalę prognozowanych zagrożeń.

EN

In the paper was shown, how the experiences from Bełchatów Field open pit was implemented in case of Szczerców Field for increasing of mine operations safety. The first assumption takes into account that both Fields are located in the same tectonic structure and condition influenced its form must be parallel. On the basis on former recognition, there is possibility to identify the zones of potential risk on the stage of mining excavation design. Distinguished zones are different i.a. in their extend, basis of defining, risk scale, recognition level, location on mining slope type. To compare and evaluate risk zones, comparison criteria were defined. The next step of the research, categorization of risk zone, was essential for assessment of hazards for mining operation, public properties, and geological recognition level, which decided on risk category qualification. For the sake of risk, 5 categories were defined (I-V). For the sake of recognition level, 4 categories were specified (A-D). Parallel with exploitation progress, and increasing of geological recognition level, risk category of defined zones can be changeable. Variability in time of many factors, results also in changes in spatial relations between risk regions. Appropriate analysis and regions categorization allows for early reaction and selection of efficient way for risk reduction. For high-level risk regions (I, II), it is recommended preparing a set of work leading to minimization or elimination of forecast slope deformation. Proposed methodology reduced also non expected deformation on the stable slopes. Prognosis and design works allow to adapt the exploitation technology to forecast geological-engineering conditions, prepare and complete securing work on the available stable slope section in the risk regions, what result in reduction of scale and risk extent.

Słowa kluczowe

PL

rejony zagrożeń geotechnicznych; zagrożenia naturalne; bezpieczeństwo eksploatacji

EN

zones of potential risk geotechnical; natural hazards; safety of exploitation

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2013
• Tom: R. 54, nr 1
• Strony: 5--12
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz.

Twórcy

autor

Kurpiewska I.

• Biuro Projekt Górniczych i Geologicznych PROGiG Sp. z o.o., Wrocław

autor

Wcisło A.

• Biuro Projekt Górniczych i Geologicznych PROGiG Sp. z o.o., Wrocław

autor

Czarnecki L.

• PGE GiEK S.A., Oddział KWB Bełchatów

autor

Jurczuk M.

• PGE GiEK S.A., Oddział KWB Bełchatów

Bibliografia

• [1] Szymański J., Czarnecki L., Dynowska M., Przemieszczenia konturu zbocza wyrobiska odkrywkowego jako parametr oceny jego stateczności. Zimowa Szkoła Mechaniki Górotworu: XXIX Zimowa Szkoła Mechaniki (2006), str 377
• [2] Rybicki S., Flisiak J., i in., Dokumentacja geologiczno-inżynierska procesów osuwiskowych 22S i 24S wraz z weryfikacją przyjętych kryteriów bezpieczeństwa (BOT KWB Bełchatów). Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica. Kraków, marzec 2007
• [3] Sowiński L., Kurpiewska I., Wcisło A., Pole Szczerców. Opracowanie kategoryzacji rejonów zagrożeń geologiczno-inżynierskich wraz z wytycznymi dla projektowania obiektów zakładu górniczego. Biuro Projektów Górniczych i Geologicznych „PROGiG” Sp. z o.o.. Wrocław, listopad 2009
• [4] Sowiński L., Kurpiewska I., Wcisło A., Pole Bełchatów. Aktualizacja stateczności zboczy stałych: północnego i południowego Pola Bełchatów pomiędzy liniami przekrojów geologicznych 55 SN – 45 SN. Biuro Projektów Górniczych i Geologicznych „PROGiG” Sp. z o.o.. Wrocław, luty 2012
• [5] Kuliński M. i in., Pole Szczerców. Dodatek nr 1 do Projektu Zagospodarowania Złoża Węgla Brunatnego Bełchatów. Przedsiębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu PROXIMA S.A, lipiec 2012