Group of farm workers' houses as an element of the composition of a manor complex on the example of Krasne Dłusko

• Autorzy: Arlet Piotr Krzysztof

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2024.60.E-01

Warianty tytułu

PL

Zespół domów pracowników folwarcznych jako element kompozycji założenia dworskiego na przykładzie Krasnego Dłuska

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

In western Poland, in the village of Krasne Dłusko, a compact and uniform complex of farmworkers' houses was preserved until the third quarter of the 20th century. According to the author's knowledge, this is the only such complex that survived long enough to be photographed and described. Very interesting in itself, it was also part of a larger spatial composition of a manor and grange estate dating back to the early 18th century. In this article, the author considers whether the inclusion of groups of such houses within the composition of a manor and grange was typical or rather an exception.

PL

W zachodniej Polsce, w miejscowości Krasne Dłusko do trzeciej ćwierci XX w. zachował się zwarty i jednolity zespół domów robotników rolnych – pracowników folwarku. Wg wiedzy autora jest to jedyny taki zespół, który przetrwał do czasów, kiedy to mógł być sfotografowany i opisany. Sam w sobie bardzo ciekawy, w dodatku był częścią większej kompozycji dworsko-folwarcznego założenia przestrzennego z początków XVIII w. W artykule autor rozważa, czy włączanie zespołów takich domów w kompozycję dworu i folwarku było sytuacją typową, czy raczej wyjątkową.

Słowa kluczowe

EN

farm worker's house; farmhand's cottage; grange; manor complex

PL

chata parobka; dom robotnika rolnego; folwark; zespół dworski

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 60
• Strony: 367--386
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Arlet Piotr Krzysztof

• West Pomeranian Technical University in Szczecin. Faculty of Architecture Department of Architectural Design

• https://orcid.org/0000-0003-2072-1449

Bibliografia

• [1] Burszta J. (1954) ‘Budownictwo wiejskie w Kluczu Runowskim pod Nakłem w I połowie XVII w.: Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, t. 2, pp. 104-139.
• [2] Heidelck F. (1941), Das ostgermanische Vorlaubenhaus im Wartheland, Poznań (Posen).
• [3] Jakimowicz, T., Łęcki, Wł., Nowacki. H., others (1994) Architektura niedostrzegana – budownictwo folwarczne Wielkopolski, Poznań, Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, ISBN 83-85337-10-5.
• [4] Karty obiektów niebieskie i białe (1967, 1975, 1981), [online]. Available at: https//zabytek.pl, (Accessed: 10-01-2024).
• [5] Kornecki M. (1991) ‘Krajobraz kulturowy - perspektywy badań i ochrony’, Ochrona Zabytków 44/1 (172) pp. 19-25.
• [6] Kozierowski S. ks. (1916) Badania nazw topograficznych dzisiejszej archidyecezyi poznańskiej. Tom I. A–O, Poznań, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• [7] Miłobędzki A. (1988) Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa, Wiedza Powszechna, ISBN 83-214-0578-9.
• [8] One Bid (2022) Starodruki [online]. Available at: https://one.bid/sv/ksiazki-i-starodruki-switkowski-piotrbudowanie-wieyskie-dziedzicom-warszawa-lwow-1782/1283481, DOI, (Accessed: 20.09.2024).
• [9] Piotrowski, R. (2011) Spotkania z historią – Treffen mit Geschichte – Gmina Przytoczna – Gemeinde Prittisch, Przytoczna: Urząd Gminy w Przytocznej, ISBN 978-83-934299-0-5.
• [10] Polska-Org (2022) Krasne Dłusko [online]. Available at: https://polska-org.pl/9885775,foto.html, (Accessed: 06-11-2022).
• [11] Ponińska K. Sosnowica. Oczami duszy [online]. Available at: https://oczamiduszy.pl/gallery/sosnowica/, (Accessed: 28-08-2024).
• [12] Prokopek M., Budownictwo ludowe w Polsce (1976) Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• [13] Sadowski, W. (1997) Budownictwo wiejskie u zbiegu Warty I Noteci, Sanok – Gorzów Wlkp.: Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
• [14] Sochacka D., Kraszewska M. (2007) ‘Zespoły dworsko-folwarczne w strukturze i krajobrazie wsi’, Infrastruktura i ekologia obszarów wiejskich 2007/5, Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi PAN w Krakowie, Katedra Technicznej Infrastruktury Wsi AR w Krakowie, URL https://bibliotekanauki.pl/articles/62540.
• [15] Tłoczek I. (1985), Dom mieszkalny na polskiej wsi, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe (PWN), ISBN 83-01-04218-4.
• [16] Wasiołka Z. (2013) Krzycko Wielkie. Polskie Zabytki – Katalog zamków, pałaców i dworów [online]. Available at: http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/5890/Krzycko_Wielkie/, (Accessed: 28-08-2024).
• [17] Yandex Maps (2024) Krasne Dłusko [online] Available at: https://yandex.eu/maps, (Accessed: 03-06-2024).
• [18] Zachariasz A. (2013) Zespół dworski jako integralny element krajobrazu wsi. Problemy ochrony i współczesnego użytkowania na wybranych przykładach z Polski południowej’, Architektura Krajobrazu, 2(39), pp. 4-29, URL http://architekturakrajobrazu.up.wroc.pl/2013/22-2013/81-2-2013.
• [19] Zamki, pałace, dworki (2009) Krasne Dłusko /Lauske/ [online] Available at: https://zamkilubuskie.pl/krasnedluskolauske/, (Accessed: 21-02-2024).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).