Ocena funkcjonowania śródleśnych oczek wodnych w zróżnicowanych warunkach meteorologicznych na terenie leśnego kompleksu promocyjnego Lasy Rychtalskie

• Autorzy: Korytowski M. T. , Stasik R. , Liberacki D.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/64223

Warianty tytułu

EN

Assessment of forest pond function in different meteorological conditions at promotional forest complex area of Lasy Rychtalskie

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w dwóch, różniących się pod względem opadów, latach hydrologicznych 2010/2011 i 2012/2013 w zlewniach śródleśnych oczek wodnych nr 1 i 6 usytuowanych na terenie Leśnego Zakładu Doświadczalnego Siemianice, należącego do Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Rychtalskie”, w leśnictwach Wielisławice (oczko nr 1) oraz Laski (oczko nr 6). Zlewnia śródleśnego oczka wodnego nr 1, o powierzchni około 7,5 ha jest w 100% zlewnią leśną. Natomiast zlewnia oczka nr 6, o powierzchni około 37 ha, jest w 40% zlewnią leśną a pozostałe 60% obszaru badanej zlewni stanowią grunty orne. Analizowane w pracy oczka nr 1 i 6 o łagodnych skarpach, mają charakter naturalnych oczek wytopiskowych. Powierzchnia oczka nr 1 wynosi 0,13 ha a oczka nr 6 0,35 ha, przy średnich głębokościach wynoszących odpowiednio 1,0 m i 1,4 m. Przeprowadzone badania potwierdziły, że zmiany stanów i związanych z nimi zapasów wody w śródleśnych oczkach wodnych nr 1 i 6 w dużej mierze uzależnione był również, poza przebiegiem warunków meteorologicznych, od ich cech morfometrycznych. Badania wykazały także silną więź hydrauliczną polegającą na okresowym odpływie wód z oczek do gleb przyległych siedlisk i odwrotnie. Obliczone współczynniki korelacji, dla związków stanów wód w oczkach ze stanami wód gruntowych przyległych siedlisk w omawianych latach hydrologicznych osiągały wartości od 0,43 do 0,96 i zależności te były w większości istotne na poziomie α=0,01.

EN

The paper presents the results of the researches carried out in the catchments of pond No 1 and No 6. The ponds are located in Siemianice Experimental Farm, belonging to “Lasy Rychtalskie” Promotional Forest Complex, in Wielisławice (pond No 1) and Laski forestry (pond No 6). The researches were carried out in two hydrological years 2010/2011 and 2012/2013. The years had different precipitation. The area of catchment of pond No 1 is about 7.5 ha and its forestation totals 100%. Whereas catchment area of pond No 6 is about 37 ha. The forestation of this pond is about 40% and the rest are arable areas. The analyzed pond No 1 and 6, have mild scarps, and they are natural pond melting out. The area of pond No 1 is 0.13 ha, whereas pond No 6 is 0.35 ha, and averages depths of both ponds are 1.0 m and 1.4 m. The results confirmed a connection between water in ponds and groundwater in neighboring areas. In some periods water of ponds supply surrounding areas and in some periods on the contrary – groundwater supply water in ponds. Correlation coefficient (from 0.43 to 0.96) calculated for relation between water levels in ponds and groundwater were statistically significant for the level α=0.01 in analyzed hydrological years.

Słowa kluczowe

PL

mikrozlewnia leśna; śródleśne oczko wodne; stany wody; zapasy wody

EN

forest catchment; forest ponds; water levels; water storages

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 49
• Strony: 41--49
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Korytowski M. T.

• Instytut Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Piątkowska 94, 60-649 Poznań

autor

Stasik R.

• Instytut Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Piątkowska 94, 60-649 Poznań

autor

Liberacki D.

• Instytut Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Piątkowska 94, 60-649 Poznań

Bibliografia

• 1. Bielecka J. 2009. Oczka wodne. W: Woda na obszarach wiejskich. Red. W. Mioduszewski i W. Dembek. Falenty, IMUZ, 133–137.
• 2. Byczkowski A. 1996. Hydrologia. Tom 1. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• 3. Fatyga J., Żyszkowski E., Helis M. 2009. Zastosowanie analizy sąsiedztwa do charakterystyki zbiorników wodnych na przykładzie powiatu Wrocławskiego Ziemskiego. Woda – Środowisko –Obszary Wiejskie, t. 9, z. 2(26), 33–49.
• 4. Gamrat R., Burczyk P., Łysko A. 2006. Przemiany szaty roślinnej śródpolnych oczek wodnych w rejonie Czepina. Woda –Środowisko-Obszary Wiejskie, 6(1), 115–131.
• 5. Gołdyn R. 2012. Potrzeba ochrony zbiorników śródpolnych. Red. R. Gołdyn i R. Kędziora, Biblioteka Ekologiczna w Poznaniu, 3–4.
• 6. Kala R. 2002. Statystyka dla przyrodników. Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Poznań, ss. 231.
• 7. Koc. J., Cymes I. 2004. Retencyjna rola małych zbiorników wodnych włączonych do sieci drenarskiej w warunkach równiny sępopolskiej. Roczniki AR Poznań, Melioracje i Inżynieria Środowiska, 25, 239–246.
• 8. Kondracki J. 1978. Geografia Fizyczna Polski. Wyd. III, PWN, Warszawa.
• 9. Korytowski M., Szafrański Cz. 2013. Zmiany zapasów wody w latach o różnych sumach opadów, w śródleśnych oczkach wodnych, na przykładzie leśnictw Wielisławice i Laski. Annual Set The Enviroment Protection (Rocznik Ochrona Środowiska), 15, 1567–1579.
• 10. Kostrzewa S., Pływaczyk A., Nowacki J. 1994. Stosunki wodne użytków rolnych w okresie suszy 1992 na Dolnym Śląsku. Roczniki Nauk Rolniczych, 3/4, 7–18.
• 11. Kosturkiewicz A., Szafrański Cz., Czopor St., Korytowski M., Stasik R. 2001. Związki stanów wód w śródleśnych oczkach wodnych ze stanami wód gruntowych w przyległych siedliskach leśnych. Konferencja Naukowa „Funkcjonowanie geoekosystemów w zróżnicowanych warunkach morfoklimatycznych – monitoring, ochrona, edukacja”, Poznań, 237–250.
• 12. Kucharski L. 1996. Przyrodnicze znaczenie zagłębień bezodpływowych w rolniczym krajobrazie Pojezierza Kujawskiego. Przegląd Nauk. Wydz. Melior. i Inż. Środ. SGGW, Warszawa, z. 10, 33–38.
• 13. Kuczyńska-Kippen N. 2012. Znaczenie drobnych zbiorników wodnych dla małej retencji wody na terenach wiejskich na przykładzie Wielkopolski. W monografii „Potrzeba ochrony zbiorników śródpolnych” pod redakcją R. Gołdyna i R. Kędziory, Biblioteka Ekologiczna w Poznaniu, 5–20.
• 14. Major M. 2012. Funkcjonowanie zagłębień bezodpływowych w zróżnicowanych warunkach morfolitologicznych (dorzecze Parsęty, Pomorze Zachodnie). Studia i Prace z Geogrfii i Geologii nr 27, ss. 232.
• 15. Mioduszewski W., Pierzgalski E. 2009. Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych. Centrum Koordynacjo projektów Środowiskowych (Projekt programu), Warszawa, ss. 73.
• 16. Operat glebowo – siedliskowy i fitosocjologiczny LZD Siemianice. Zakład Usług Ekologicznych i Urządzeniowo Leśnych, Poznań, 1999.
• 17. Orzepowski W. 2010. Kształtowanie się zasobów retencji glebowej w otoczeniu małych zbiorników wodnych. Zeszyty Problemowe Postępu Nauk Rolniczych, Warszawa, 548/2, 435–444.
• 18. Philips P.J., Shedlock R.J. 1993. Hydrology and chemistry of groundwater and sesonal ponds in the Atlantic Coastal Plain in Delaware, USA. Journal of Hydrology, 141, 157–178
• 19. Polska Norma PN-R-04033. Gleby i utwory mineralne – podział na frakcje i grupy granulometryczne. Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa, 1998.
• 20. Przybyła Cz., Kozdrój P. 2013. Wpływ zbiornika lateralnego Pakosław na położenie zwierciadła wód gruntowych terenów przyległych. Annual Set The Enviroment Protection (Rocznik Ochrona Środowiska), 15, 1673–1688.
• 21. Skwierawski A. 2005. Pszekształcenia małych zbiorników od początku XX w. na przykładzie wybranych obszarów Pojezierza Olsztyńskiego. Inżynieria Ekologiczna, 12, 70–72.
• 22. van der Kamp G., Hayashi M. 2009. Groundwater –wetland ecosystem interaction in the semiarid glaciated plains of North America. Hydrogeol. J. 17, 203–214

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.