The Owadów-Brzezinki geoeducation area at Sławno

• Autorzy: Błażejowski Błażej , Wierzbowski Andrzej

Identyfikatory

DOI

10.7494/geotour.2020.1-2(60-61).39-45

Warianty tytułu

PL

Obszar geoedukacji Owadów-Brzezinki w Sławnie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The geoeducation area (called also “Owadów-Brzezinki Geopark”) located in the north-western margin of the Holy Cross Mountains (Tomaszów Syncline) at Sławno community (Łódź Voivodeship), was established in June 2019, in close vicinity of the Owadów- ‑Brzezinki quarry. This locality is one of the most important palaeontological sites described recently in Poland. The area consists of the exhibition pavilion, educational routs and panoramic viewing platform, which is located along the edge of the quarry. The palaeontological exhibition shows the unique Late Jurassic fossils of marine and terrestrial organisms, many of them new to science, that have been excavated in the quarry during the last eight years. Among the most important fossils are: ammonites, lobster-like decapod crustaceans, horseshoe crabs, actinopterygian fish, a cryptodiran turtle, ichthyosaurs, as well as a small terrestrial crocodyliform, pterosaurs and insects. In addition to the original fossils, the exhibition presents life-size reconstructions of animals, that inhabited the local seas and islands during the Late Jurassic. The palaeontological sites of Owadów-Brzezinki is referred to as a new “taphonomic window” of the Late Jurassic, providing insights about the evolution of life on Earth in the palaeogeographical and palaeoenvironmental context.

PL

Geoedukacyjny ośrodek (zwany też „Geoparkiem Owadów-Brzezinki”) znajdujący się na północno-zachodnim obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich (synklina tomaszowska) w gminie Sławno (województwo łódzkie) został utworzony w czerwcu 2019 roku w bliskim sąsiedztwie kamieniołomu Owadów-Brzezinki. Stanowisko to jest jednym z ważniejszych odkryć paleontologicznych ostatnich lat z terenu Polski. Ośrodek obejmuje pawilon wystawowy, ścieżki edukacyjne oraz platformę widokową umiejscowioną w bezpośrednim sąsiedztwie kamieniołomu. W powstałym pawilonie paleontologicznym wyeksponowano unikatowe skamieniałości późnojurajskich zwierząt morskich i lądowych, w tym gatunki dotychczas nieznane, które zostały odkryte w kamieniołomie podczas ośmiu minionych lat. Do najważniejszych skamieniałości należą amonity, homaropodobne skorupiaki, skrzypłocze, ryby kostnoszkieletowe, żółwie skrytoszyjne, ichtiozaury, a także małe lądowe krokodylomorfy, pterozaury i owady. Oprócz oryginalnych skamieniałości w muzeum wyeksponowane są naturalnych rozmiarów rekonstrukcje zwierząt, które zamieszkiwały lokalne morza i wyspy w późnej jurze. Stanowisko paleontologiczne Owadów-Brzezinki jest określane jako nowe „okno tafonomiczne” późnej jury, ukazujące zapis ewolucji życia na Ziemi w kontekście paleogeograficznym i paleośrodowiskowym.

Słowa kluczowe

EN

geoeducation area – geopark; geotourism; fossils; Late Jurassic; Owadów-Brzezinki; Slavno

PL

geoedukacyjny ośrodek; Geopark Owadów-Brzezinki; geoturystyka; skamieniałości; późna jura; Owadów-Brzezinki; Sławno

• Wydawca: Wydawnictwa AGH ; Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica
• Czasopismo: Geotourism / Geoturystyka
• Rocznik: 2020
• Tom: nr 1-2 (60-61)
• Strony: 39--45
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., zdj.

Twórcy

autor

Błażejowski Błażej

• Institute of Paleobiology, Polish Academy of Sciences, ul. Twarda 51/55, 00-818 Warszawa, Poland

autor

Wierzbowski Andrzej

• Faculty of Geology, University of Warsaw, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa, Poland

Bibliografia

• [1] Alexandrowicz Z., 2006. Geoparki  – nowe wyzwanie dla ochrony dziedzictwa geologicznego. Przegląd Geologiczny, 54(1): 36–41.
• [2] Bechly G. & Kin A., 2013. First record of the fossil dragonfly family Eumorbaeschnidae from the Upper Jurassic of Poland. Acta Palaeontologica Polonica, 58(1): 121–124.
• [3] Bicknell R.D.C., Błażejowski B., Wings O., Hitij T. & Botton M.L., 2021. Critical re-evaluation of Limulidae uncovers limited Limulus diversity. Papers in Palaeontology, 7(3): 1–32.
• [4] Błażejowski B., 2015. The oldest species of the genus Limulus from the Late Jurassic of Poland. In: Carmichael R.H., Botton M.L., Shin P.K.S. & Cheung S.G. (eds.), Changing global perspectives on biology, conservation, and management of horseshoe crabs. Springer, New York: 3–14.
• [5] Błażejowski B., Matyja B.A. & Wierzbowski A., 2014. Anew exceptionally preserved Late Jurassic ecosystem (Owadów-Brzezinki, Central Poland) and its geological background. In: Feldman-Olszowska A. & Wierzbowski A. (red. nauk.), Jurassica XI. Jurajskie utwory synkliny tomaszowskiej. Spotkanie Polsko-Słowackiej Grupy Roboczej Systemu Jurajskiego. Przewodnik wycieczek terenowych, abstrakty i artykuły. Spała 9–11.10.2014. Państwowy Instytut Geologiczny  – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa: 21–26.
• [6] Błażejowski B., Gieszcz P., Brett C.E. & Binkowski M., 2015a. A moment from before 365 Ma frozen in time and space. Scientific Reports (Nature Publishing Group), 5: 14191.
• [7] Błażejowski B., Lambers P., Gieszcz P., Tyborowski D. & Binkowski M., 2015b. Late Jurassic jaw bones of Halecomorph fish (Actinopterygii: Halecomorphi) studied with X-ray microcomputed tomography. Palaeontologia Electronica, 18.3.53A: 1–10.
• [8] Błażejowski B., Gieszcz P. & Tyborowski D., 2016. New finds of well-preserved Tithonian (Late Jurassic) fossils from the Owadów--Brzezinki Quarry, Central Poland: a review and perspectives. Volumina Jurassica, 14(1): 123–132.
• [9] Błażejowski B., Gieszcz P., Shinn A.P., Feldmann R.M. & Durska E., 2019. Environment deterioration and related fungal infection of Upper Jurassic horseshoe crabs with remarks on their exceptional preservation. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 516: 336–341.
• [10] Błażejowski B., Wierzbowski H. & Feldmann R.M., 2020. Reply to the comment on “No evidence for fungal infection of Upper Jurassic horseshoe crabs: A comment on Błażejowski et al. (2019)” by Zatoń 2020. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 554: 109733.
• [11] Feldmann R.M., Schweitzer C.E. & Błażejowski B., 2015. A new species of lobster (Glypheoidea: Mecochiridae) from the Late Jurassic (late Tithonian) Lagerstätte from central Poland. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie  – Abhandlungen, 275(3): 107–114.
• [12] Kin A. & Błażejowski B., 2012. Polskie Solnhofen. Przegląd Geologiczny, 60(7): 375–379.
• [13] Kin A. & Błażejowski B., 2014. The Horseshoe Crab of the Genus Limulus: Living Fossil or Stabilomorph?. PLoS ONE, 9: e108036.
• [14] Kin A., Gruszczyński M., Martill D., Marshall J. & Błażejowski B., 2013. Palaeoenvironment and taphonomy of a Late Jurassic (Late Tithonian) Lagerstätte from central Poland. Lethaia, 46(1): 71–81.
• [15] Kutek J., 1994. The Scythicus Zone (Middle Volgian) in Poland: its ammonites and biostratigraphic subdivision. Acta Geologica Polonica, 44(1–2): 1–33.
• [16] Matyja B.A. & Wierzbowski A., 2014. Górna jura synkliny tomaszowskiej (północno-zachodnie obrzeżenie mezozoiczne Gór Świetokrzyskich). In: Feldman-Olszowska A., Wierzbowski A. (red. nauk.), Jurassica XI. Jurajskie utwory synkliny tomaszowskiej. Spotkanie Polsko-Słowackiej Grupy Roboczej Systemu Jurajskiego. Przewodnik wycieczek terenowych, abstrakty i artykuły. Spała 9–11.10.2014. Państwowy Instytut Geologiczny  – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa: 9–20.
• [17] Matyja B.A. & Wierzbowski A., 2016. Ammonites and ammonite stratigraphy of the uppermost Jurassic (Tithonian) of the Owadów--Brzezinki quarry (central Poland). Volumina Jurassica, 14(1): 65–122.
• [18] Pszczółkowski A., 2016. A Tithonian Chitinoidella horizon in the Owadów-Brzezinki section (Central Poland). Volumina Jurassica, 14: 133–144.
• [19] Radwańska U., 2003. Eko-tafonomia serpulitów tytonu Brzostówki i Sławna na tle badań wieloszczetów dzisiejszych. Tomy Jurajskie, 1(1): 99–104.
• [20] Salamon M., Zatoń M., Kin A. & Gajerski A., 2006. Tithonian (Upper Jurassic) crinoids from Central Poland. Freiberger Forschungshefte, Paläontologie, Stratigraphie, Fazies C, 511: 29–38.
• [21] Szczygielski T., Tyborowski D. & Błażejowski B., 2017. A new pancryptodiran turtle from the Late Jurassic of Poland and palaeobiology of early marine turtles. Geological Journal, 53(3): 1215–1226.
• [22] Tyborowski D., 2016. A new ophthalmosaurid ichthyosaur species from the Late Jurassic of Owadów-Brzezinki Quarry, Poland. Acta Palaeontologica Polonica, 61(4): 791–803.
• [23] Tyborowski D., 2017. Large predatory actinopterygian fishes from the Late Jurassic of Poland studied with X‐ray microtomography. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, 283(2): 161–172.
• [24] Tyborowski D., Błażejowski B. & Krystek M., 2016. Szczątki gadów z górnojurajskich wapieni w kamieniołomie Owadów-Brzezinki (Polska środkowa). Przegląd Geologiczny, 64(8): 564–569.
• [25] Wierzbowski H., Dubicka Z., Rychliński T., Durska E., Olempska E. & Błażejowski B., 2016. Depositional environment of Sławno limestones (uppermost Jurassic, central Poland): evidence from microfaciesanalysis, microfossils and geochemical proxies. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, 282(1): 81–108.
• [26] Zielińska M., 2003. Ewolucja środowiska węglanowej sedymentacji późnego tytonu w profilu kamieniołomu Sławno-Owadów w synklinie Tomaszowskiej. Wydział Geologii UW [M.Sc. thesis, unpublished]

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).