Precambrian and Lower Paleozoic of the Brunovistulicum (eastern part of the Upper Silesian Block, southern Poland) : the state of the art

• Autorzy: Jachowicz-Zdanowska M. , Buła Z. , Habryn R. , Żaba J.

Identyfikatory

DOI

10.7306/gq.1203 PDF

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The Precambrian basement and Lower Paleozoic (Cambrian–Ordovician) sedimentary cover in the eastern part of the Upper Silesian Block (Brunovistulicum), known only in boreholes, is presented, and their palaeogeographic, facies and palaeotectonic development is discussed. The former is characterized by a heterogeneous structure that consists of Archean-Lower Proterozoic and Neoproterozoic rocks of different lithologies and origins, and the latter is almost exclusively represented by marine, transitional and terrestrial siliciclastic rocks. In contrast to the neighbouring region of the western part of the Małopolska Block, the siliciclastic sedimentation took place during the Early and Middle Cambrian in this area, however, the Ordovician deposits were encountered in several boreholes and no Silurian rocks have been reported in the northern part of this region. The authors present the most probable model of sedimentation, tectonics and origin of the geological structure of the Lower Paleozoic sedimentary cover in the Upper Silesian Block, define research problems, and justify the need for new drillings. Based on the geological and structural analysis of the depth to the top surface of the Lower Paleozoic, they define the optimal location for three 1500 m deep boreholes to solve the basic research problems.

Słowa kluczowe

EN

Precambrian basement; Lower Paleozoic sedimentary cover; Upper Silesian Block; Brunovistulicum; southern Poland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Geological Quarterly
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 59, No. 1
• Strony: 123--134
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz., rys.

Twórcy

autor

Jachowicz-Zdanowska M.

• Polish Geological Institute – National Research Institute, Upper Silesian Branch, Królowej Jadwigi 1, 41-200 Sosnowiec, Poland

autor

Buła Z.

• Polish Geological Institute – National Research Institute, Upper Silesian Branch, Królowej Jadwigi 1, 41-200 Sosnowiec, Poland

autor

Habryn R.

• Polish Geological Institute – National Research Institute, Upper Silesian Branch, Królowej Jadwigi 1, 41-200 Sosnowiec, Poland

autor

Żaba J.

• University of Silesia, Faculty of Earth Sciences, Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec, Poland

Bibliografia

• 1. Biernat, G., Baliński, A., 1973. Fauna z otworów wiertniczych Sosnowiec IG-1 i Goczałkowice IG-1 (Stromatoporoidea, Tabulata, Brachiopoda i Trilobita) (in Polish). Kwartalnik Geologiczny, 17 (3): 629-630.
• 2. Bojdys, G., Bujnowski, W., Karaczun, K., Lemberger, M., 1982. Interpretation of gravimetric and magnetic investigations in the Upper Silesian Coal Basin (in Polish with English summary). Biuletyn Instytutu Geologicznego, 333: 61-90.
• 3. Buła, Z., 2000. The Lower Palaeozoic of the Upper Silesia and West Małopolska (in Polish with English summary). Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 171: 1-63.
• 4. Buła, Z., Habryn R., eds., 2008. Geological-structural atlas of the Palaeozoic basement of the Outer Carpathians and Carpathian Foredeep. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 5. Buła, Z., Habryn, R., 2010. Precambrian and Paleozoic geology of Cracow region. In: Materiały Konferencji - „Prekambr i paleozoik regionu krakowskiego” (in Polish). Kraków, listopad 2010. Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa: 7-39.
• 6. Buła, Z., Habryn, R., 2011. Precambrian and Palaeozoic basement of the Carpathian Foredeep and the adjacent Outer Carpathians (SE Poland and western Ukraine). Annales Societatis Geologorum Poloniae, 81: 221-239.
• 7. Buła, Z., Jachowicz, M., 1996. The Lower Paleozoic sediments in the Upper Silesian Block. Geological Quarterly, 40 (3): 299-336.
• 8. Buła, Z., Kotas, A., eds., 1994. Geological atlas of the Upper Silesian Coal Basin, part III. Structural-geological maps 1:100 00. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 9. Buła, Z., Żaba, J., 2005. Pozycja tektoniczna Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na tle prekambryjskiego i dolnopaleozoicznego podłoża (in Polish). Przewodnik 76 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Rudy k/Rybnika: 14-42. Warszawa.
• 10. Buła, Z., Żaba, J., 2008. Structure of the Precambrian basement of the eastern part of the Upper Silesia block (Brunovistulicum) (in Polish with English summary). Przegląd Geologiczny, 56: 473-480.
• 11. Buła, Z., Jachowicz, M., Přichystal, A.J., 1997. Lower Paleozoic deposits of the Brunovistulicum. Terra Nostra, 11: 32-38.
• 12. Buła, Z., Żaba, J., Habryn, R., 2008. Tectonic subdivision of Poland: southern Poland (Upper Silesian Block and Małopolska Block) (in Polish with English summary). Przegląd Geologiczny, 56: 912-920.
• 13. Dudek, A., 1980. The crystalline basement block of the Outer Carpathians in Moravia: Bruno-Vistulicum. Rozpravy Česko-Slovenské Akademie Věd, Řada Matematicko-přírodních Věd, 90: 1-85.
• 14. Finger, F., Hanžl, P., Pin, C., Quadt, A., Steyrer, H.P., 2000. The Brunovistulian: Avalonian Precambrian sequence at the eastern and of the Central European Variscides? Geological Society Special Publications, 179: 103-112.
• 15. Franke, W., Żelaźniewicz, A., 2000. The eastern termination of the Variscides: terrane correlation and kinematic evolution. Geological Society Special Publications, 179: 63-86.
• 16. Gładysz, J., Jachowicz, M., Piekarski, K., 1990. Palaeozoic acritarcha from the Siewierz vicinity (northern margin of the Upper Silesian Coal Basin) (in Polish with English summary). Geological Quarterly, 34 (4): 623-646.
• 17. Gradstein, F.M., Ogg, J.G., Schmitz, M.D., Ogg, G.M., 2012. The Geol ogic Time Scale, 2. Elsevier.
• 18. Habryn, R., Buła, Z., Nawrocki, J., 2014. The Kraków sector of the Kraków-Lubliniec tectonic zone in the light of data obtained from new boreholes of Trojanowice 2 and Cianowice 2 (in Polish with English summary). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 459: 45-60.
• 19. Jachowicz, M., 2005. Ordovician acritarchs from the Upper Silesian Block (in Pol i sh with English summary). Przegląd Geologiczny, 53: 756-762.
• 20. Jachowicz, M., Přichystal, A., 1997. Lower Cambrian sediments in deep boreholes in south Moravia. Věstník Českého Geologického Ústavu, 72: 329-332.
• 21. Jachowicz-Zdanowska, M., 2010. Palynology of the Lower Cambrian of the Upper Silesian Block and of the Precambrian of the Małopolska Block, Kraków region (in Polish). In: Materiały Konferencji - „Prekambr i paleozoik regionu krakowskiego” (in Polish). Kraków, listopad 2010. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa: 67-92.
• 22. Jachowicz-Zdanowska, M., 2013. Cambrian Phytoplankton of the Brunovistulicum - taxonomy and biostratigraphy. Polish Geological Institute Special Papers, 28.
• 23. Jureczka, J., Dopita, M., Gałka, M., Krieger, W., Kwarciński, J., Martinec, P., 2005. Geological Atlas of Coal Deposits of the Polish and Czech Parts of the Upper Silesian Coal Basin 1:200 000. Państwowy Instytut Geologiczny and Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
• 24. Kalvoda, J., Leichmann, J., Bábek, O., Melichar, R., 2003. Brunovistulian terrane (Central Europe) and Istanbul Zone (NW Turkey): Late Proterozoic and Paleozoic tectonostratigraphic development and paleogeography. Geologica Carpathica, 54: 139-152.
• 25. Kalvoda, J., Bábek, O., Fatka, O., Leichmann, J., Melichar, R., Nehyba, S., Spacek, P., 2008. Brunovistulian terrane (Bohemian Massif, Central Europe) from late Proierozoic to late Paleozoic: a review. Iniernational Journal of Earth Sciences, 97: 497-518.
• 26. Kotas, A., 1972. The marine sediments of the Upper Carboniferous, and their transition into the productive deposits of the Upper Silesian Coal Basin (in Polish with English summary). Prace Instytutu Geologicznego, 61: 297-307.
• 27. Kotas, A., 1982. Zarys budowy geologicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (in Polish). Przewodnik 54 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Sosnowiec. Wyd. Geol., Warszawa: 45-72.
• 28. Kotas, A., 1985. Uwagi o ewolucji strukturalnej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. In: Tektonika Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (ed. J. Trzepierczyński) (in Polish). Materiały Konferencji Naukowej, Sosnowiec: 17-46. Wyd. Uniw. Śląskiego, Katowice.
• 29. Kowalczewski, Z., 1990. Coarse-grained Cambrian rocks in central south Poland (lithostratigraphy, tectonics, paleogeography) (in Polish with English summary). Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 131: 1-82.
• 30. Leichmann, J., Kapinus, A., Pivnička, L., Weber, R., 2006. Želetice Group: very low-grade Palaeozoic sequence at the base of Moravicum, Czech Republic. Journal of the Czech Geological Society, 51: 189-199.
• 31. Moryc, W., Heflik, W., 1998. Metamorphic rocks in the basement of the Carpathians between Bielsko-Biała and Cracow. Geological Quarterly, 42 (1): 1-14.
• 32. Oberc-Dziedzic, T., Klimas, S., Kryza, R., Fanning, C.M., 2001. SHRIMP zircon geochronology of the Neoproterozoic Strzelin gneiss: evidence for the Moravo-Silesian zone aftinity of the Strzelin massif, Fore-Sudetic block, SW Poland. Geolines, 13: 96-97.
• 33. Oberc-Dziedzic, T., Klimas, S., Kryza, R., Fanning, C.M., 2003. SHRIMP U-Pb zircon geochronology of the Strzelin gneiss, SW Poland: evidence for a Neoproterozoic thermal event in the Fore-Sudetic block, Central European Variscides. International Journal of Earth Sciences, 92: 701-711.
• 34. Otava, J., Hladil, J., Galle, A., 1994. The age of the Andelska Hora Formation: new facts and their possible interpretation (in Czech). Geological Research in Moravia and Silesia (Brno), 1: 52-56.
• 35. Orłowski, S., 1975. Lower Cambrian trilobites from Upper Silesia (Goczałkowice borehole). Acta Geologica Polonica, 25: 377-383.
• 36. Pacześna, J., 2005. Środowiska sedymentacji dolnokambryjskich osadów bloku górnośląskiego (in Polish). Przewodnik 76 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Rudy k/Rybnika. Warszawa: 90-99.
• 37. Pacześna, J., 2014. The facies development of Terreneuvian depos i ts in the eastern part of the Upper Silesian Block (in Polish with English abstract). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 459: 133-146.
• 38. Pacześna, J., Poprawa, P., 2001. Architektura facjalna, stratygrafia sekwencji i subsydencja dolnokambryjskiego basenu bloku górnośląskiego (in Polish) (22/2002). Narodowe Archiwum Geologiczne, Warszawa.
• 39. Piekarski, K., Szymański, B., Wielgomas, L., 1985. A new Ordovician stratigraphic reference point in the vicinities of Myszków (in Polish with English summary). Przegląd Geologiczny, 35: 501-503.
• 40. Poprawa, P., 2006. Neoproterozoic break-up of the supercontinent Rodinia/Pannotia recorded by development of sedimentary basins at the western slope of Baltica (in Polish with English summary). Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 186: 165-188.
• 41. Siewniak-Madej, A., Jeziorowska, M., 1978. Micropaleontological-conodont studies performed on samples from the BM- 152 borehole (in Polish). Archiwum Instytutu Geologii i Surowców Mineralnych AGH, Kraków.
• 42. Vavrdová, M., Mikuláš, R., Nehyba, S., 2003. Lower Cambrian siliciclastic sediments in southern Moravia (Czech Republic) and their paleogeographical constraints. Geologica Carpathica, 54: 67-79.
• 43. Żelaźniewicz, A., Buła, Z., Fanning, M., Seghedi, A., Żaba, J., 2009. More evidence on Neoproterozoic terianes in Southern Poland and southeastern Romania. Geological Quarterly, 58 (1): 93-124.
• 44. Żelaźniewicz, A., Aleksandrowski, P., Buła, Z., Karnkowski, P.H., Konon, A., Oszczypko, N., Ślączka, A., Żaba, J., Żytko, K., 2011. Regionalizacja tektoniczna Polski (in Polish). Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław.

Uwagi

Fifth Polish Sedimentological Conference – POKOS V; Deep-sea flysch deposits – sedimentological aspects of the Carpathian basins history (2013; 16-19.05; Żywiec, Poland)