Problematyka badawcza architektury cerkiewnej na pograniczu wschodnim Polski

• Autorzy: Pinkovskyi Kostiantyn , Wrana Jan

Identyfikatory

DOI

10.35784/teka.7091

Warianty tytułu

EN

Research issues of church architecture on the eastern borderlands of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł analizuje problematykę zasobu architektury cerkiewnej, jak również przedstawia metody badawcze które mogą być zastosowane przy badaniach nad obiektami w obszarze wschodniego pogranicza Polski, koncentrując się na cerkwiach prawosławnych w województwie lubelskim. Celem przedstawionych metod jest ocena ich wartości kulturowej, historycznej i społecznej oraz roli w kształtowaniu lokalnej tożsamości. Wynikiem zastosowania opisanych metod jest klasyfikacja istniejących i utraconych obiektów, ocena ich potencjału adaptacyjnego oraz propozycje ochrony zaniedbanych budowli. Wskazano na konieczność działań badawczych, takich jak digitalizacja, inwentaryzacja i analiza architektoniczna, aby uporządkować dane, wspierać dialog międzykulturowy popularyzować regionalne dziedzictwo.

EN

The article analyzes the resource of church architecture and presents research methods that can be applied to the study of buildings in the eastern borderlands of Poland, focusing on Orthodox churches in the Lubusz Voivodeship. The aim of these methods is to assess their cultural, historical, and social value, as well as their role in shaping local identity. The result of applying these methods is the classification of existing and lost structures, an evaluation of their adaptive potential, and proposals for the protection of neglected buildings. The article emphasizes the need for research activities such as digitization, inventorying, and architectural analysis in order to organize data, support intercultural dialogue, and promote regional heritage.

Słowa kluczowe

PL

architektura cerkiewna; pogranicze; dziedzictwo kulturowe; wielokulturowość

EN

church architecture; borderlands; cultural heritage; digitization; multiculturalism

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej ; Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie
• Czasopismo: Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych
• Rocznik: 2024
• Tom: T. 20, nr 2
• Strony: 7--13
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., ryc.

Twórcy

autor

Pinkovskyi Kostiantyn

• Lublin Univercity of Technology

• https://orcid.org/0009-0007-5797-3531

autor

Wrana Jan

• Lublin Univercity of Technology

• https://orcid.org//0000-0002-4884-0418

Bibliografia

• [1] Kunikowska, Anita. „Prawosławna architektura cerkiewna w guberni piotrkowskiej (1867−1914)”, 24 lipiec 2020. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/191421.
• [2] Mazur, Zofia, i Agnieszka Orłowska. „Jak zaplanować i przeprowadzić systematyczny przegląd literatury”, 2018. https://repozytorium.ukw.edu.pl///handle/item/5481.
• [3] Moroz, Anna. „Pamięć i (Nie)Pamięć: O Burzeniu Cerkwi Prawosławnych Na Chełmszczyźnie i Południowym Podlasiu w 1938 Roku”. Politeja 18, nr 1(70) (1 luty 2021): 19−32. https://doi.org/10.12797/Politeja.18.2021.70.02.
• [4] Niezabitowska, Elżbieta. Metody i techniki badwcze w architekturze. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej. T. I. Gliwice, 2014. https://www.scribd.com/document/613590487/Metody-i-Techniki-Badawcze-w-Architekturze.
• [5] Nilsson, Fredrik, i Halina Dunin-Woyseth. „Doctorateness in Design Disciplines. Negotiating Connoisseurship and Criti-cism in Practice-related Fields”. FormAkademisk 5, nr 2 (2012). https://doi.org/10.7577/formakademisk.499.
• [6] Orłowski, Tomasz, i Magda Tunkel. „Skanowanie obiektów zabytkowych metodą fotogrametryczną na przykładzie drew-nianego kościoła pw. św. Brykcjusza w Gościęcinie”. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkołu Technicznej w Katowicach, nr 14 (2022): 45−56. https://doi.org/10.54264/0031.
• [7] Papierzyńska-Turek, Mirosława. „Uwarunkowania i skutki polityczne masowego burzenia cerkwi prawosławnychu schyłku II Rzeczypospolitej”. W Akcja burzenia cerkwi prawosławnych na chełmszczyznie i południowym podlasiu w 1938 roku – uwarunkowania, przebieg, konsekwencje, IV:360. Chełm: Prawosławna Diecezja Lubelsko-Chełmska, Towarzystwo Ukraińskie, 2009.
• [8] Paweł Dettloff. „Rosyjska architektura sakralna (cerkiewna) na ziemiach polskich w odbiorze społecznym i kontekście ochrony dziedzictwa w XIX i XX w.”, 2013.
• [9] Petticrew, Mark, i Helen Roberts. Systematic Reviews in the Social Sciences: A Practical Guide. Malden, MA: Blackwell Pub., 2006. http://catdir.loc.gov/catdir/toc/ecip0512/2005011632.html
• [10] Woźniak, Sylwester, i Antoni Czeluskin. „Rosyjska Cerkiew Prawosławna a Imperialna Polityka Kremla”. Przegląd Geopolityczny 43 (2023): 29−48.
• [11] Zawodniak, Anna, i Grażyna Dębska. „Potrzeby religijno-duchowe w opiece paliatywnej”, 2023.