Metodologia i metodyka odtworzenia stolarki okiennej w zabytkowych obiektach na przykładzie Muzeum Bursztynu w Wielkim Młynie w Gdańsku

• Autorzy: Darecka Katarzyna , Piątkowska Ksenia , Ratajczyk-Piątkowska Elżbieta

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK75MILL

Warianty tytułu

EN

Methodology and methods for restoring doors and windows in historical buildings using the Amber Museum in the Great Mill in Gdańsk as an example

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono metodologię i metodykę odtworzenia stolarki okiennej w obiekcie zabytkowym, o zachowanej średniowiecznej formie, przy realizacji Muzeum Bursztynu w Wielkim Młynie w Gdańsku. Omówiono wyniki wykonanych badań w tym zakresie i decyzje projektowe odtworzenia okien. Opisano wpływ współczesnych wymagań dotyczących stolarki w obiektach muzealnych na jej kształt i formę. Wykonane dla Muzeum Bursztynu okna są autorską syntezą historii Wielkiego Młyna przedstawiającą współcześnie elewacje ze stolarką okienną w konfiguracji, w której prawdopodobnie nigdy nie istniała, ale która w pełni ilustruje jego przeszłość zgodnie z obecnym stanem wiedzy na temat faz rozwoju obiektu oraz obowiązujących wymagań techniczno-użytkowych.

EN

The article discusses the methods used to restore the window frames in a historical building with a preserved medieval form during the construction of the Amber Museum in the Great Mill in Gdańsk. It explores the research conducted in this area and the design decisions made for window reconstruction. The article also describes how contemporary joinery requirements for museum facilities influenced the shape and form of the windows. The windows created for the Amber Museum are an original synthesis of the Great Mill’s history, featuring modern facades with window frames in a configuration that may not have existed before, but fully represents its past in accordance with the current knowledge about the phases of the facility’s development and applicable technical and utility requirements.

Słowa kluczowe

PL

Wielki Młyn w Gdańsku; stolarka okienna; adaptacja obiektów zabytkowych; Muzeum Bursztynu w Gdańsku

EN

Great Mill in Gdańsk; windows and doors; window frames; conversion/reuse of monumental buildings; Amber Museum in Gdańsk

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 75
• Strony: 129--143
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Darecka Katarzyna

• Muzeum Gdańska

• https://orcid.org/0000-0002-3261-1653

autor

Piątkowska Ksenia

• Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej

• https://orcid.org/0000-0002-7101-7198

autor

Ratajczyk-Piątkowska Elżbieta

• Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej

• https://orcid.org/0000-0002-1200-8996

Bibliografia

• Opracowania / Secondary sources
• 1. Badstübner Ernst, Fenster. Die Funktion des Fensters von der Romanik bis zur Gegenwart, Leipzig 1970.
• 2. Bahn Hans, Die Schauöffnung im Mittelalter, die Vorgängerin des neuzeitigen Schaufensters, „Zentralblatt der Bauverwaltung” 1926, nr 12, s. 141–143; 1927, nr 5, s. 38–40.
• 3. Buddeburg Paul, Das Zargenfenster im norddeutschen Backsteinbau, Berlin 1913.
• 4. Boerlin Paul H., Forssman Erik, Haug Ingrid, Kubach Hans E., Prohaska Wolfgang, Fassade, [w:] Reallexikon zur Deutschen Kunstgeschichte, München 1981, s. 536–690.
• 5. Darecka Katarzyna, Detale architektury Drogi Królewskiej w Gdańsku na obrazie Antona Mollera „Grosz czynszowy”, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2017, nr 52, s. 49–58.
• 6. Darecka Katarzyna, Kłopoty z kolorem stolarki okiennej po II wojnie światowej w Gdańsku i jego okolicach, [w:] Kolorystyka zabytkowych elewacji od średniowiecza do współczesności. Historia i konserwacja, red. Karol Guttmejer, Warszawa 2010, s. 275–284.
• 7. Darecka Katarzyna, Okiennice – średniowieczne zamknięcia otworów okiennych, [w:] Jatki mięsne w Gdańsku od XIV do XX w., red. Aleksandra Pudło, Gdańsk 2018, s. 115–120.
• 8. Darecka Katarzyna, Okna w Gdańsku od średniowiecza do współczesności. Stolarka, oszklenie, okucia, Gdańsk 2016.
• 9. Darecka Katarzyna, Okna w kamienicy przy ul. Długi Targ 43 w Gdańsku. Historia i problemy konserwatorskie, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2005, nr 17, s. 6–13.
• 10. Devliegher Luc, Goossens Miek, Vensters in West-Vlaanderen, Tielt–Bussum 1980.
• 11. Drdácký Miloš, Mlázovský Vit, Růžička Petr, Historic Carpentry in Europe. Discoveries and Potentials, „The Journal of Preservation Technology” 2004, t. 35, nr 2/3, s. 33–41.
• 12. Everaert Guido, Laleman Marie Christine, Het Vensters: Zeven eeuwen techniek en esthetiek, Gent 1993.
• 13. Gerner Manfred, Gärtner Dieter, Historische Fenster Entwicklung Denkmalpflege, Stuttgart 1996.
• 14. Kochanowski Marian, Z problematyki odkryć archeologicznych w obrębie Wielkiego Młyna w Gdańsku, [w:] Gdańsk średniowieczny, red. Henryk Paner, Gdańsk 1998, s. 84–93.
• 15. Kutrzeba Stanisław, Gdańsk, Lwów–Warszawa–Kraków 1928, s. 49, s. 356.
• 16. Lewicki Jakub, Kolorystyka zabytkowych okien, „Ochrona Zabytków” 2000, nr 2, s. 153–165.
• 17. Lewicki Jakub, Problematyka ochrony i konserwacji dawnych okien w budynkach zabytkowych na przykładzie Gdańska, „Okno” 2000, nr 4 (23), s. 57–72.
• 18. Lewicki Jakub, Zabytkowe okna. Metody badań i konserwacji, „Ochrona Zabytków” 1998, nr 3, s. 273–293.
• 19. Lewicki Jakub, Zabytkowe okna i drzwi, „Renowacje” 2001, nr 1, s. 85–95.
• 20. Mączyński Dominik, Czas po wymianie, „Renowacje” 1998, nr 4, s. 18–27.
• 21. Mączyński Dominik, Nowe okna w obiektach wpisanych do rejestru zabytków lub w budynkach znajdujących się na obszarach objętych ochroną konserwatorską, „Ochrona Zabytków” 1998, nr 51/3, s. 294–311.
• 22. Mączyński Dominik, Nowoczesne szkło w zabytkach. Zastosowania i zagrożenia, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2010, nr 28, s. 132–138.
• 23. Mączyński Dominik, Okno w zabytku, „Renowacje” 1998, nr 4, s. 13–17.
• 24. Mączyński Dominik, Płoński Jerzy, Problemy technologiczne związane z zastosowaniem nowoczesnych stolarek jednoramowych w starych budynkach, „Ochrona Zabytków” 1998, nr 3, s. 312–318.
• 25. Ratajczyk-Piątkowska Elżbieta, Ochrona zabytków w okresie gospodarki rynkowej na przykładzie modernizacji Wielkiego Młyna w Gdańsku, Gdańsk 2001, s. 11–40.
• 26. Schrader Mila, Fenster, Glas und Beschläge als historisches Baumaterial, Suderburg-Hösseringen– Düsseldorf 2001.
• 27. Seifert Elena, Die Bedeutung des Fensters im Denkmalschutz, „Deutsche Kunst und Denkmalpflege” 1981, R. 39, nr 1, s. 25–34.
• 28. Steinbrecht Conrad, Die Ordensburgen der Hochmeisterzeit In Preussen, Berlin 1920.
• 29. Tajchman Jan, Słownik terminologiczny architektury. Stolarka okienna, Warszawa 1993.
• 30. Tajchman Jan, Stolarka okienna w Polsce. Rozwój i problematyka konserwatorska, Warszawa 1990.
• 31. Tajchman Jan, Chrońmy dawne okna, „Aedifico et Conservo”, dodatek do „Spotkania z Zabytkami” 2010, nr 11/12.
• 32. Tutton Michael, Hirst Elizabeth, Louw Hentie, Pearce Jill, Windows: History, Repair, and Conservation, London–New York 2015.
• 33. Wacker Alfons J., Das Fenster im Deutschen Wohnhaus, Danzig 1938.
• 34. Weber Karl, Das Englische Haus in Danzig, „Die Denkmalpflege. Herausgegeben von der Schriftleitung des Zentralblattes der Bauverwaltung” 1912, nr 15, s. 113–116.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• 35. Jankowski Cezary, Bierna ochrona budynków przed włamaniem, Budownictwo B2B, 2021, https://budownictwob2b.pl/okna-i-drzwi/baza-wiedzy/okna/52205-bierna-ochrona-budynkow-przed-wlamaniem (dostęp: 20 IX 2022).
• 36. Piątkowska Ksenia, Museum Institutions in Monuments – Positive and Negative Aspects of Adaptation: The New Amber Museum and Museum of Science in Gdansk, Poland, IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 2017, t. 245, nr 5. DOI: 10.1088/1757-899x/245/5/052080.
• Inne / Others
• 37. ICS: PN-EN 1627:2021-11 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje – Odporność na włamanie – Wymagania i klasyfikacja, data publikacji: 24 XI 2021.
• 38. ICS: PN-EN 356:2000 Szkło w budownictwie – Szyby ochronne – Badania i klasyfikacja odporności na ręczny atak, data publikacji: 3 VII 2000.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).