Działalność zawodowa architekta Edwarda Goldberga (1842-1928)

• Autorzy: Szustakiewicz Iwona
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Twórczość wielu warszawskich architektów, działających w XIX i na początku XX wieku jest wciąż mało znana. Tym samym niedostateczna jest wiedza na temat warszawskich budowli z tego okresu, które w znacznej części się nie zachowały na skutek zniszczeń z okresu II wojny światowej i założeń doktrynalnych powojennej odbudowy. Jej odtworzenie, wraz z naukową refleksją, jest istotnie nie tylko ze względu na potrzebę - choćby tylko wirtualnego - ocalenia utraconego dziedzictwa architektonicznego, ale także z uwagi na przeprowadzane prace konserwatorskie na obiektach istniejących. W artykule zaprezentowana została sylwetka zawodowa Edwarda Goldberga, architekta działającego we wskazanym okresie głównie w Warszawie. Jego twórczość nie była dotychczas przedmiotem kompleksowych opracowań. Przeprowadzone w artykule analizy pozwoliły na przybliżenie wielu typowych rozwiązań charakterystycznych dla warszawskiej architektury przełomu XIX i XX wieku, szczególnie mieszkaniowej - od luksusowych kamienic po domy robotnicze oraz budowli użyteczności publicznej. W tekście skupiono się nie tylko na rozwiązaniach stylistycznych, ale także na aspektach funkcjonalnych i niekiedy technicznych.

Słowa kluczowe

PL

Goldberg Edward; architektura Warszawy; historyzm; eklektyzm

• Wydawca: Komitet Architektury i Urbanistyki PAN ; Politechnika Warszawska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
• Rocznik: 2021
• Tom: T. 66, z. 2
• Strony: 4--47
• Opis fizyczny: Bibliogr. 72 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Szustakiewicz Iwona

• Wydział Architektury Politechnika Warszawska

Bibliografia

• „Gazeta Lekarska”, 1905, T. 25, nr 5
• „Kurjer Warszawski”, 1869, nr 10
• „Przegląd Techniczny”, 1896, nr 3
• „Przegląd Techniczny”, 1906, nr 5
• „Tygodnik Illustrowany”, 1894, nr 4
• „Tygodnik Illustrowany”, 1895, nr 29
• „Tygodnik Illustrowany”, 1896, nr 18
• Brunner J., Szokalski K., Instytucja tanich mieszkań Hipolita i Ludwiki małż. Wawelberg, Warszawa 1904
• Dumała K., Najstarsze osiedle społeczne w Warszawie. „Tanie Mieszkania im. Wawelbergów” z końca XIX wieku przy ul. Górczewskiej, „Mazowsze”, 1995, z. 1
• Dziekoński J., Szkic do projektu dworca drogi żelaznej, „Przegląd Tygodniowy”, 1892, nr 9
• Dziekoński J., Zagrożone budowle, „Przegląd Techniczny”, 1911, nr 10
• Eytner T.J., Monografia Szkoły Mechaniczno-Technicznej H. Wawelberga i S. Rotwanda, Warszawa 1909
• Gerson W., Konkurs architektoniczny Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, „Tygodnik Illustrowany”, 1894, nr 5
• Goldberg E., O przekroczeniach sum kosztorysowych, „Przegląd Techniczny”, 1912, nr 13
• Goldberg E., [bez tytułu], „Architekt” 1906, z. 2
• Goldberg E., Architektura jako sztuka przestrzeni, „Przegląd Techniczny”, 1916, nr 1 i 2
• Goldberg E., O baroku, „Przegląd Techniczny”, 1912, nr 2 i 3
• Goldberg E., Ochrona swojskiego charakteru miast, „Przegląd Techniczny”, 1911, nr 16, 17 i 19
• Goldberg E., W sprawie konserwatorskiej, „Przegląd Techniczny”, 1910, nr 9 i 10
• Gutowski M., Architektura szkół średnich w okresie zaborów, Białystok 1991
• H. St. (Stifelman H.), Do rysunków w tekście i na tablicach, „Przegląd Techniczny”, 1910, nr 5
• H. St. (Stifelman H.), W sprawie konserwatorskiej. (Odpowiedź p. Edw. Goldbergowi), „Przegląd Techniczny”, 1910, nr 11
• Ilustrowany przewodnik po Warszawie: wraz z treściwym opisem okolic miasta, Warszawa 1893
• Jakubów R., Pierwsze dziesięciolecie Szkoły Technicznej Wawelberga i Rotwanda (1895-1905), „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 1991, nr 34
• Kondakov S.N., Spisok russkich hudožnikov k Ûbilejnomu spravočniku Imperatorskoj Akademii hudožestw, Moskwa 2002 (reprint wydania z 1914 roku)
• Książka informacyjno-adresowa „Cała Warszawa” 1930, Warszawa 1930
• Księga Pamiątkowa Zjazdu b. wychowańców b. Szkoły Głównej Warszawskiej w 40ą rocznicę jej założenia, Warszawa 1905
• Kwiatkowska M.I., Rzeźbiarze warszawscy XIX wieku, Warszawa 1995
• Liceum Handlowe Męskie Zgromadzenia Kupców m.st. Warszawy. Rok założenia 1924, Warszawa 1929
• Łoza, S., Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954
• Marcinkowski R., Ilustrowany Atlas Dawnej Warszawy, Warszawa 2013
• Mazur E., Dobroczynność w Warszawie XIX wieku, Warszawa 1999
• Miąso J., Szkolnictwo handlowe w Królestwie Polskim (1855-1914), „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 1965, T. 8, nr 8
• Miąso J., Szkolnictwo zawodowe w Królestwie Polskim w latach 1815-1915, Wrocław 1966
• Nalepiński K., Rys Historyczno-Statystyczny Ochrony 9-ej Imienia Księdza Piotra Gabryela Badouin’a, Warszawa 1901
• Odkrywanie Warszawskiej Pragi, Warszawa 2013
• Okolski A., Wykład Prawa Administracyjnego, T. 1, Warszawa 1880
• Omilanowska M., Działalność polskich architektów w cesarstwie rosyjskim w XIX i pocz. XX wieku, „Pinakotheke”, 2005
• Omilanowska M., Polscy architekci w petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1814-1918, „Biuletyn Historii Sztuki”, 2004, nr 3-4
• Polski Słownik Biograficzny, https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/stanislaw-rotwand
• Purchla J., Teatr i jego architekt / Das Theater und sein Architekt, Kraków 1993
• Rocznik Naukowo-Literacko-Artystyczny (encyklopedyczny) na rok 1905, Warszawa 1905
• Roguska J., Architekci polscy w kręgu petersburskich neoklasycystów, w: Przed wielkim Jutrem. Sztuka 1905-1918, Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Warszawa, październik 1990, Warszawa 1993
• Roguska J., Architektura i budownictwo mieszkaniowe w Warszawie w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. Zabudowa mieszkaniowa dzielnic przemysłowych i peryferii. Domy robotnicze, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 1986, z. 2
• Roguska J., Neogotyk w architekturze warszawskich kamienic, „Kronika Warszawy”, 1986, z. 2
• Rozbicka M., Małe mieszkanie z ogrodem w tle, Warszawa 2007
• Schrever R., John Cockerill (1790-1840) - Brits-Belgische staalmagnaat, https://historiek.net/john-cockerill-brits-belgische-staalmagnaat/73664/
• Sempoliński L., Borecka E., Warszawa 1945, Warszawa 1985
• Sprawozdanie z działalności Zgromadzenia Kupców m. st. Warszawy za rok 1937, Warszawa 1938
• Statut Zgromadzenia Kupców m.st. Warszawy, Warszawa 1930
• Szczerba A., Szkoła Zgromadzenia Kupców miasta Łodzi, Łódź 2015
• Szmigielska T.U., Szkoła Wawelberga i Rotwanda, Warszawa 1980
• Szustakiewicz I., Budynek Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców m. st. Warszawy z początku XX wieku - utracone dziedzictwo a współczesne działania konserwatorskie, w: Dziedzictwo. Architektura historyczna współcześnie: studia, badania, wnioski: prace naukowe Zakładu Dziedzictwa Architektonicznego i Sztuki Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2018
• Taryfa domów Miasta Warszawy i Przedmieścia Pragi, w: Premiowy Kalendarz Ilustrowany Echa dla wsi i miasta na rok zwyczajny 1883, Warszawa 1883
• Tatarkiewicz W., O założeniu Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, „Ochrona Zabytków”, 1958, nr 3-4
• To była wspaniała szkoła. Z dziejów Szkoły im. H. Wawelberga i S. Rotwanda w Warszawie (1895-1951), Warszawa 1995
• Wagner A.A., Czas i miejsce. Architektura Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2015
• Wyjątki z Ustawy dla średnich szkół mechaniczno-technicznych, zatwierdzonych przez Ministeryum Oświaty, „Przegląd Techniczny”, 1895, nr 7
• Zbiór Przepisów Administracyjnych Królestwa Polskiego. Wydział Kommunikacyj Lądowych i Wodnych, T. 1. R. 1866
• Zieliński J., Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, Warszawa od 1995
• Дача генерала Милютина в Алупке, http://www.bigyalta.net/blog/dacha-generala-milyutina-v-alupke/
• Иенсен Давид Иванович https://artinvestment.ru/auctions/49300/biography.html
• Петроградский район. Часовня Александра Невского при казармах Лейб-гвардии гренадерского полка, http://sobory.ru/article/?object=35417)
• Экштут C., Защитить генерал-фельдмаршала! https://rg.ru/2016/07/26/rodina-dom-miliutina.html
• Źródła archiwalne
• Archiwum Główne Akt Dawnych, Zbiór Kartograficzny, sygn. 35-10
• Archiwum Główne Akt Dawnych, Zbiór Kartograficzny, sygn. 35-11 i 12
• Archiwum Państwowe w Warszawie, Akta stanu cywilnego parafii ewangelicko-reformowanej w Warszawie, sygn. 182/0/9
• Archiwum Państwowe w Warszawie, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej św. Krzyża w Warszawie, sygn. 158/0/36
• Archiwum Państwowe w Warszawie, Plan Lindleya, 1897, Zarząd Budowy Kanalizacji i Wodociągów w Warszawie, sygn. 785
• Archiwum Państwowe w Warszawie, Plan Warszawy, 1936-1941, Kolekcja I map i planów Warszawy, sygn. K I 124
• Archiwum Państwowe w Warszawie, Referat Gabarytów
• Archiwum Państwowe w Warszawie, Zbiór Przyborowskiego, sygn. 2674

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).