Eutrofizacja wody i występowanie toksycznych zakwitów sinicowych w zbiorniku Jeziorsko

• Autorzy: Szczukocki D. , Krawczyk B. , Czarny K. , Dałkowski R. , Miękoś E. , Zieliński M. , Juszczak R.

Warianty tytułu

EN

Water eutrophication and occurrence of toxic blue-algae blooming in the Jeziorsko Reservoir

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Do wód zbiornika Jeziorsko dopływają liczne zanieczyszczenia, w tym biogeny, których nadmierna ilość powoduje nasilenie procesu eutrofizacji w akwenie. Konsekwencją tego są pojawiające się zakwity fitoplanktonu, doprowadzające do zaburzenia równowagi ekologicznej w środowisku wodnym, do zmniejszenia ilości światła docierającego do głębszych warstw wody oraz do zachwiania równowagi tlenowej, przez co mogą powodować masowe śnięcie ryb. Oprócz tego sinice mogą wydzielać groźne toksyny, szczególnie niebezpieczne dla zdrowia i życia zarówno zwierząt, jak i ludzi. Dlatego bardzo ważne jest monitorowanie akwenu pod kątem symptomów eutrofizacji oraz występowania toksyn sinicowych. W artykule przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych na zbiorniku Jeziorsko w sezonie 2014, potwierdzających zły stan wód tego akwenu, występowanie w nim nadmiernych zakwitów oraz niebezpiecznych toksyn, w tym głównie mikrocystyny-LR.

EN

Numerous polluting agents flow into the waters of the Jeziorsko Reservoir, including nutrients, the excessive amount of which results in intensification of the eutrophication process in the reservoir. This results in phytoplankton blooming, leading to disruption of the ecological balance in the water environment, reduction of the amount of light penetrating deeper water strata and loss of the oxygen balance potentially provoking mass fish deaths. Moreover, the blue-algae may discharge dangerous toxins, particularly detrimental to the health and life of animals and people. It is therefore very important to monitor the reservoir for the occurrence of eutrophication symptoms and blue-algae toxins. The article presents the results of research carried out in the Jeziorsko Reservoir in the 2014 season, confirming poor state of its waters, occurrence of excessive blooming and dangerous toxins, mainly microcystin-LR.

Słowa kluczowe

PL

eutrofizacja wód; zakwity sinicowe; zbiornik Jeziorsko; środowiska wodne; stan wód

EN

water eutrophication; cyanobacterial blooms; Jeziorsko reservoir; water environment; state of water

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gospodarka Wodna
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 9
• Strony: 324--330
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Szczukocki D.

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Chemii, Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej, Pracownia Zagrożeń Środowiska

autor

Krawczyk B.

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Chemii, Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej, Pracownia Zagrożeń Środowiska

autor

Czarny K.

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Chemii, Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej, Pracownia Zagrożeń Środowiska

autor

Dałkowski R.

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Chemii, Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej, Pracownia Zagrożeń Środowiska

autor

Miękoś E.

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Chemii, Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej, Pracownia Zagrożeń Środowiska

autor

Zieliński M.

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Chemii, Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej, Pracownia Zagrożeń Środowiska

autor

Juszczak R.

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Chemii, Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej, Pracownia Zagrożeń Środowiska

Bibliografia

• [1] Banach M., H. Grobelska. 2003. Stan dynamiki brzegów zbiornika Jeziorsko, Słupskie Prace Geograficzne, 1 ss. 91-106.
• [2] Bucka H., R. Żurek, H. Kasza. 1993. The effect of physical and chemical parameters on the dynamics of phyto- and zooplankton development in the Goczałkowice Reservoir, Acta Hydrobiologica, 35, 2, ss. 133-151.
• [3] Gumiński S. 1990. Fizjologia glonów i sinic, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• [4] Kabziński A.K.M., H. Grabowska, J. Cyran, R. Juszczak, D. Szczukocki, K. Szczytowski, A. Zawadzka. 2005. Effect of environmental factors on efectiveness of blooms and synthesis of cyanotoxins, Ecohydrology and Hydrobiology, 5, ss. 61-69.
• [5] Kabziński A.K.M., B.T. Macioszek, D.E. Szczukocki. 2007. Badanie jakości wody powierzchniowej zbiorników zaporowych jako efektu wpływu czynników środowiskowych na wydajność zakwitów oraz biosynteza toksyn sinicowych [w]: Stan i antropogeniczne zmiany jakości wód w Polsce, t. V (Red. Maciej Ziułkiewicz), Uniwersytet Łódzki, Komisja Hydrologiczna Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Łódź, ss. 167-187.
• [6] Kabziński A.K.M., H. Grabowska, J. Cyran, A. Zawadzka, B. Macioszek, D. Szczukocki, R. Juszczak. 2008. Wpływ warunków środowiska wodnego na efektywność zakwitów sinicowych i wydajność biosyntezy mikrocystyn z grupy hepatotoksyn. I. Wpływ czynników fizykochemicznych, Acta Sci. Pol., 7, 1, ss. 25-43.
• [7] Kabziński A.K.M., H. Grabowska, J. Cyran, A. Zawadzka, B. Macioszek, D. Szczukocki, R. Juszczak. Wpływ warunków środowiska wodnego na efektywność zakwitów sinicowych i wydajność biosyntezy mikrocystyn z grupy hepatotoksyn. II. Wpływ czynników chemicznych, Acta Sci. Pol., 7, 1, ss. 45-62.
• [8] Kaczmarek H. 2005. Water reservoir management and nature reserve functioning - Jeziorsko reservoir (central Poland), Disposition of the Lodz Voivode, 14, 190.
• [9] Kajak Z. 2001. Hydrobiologia - limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych, PWN, Warszawa.
• [10] Kuhl A. 1962. Inorganic phosphorus uptake and metabolism. Physiology and biochemistry of algae, Academic Press., New York and London.
• [11] Lehtimäki J.f K. Sivonen, R. Luukkainen, S.l. Niemelä. 1994. The effects of incubation time, temperature, light, salinity and phosphorus on growth and hepatotoxin production by Nodularia strains, Archive fur Hydrobiologie, 130, ss. 269-282.
• [12] Macioszek B., D. Szczukocki, J. Dziegieć. 2010. Inhibition of the growth of Microcrystisaureginosa by phenolic allelochemicals from aquatic macrophytes ordecomposedbarley straw [w]: Environmental Engineering III (Red. L. Pawłowski, M.R. Dudzińska, A. Pawłowski), Taylor and Francis Group, London, ss. 485-489.
• [13] Mej E., Z. Lechowski. 2000. Wpływ czynników zewnętrznych na wzrost sinic i syntezę toksyn, Wiadomości Botaniczne, 44, 1/2, ss. 35-49.
• [14] Miklaszewska M., M. Waleron, K. Waleron. 2008. Charakterystyka jadalnej cyjanobakterii z rodzaju Arthrospira, Biotechnologia, 3, ss. 103-118.
• [15] Puchalski W. 1994. Zintegrowana strategia ochrony zagospodarowania ekosystemów wodnych, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łódź.
• [16] Raczak J. 2002. Dostawa substancji biogennych do Zbiornika Czorsztyńskiego, Gospodarka Wodna, 5, ss. 205-209.
• [17] Szczukocki D. 2011. Zagrożenia związane z powstawaniem zakwitów sinic w zbiornikach wodnych [w]: Praktyczne aspekty edukacji przyrodniczej (Red. E. Szkurłat), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, ss. 41-48.
• [18] Szczukocki D., B. Krawczyk, R. Dałkowski, R. Juszczak, E. Miękoś, M. Zieliński. 2014. Monitoring hydrochemiczny zbiorników zaporowych województwa łódzkiego [w]: Problemy badań wody w XX i XXI wieku (Red. R. Cieśliński, K. Jereczek-Korzeniewska), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, ss. 362-373.
• [19] Szczukocki D., R. Dałkowski, B. Krawczyk, R. Juszczak, L. Kubisiak-Banaszkiewicz, B. Olejniczak, G. Andrijewski. 2015. Cyanobacterial blooms in kaliski region water reservoirs and water quality parameters, Arch. Environ. Protect., 41, ss. 15-23.
• [20] Walna B., L. Kaczmarek, M. Lorenc, R. Dondajewska. 2009. Sezonowa dynamika zbiorowiska glonów i sinic planktonowych jeziora góreckiego na tle cech fizyczno-chemicznych wód powierzchniowych i stopnia rozwoju makrofitów, Wielkopolski Park Narodowy w badaniach przyrodniczych, Poznań-Jeziory, 27.
• [21] Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi. 2013. Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim.
• [22] Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi. 2014. Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim.
• [23] Zimoch I., B. Falkus. 2003. Ocena stanu eutrofizacji Zbiornika Kozłowa Góra, Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 10, ss. 373-376.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.