Awaria śmigła ogonowego śmigłowca Mi-24 w efekcie długotrwałego oddziaływania przestrzennego sprzężenia rezonansowego

• Autorzy: Kowalczyk Henryk , Gębura Andrzej , Tokarski Tomasz , Kwiatkowski Tadeusz

Identyfikatory

DOI

10.2478/jok-2021-0041

Warianty tytułu

EN

Failure of the tail rotor of the Mi-24 helicopter as a result of a long-term impact of spatial resonance coupling

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Najważniejszym elementem wpływającym na bezpieczeństwo lotu śmigłowca są zespoły nośno-napędowe. Wykorzystywanie do ich diagnozowania powszechnych technik wibroakustycznych często nie przynosi zadowalających efektów. Szczególnie trudne jest wykrywanie przestrzennych sprzężeń rezonansowych, które mogą powodować bardzo niebezpieczne, gwałtowne urwania elementów. W artykule opisano specyficzny mechanizm powstawania i pogłębiania się rezonansu oraz skutki sprzężeń rezonansowych dwóch podzespołów. Do ich monitorowania zaproponowano autorską metodę FAM-C, wykorzystującą jako czujnik prądnicę pokładową. Jest to metoda synchroniczna, dzięki czemu łatwo rozpoznaje nawet początki rezonansu przestrzennego.

EN

The most important element that has an impact on the safety of flight includes the helicopter power plant and the transmission shaft assembly. Monitoring with the use of the traditional vibroacoustic techniques does not provide satisfactory results. It is especially difficult to detect spatial resonance couplings, which may result in dangerous and rapid breaking of elements. This article focuses on a specific mechanism for formation and deepening of resonance and effects of resonance couplings of two subassemblies. For their monitoring, the FAM-C method was applied. It uses an on-board generator as a sensor. This is a synchronous method, which enables one to detect the onset of spatial resonance.

Słowa kluczowe

PL

wał transmisyjny; śmigłowiec; łożysko toczne; rezonans; sprzężenie rezonansowe; częstotliwość napięcia

EN

transmission shaft; helicopter; roller bearing; resonance; resonance coupling; voltage frequency

• Wydawca: Wydawnictwo Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych
• Czasopismo: Journal of KONBiN
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 51, iss. 4
• Strony: 11--24
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys.

Twórcy

autor

Kowalczyk Henryk

• Air Force Institute of Technology (Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych)

autor

Gębura Andrzej

• Air Force Institute of Technology (Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych)

autor

Tokarski Tomasz

• Air Force Institute of Technology (Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych)

autor

Kwiatkowski Tadeusz

• Air Force Institute of Technology (Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych)

Bibliografia

• 1. Billah K., Scanlan R.: Resonance, Tacoma Narrows Bridge Failure, and Undergraduate Physics Textbooks, American Journal of Physics, 59(2), 1991.
• 2. Barwell F.T.: Łożyskowanie. WNT, Warszawa 1984.
• 3. Bendat J.S., Piersol A.G.: Engineering applications of correlation and spectral analysis. New York – Toronto 1980.
• 4. Dąbrowski Z.: Wały maszynowe. PWN, Warszawa 1999.
• 5. Gębura A. Kłysz S., Tokarski T.: Monitoring wear of gear wheel of helicopter transmission using the FAM-C and FDM-A methods. Procedia Structural Integrity 16:184-19, 2019, DOI:10.1016/j.prostr.2019.07.039.
• 6. Gębura A.: Metoda modulacji częstotliwości napięcia prądnic pokładowych w diagnozowaniu zespołów napędowych. Wydawnictwo Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych, Warszawa 2010.
• 7. Gębura A., Karczmarek K.: Mi-24 wymaga systemu monitorowania transmisji. Journal of Konbin 4(20), 2011, DOI 10.2478/v10040-012-0049-x.
• 8. Jiang, W.A., Chen, L.Q., Ding H.: Internal resonance in axially loaded beam energy harvesters with an oscillator to enhance the bandwidth. Nonlinear Dynamic 85, 2016.
• 9. Lewitowicz J., Szelmanowski A., Gębura A., Pazur A., Franczuk E.: Badanie rezonansów lokalnych i złożonych w lotniczych zespołach napędowych. Przegląd Elektrotechniczny, nr 11, 2019.
• 10. Łożyska toczne CX – precision bearings. Praca zbiorowa. Wyd. Delta Marketing, Łódź 2005.
• 11. Leyko J.: Mechanika ogólna. Tom 1, PWN, Warszawa 1996.
• 12. Tooley M.H.: Electronic Circuits: Fundamentals and Applications. Oxford: Taylor & Francis 2006.
• 13. Ułanowicz L., Jastrzębski G., Szczepaniak P., Sabak R., Rykaczewski D.: Malfunctions of aviation hydraulic pumps. Journal of KONBIN, Vol. 50, Iss. 3, 2020, DOI 10.2478/jok-2020-0061.