Sustainable development, Agenda 2030 and food security in historical perspective

• Autorzy: Szydło Wiktor

Identyfikatory

DOI

10.34659/eis.2023.85.2.560

Warianty tytułu

PL

Zrównoważony rozwój, Agenda 2030 i bezpieczeństwo żywnościowe w perspektywie historycznej

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Koncepcja zrównoważonego rozwoju zyskała na rozgłosie w ostatnich dekadach. Równocześnie, neoliberalizm (główny nurt w wymiarze społeczno-ekonomicznym w państwach kapi-talistycznych od połowy lat 70. XX wieku) jest pojęciem znacznie mniej popularnym w debacie publicz-nej. Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, czy paradygmat zrównoważonego rozwoju i jego najnowsza odsłona (Agenda 2030) zdecydowanie zrywają z głównym nurtem. Drugim celem artykułu jest ocena, czy Agenda 2030 adekwatnie odnosi się do koncepcji bezpieczeństwa żywnościowego. Badanie pokazuje, że Agenda 2030 jest znacznie bardziej rozbudowana w porównaniu z Milenijnymi Celami Rozwoju, jednak w dalszym ciągu nie może zagwarantować bezpieczeństwa żywnościowego zarówno w krótszej perspektywie (np. ze względu na ryzyko pojawiania się baniek na rynkach surow-cowych), jak i w nieco dłuższej perspektywie (przynajmniej do 2030 r.) z uwagi na skalę zjawiska skraj-nej biedy, wysokie nierówności dochodowe, problemy strukturalne w wielu rozwijających się państwach oraz nieodpowiednie regulacje na poziome globalnym. Agenda 2030 jest krokiem w kierunku bardziej sprawiedliwego i zrównoważonego rozwoju w wymiarze krajowym i globalnym, jednak nie oznacza to definitywnego odejścia od neoliberalnego paradygmatu.

Słowa kluczowe

EN

sustainable development; neoliberalism; Agenda 2030; food security; poverty

PL

zrównoważony rozwój; neoliberalizm; Agenda 2030; bezpieczeństwo żywnościowe; bieda

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych
• Czasopismo: Economics and Environment
• Rocznik: 2023
• Tom: No. 2
• Strony: 154--174
• Opis fizyczny: Bibliogr. 59 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Szydło Wiktor

• Wroclaw University of Economics and Business

• https://orcid.org/0000-0002-9538-0469

Bibliografia

• 1. Adelman, S. (2017). Cele zrównoważonego rozwoju, antropocentryzm i neoliberalizm. W: D. French i L. Kotze (red.), Cele globalne: prawo, teoria i wdrażanie. Cheltenham: Edward Elgar.
• 2. Alsop, R. i Heinsohn, N. (2005). Pomiar wzmocnienia w praktyce: analiza strukturalna i wskaźniki ramowe. Dokument roboczy Banku Światowego dotyczący badań nad polityką 3510, luty.
• 3. Bakker, K. (2010). Granice „natury neoliberalnej”: debata nad zielonym neoliberalizmem. Postęp w geografii człowieka, 34(6), 715-735. https://doi.org/10.1177/0309132510376849
• 4. Balcerowicz, L. (1995). Wolność i rozwój. Ekonomia wolnego rynku. Kraków: Wydawnictwo Znak. (po polsku).
• 5. Balcerowicz, L. (2017). Wolność, rozwój, demokracja. Warszawa: Wydawnictwo Czerwone i Czarne. (po polsku).
• 6. Baldwin, C., Marshall, G., Ross, H., Cavaye, J., Stephenson, J., Carter, L., Freeman, C., Curtis, A. i Syme, G. (2019). Neoliberalizm hybrydowy: implikacje dla zrównoważonego rozwoju. Społeczeństwo i zasoby naturalne, 32(5), 566-587. https://doi.org/10.1080/08941920.2018.1556758
• 7. Banerjee, AV i Duflo, E. (2012). Słaba ekonomia. Londyn: Książki o pingwinach.
• 8. Berlin, I. (1969). Dwie koncepcje wolności. W I. Berlin (red.), Cztery eseje o wolności (s. 118-182). Anglia: Oxford University Press.
• 9. Caiafa, K. i Wrabel, M. (2019). Polityki krajowe oraz bezpieczeństwo żywnościowe i zrównoważony rozwój. Encyklopedia bezpieczeństwa żywnościowego i zrównoważonego rozwoju, 1, 142-148.
• 10. Colander, D., Holt, RPF, Barkley, J. i Rosser, JR (2004). Zmieniające się oblicze ekonomii głównego nurtu. Przegląd ekonomii politycznej, 16(4), 485-499. https://doi.org/10.1080/0953825042000256702
• 11. Crouch, C. (2011). Dziwny nie-śmierć neoliberalizmu. Cambridge: Polityka Press.
• 12. De Haan, P. (2016). Od Keynesa do Piketty’ego. Wiek, który wstrząsnął ekonomią. Londyn: Palgrave Macmillan.
• 13. Dowlah, C. (2006). Polityka i ekonomia żywności oraz głód w Bangladeszu na początku lat 70. XX wieku – ze szczególnym odniesieniem do interpretacji głodu z 1974 r. dokonanej przez Amartyę Sena. International Journal of Social Welfare, 15(4), 344-356.
• 14. Komisja Europejska. (2021). Zestaw wskaźników UE ds. celów zrównoważonego rozwoju na rok 2021. Wyniki przeglądu w ramach przygotowań do wydania raportu monitorującego cele zrównoważonego rozwoju UE na rok 2021. https://ec.europa.eu/eurostat/documents/276524/12239692/SDG_indicator_set_2021.pdf
• 15. FAO. (1983). Światowe bezpieczeństwo żywnościowe: ponowna ocena koncepcji i podejść. Rzym:Raport Dyrektora Generalnego.
• 16. FAO. (1996). Sprawozdanie ze Światowego Szczytu Żywnościowego. https://www.fao.org/3/w3548e/w3548e00.htm
• 17. FAO. (2002). Stan braku bezpieczeństwa żywnościowego na świecie 2001. https://www.fao.org/3/Y1500E/y1500e01.htm
• 18. FAO. (2008). Informacje dotyczące bezpieczeństwa żywnościowego do działania: praktyczne przewodniki. Program Bezpieczeństwa Żywnościowego WE-FAO. https://fscluster.org/sites/default/files/documents/What%20is%20Food%20Security.pdf
• 19. FAO. (2021). Stan Wyżywienia i Rolnictwa 2021. Uodpornienie systemów rolno-spożywczych na wstrząsy i stresy. https://www.fao.org/documents/card/en/c/cb4476en
• 20. Ferreira, F., Jolliffe, DM, &Beer Prydz, E. (2015). Międzynarodowa granica ubóstwa została właśnie podniesiona do 1,90 dolara dziennie, ale globalne ubóstwo zasadniczo nie uległo zmianie. Jak to jest w ogóle możliwe? https://blogs.worldbank.org/developmenttalk/international-poverty-line-has-just-been-raised-190-day-global-poverty-basically-unchanged-how-even
• 21. Fisher, Niemcy (2006). Rynki, prawa wodne i zrównoważony rozwój. Planowanie Środowiskowe i Dziennik Prawny, 23(2), 100-112.
• 22. Greenspan, A. (2008). Era zawirowań. Krok w nowym wieku. Warszawa: MUZA SA. (po polsku).
• 23. Handl, G. (2012). Deklaracja Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Środowiska Człowieka (Deklaracja Sztokholmska) z 1972 r. oraz Deklaracja z Rio w sprawie Środowiska i Rozwoju z 1992 r. https://legal.un.org/avl/ha/dunche/dunche.html
• 24. Harvey, D. (2005). Krótka historia neoliberalizmu. Oksford: Oxford University Press.
• 25. HLPE. (2014). Straty i marnotrawstwo żywności w kontekście zrównoważonych systemów żywnościowych. Raport Panelu Ekspertów Wysokiego Szczebla ds. Bezpieczeństwa Żywnościowego i Żywienia Komisji ds. Światowego Bezpieczeństwa Żywnościowego. https://www.fao.org/3/i3901e/i3901e.pdf
• 26. HLPE. (2020). Bezpieczeństwo żywnościowe i żywienie: budowanie globalnej narracji na rzecz roku 2030. https://www.fao.org/3/ca9731en/ca9731en.pdf
• 27. IUCN. (1980). Światowa strategia ochrony. Ochrona żywych zasobów na rzecz zrównoważonego rozwoju. https://portals.iucn.org/library/efiles/documents/wcs-004.pdf
• 28. Janssen, H. (2006). Milton Friedman i „rewolucja monetarna” w Niemczech. Marburg: Metropolis-Verl.
• 29. Kishtainy, N. (2017). Krotka historia ekonomii. Warszawa: Wydawnictwo RM. (po polsku).
• 30. Kowalik, T. (2010). Sprawiedliwość społeczna a nowy ład społeczny, podstawy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Trybunał Konstytucyjny. (po polsku).
• 31. Köhn, D. (red.). (2012). Zazielenianie sektora finansowego. Jak włączyć finansowanie ochrony środowiska do głównego nurtu polityki w krajach rozwijających się. Heidelberg: Springer.
• 32. Leaman, J. (2009). Ekonomia polityczna Niemiec pod rządami kanclerzy Kohla i Schrödera: upadek modelu niemieckiego? Nowy Jork: Berghahn Książki.
• 33. Lu, Y., Nakicenovic, N., Visbeck, M., & Stevance, A.-S. (2015). Polityka: Pięć priorytetów celów zrównoważonego rozwoju ONZ. Nature News, 520, 432. https://doi.org/10.1038/520432a
• 34. Mirowski, P. (2013). Nigdy nie pozwól, aby poważny kryzys poszedł na marne. Londyn: Verso.
• 35. Newig, J., P. Derwort i NW Jager (2019). Zrównoważony rozwój poprzez niepowodzenia i upadek instytucjonalny? Archetypy ścieżek produktywnych. Ekologia i społeczeństwo, 24(1), 18. https://doi.org/10.5751/ES-10700-240118
• 36. O'Grady, S. (2016, 24 września). Czy powinniśmy atakować Organizację Narodów Zjednoczonych? Niezależny. https://www.independent.co.uk/news/world/should-we-axe-the-united-nations-a7327696.html
• 37. Payne, A. i Phillips, N. (2011). Rozwój. Warszawa: Syk! (po polsku).
• 38. Pritchett, L. (2005, 13 lipca). Kto nie jest biedny? Proponowanie wyższego międzynarodowego standardu dotyczącego ubóstwa – dokument roboczy 33. Centrum Globalnego Rozwoju. https://www.cgdev.org/publication/who-not-poor-proposition-higher-international-standard-poverty-working-paper-33
• 39. Sen, A. (1981). Bieda i głód. Oksford: Clarendon Press.
• 40. Sen, A. (1999). Rozwój jako wolność. Nowy Jork: Oxford University Press.
• 41. Shafik, N. (2012). Nowe podejście do zrównoważonego rozwoju. Finanse i Rozwój, 12, 38-39.
• 42. Simon, G.-A. (2017). Historia zarządzania bezpieczeństwem żywnościowym, definicje i instytucje Organizacji Narodów Zjednoczonych. Rzym: Uniwersytet Tre.
• 43. Singh, A., Ghosh, A., Sannagoudar, MS i Kumar, S. (2022). Zrównoważone rolnictwo i technologie. John Wiley & Sons Ltd.
• 44. Singh, A., Rajput, VD i Sharma, R. (2021). Pojawiające się narzędzia na rzecz zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego. New Delhi: Agencja Książki Deepika.
• 45. Söderbaum, P. (2019). W stronę zrównoważonego rozwoju: od monopolu neoklasycznego do ekonomii zorientowanej na demokrację. Przegląd ekonomii świata rzeczywistego, 87, 181-195.
• 46. Spash, CL i Guisan, AOT (2021). Przyszłość ekonomii społeczno-ekologicznej. Przegląd ekonomii świata rzeczywistego, 96, 203–216.
• 47. Szydło, W. (2013). Globalny kryzys 2007-2009 w świetle ortodoksyjnego – wybrane problemy. Optymalne: Studia Ekonomiczne, 63(3), 3-43. (po polsku).
• 48. Szydło, W. (2020a). Heterodoksyjne spojrzenie na zrównoważony rozwój w porządku gospodarczym – przypadek Polski. W KS Soliman (red.), Doskonałość i innowacja w edukacji: wizja na rok 2025 mająca na celu utrzymanie rozwoju gospodarczego w obliczu globalnych wyzwań (s. 12159–15170). Międzynarodowe Stowarzyszenie Zarządzania Informacją Biznesową.
• 49. Szydło, W. (2020b). Zmiana paradygmatu – heterodoksyjne spojrzenie na transformację gospodarczą w Polsce. W KS Soliman (red.), Doskonałość w edukacji i zarządzanie innowacjami: Wizja na rok 2025 mająca na celu utrzymanie rozwoju gospodarczego w obliczu globalnych wyzwań (s. 16726–16733). Międzynarodowe Stowarzyszenie Zarządzania Informacją Biznesową.
• 50. Tulloch, L. i Neilson, D. (2014). Neoliberalizacja zrównoważonego rozwoju. Edukacja obywatelska, społeczna i ekonomiczna, 13(1), 26-38. http://dx.doi.org/10.2304/csee.2014.13.1.26
• 51. Organizacja Narodów Zjednoczonych. (1975). Sprawozdanie ze Światowej Konferencji Żywnościowej. https://digitallibrary.un.org/record/701143
• 52. Organizacja Narodów Zjednoczonych. (2002). Sprawozdanie ze światowego szczytu w sprawie zrównoważonego rozwoju. https://digitallibrary.un.org/record/478154
• 53. Organizacja Narodów Zjednoczonych. (2015). Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030. Agenda 2030. https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld/publication
• 54. Organizacja Narodów Zjednoczonych. (2017). Wskaźniki SDG. Globalne ramy wskaźników dla Celów Zrównoważonego Rozwoju oraz celów Agendy na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030. https://unstats.un.org/sdgs/indicators/indicators-list/
• 55. Valdes, JG (1995). Ekonomiści Pinocheta. Cambridge: Cambridge University Press.
• 56. Wagner, J. (2006). O ekonomii zrównoważonego rozwoju. Ekonomia ekologiczna, 57(4), 659-664. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2005.05.023
• 57. Warner, A. (2021). Jak nakarmić świat, nie niszcząc go przy okazji. Warszawa: WydawnictwoWielkaLitera. (po polsku).
• 58. Bank Światowy. (1986). Ubóstwo i głód: problemy i opcje bezpieczeństwa żywnościowego w krajach rozwijających się. Waszyngton: Bank Światowy.
• 59. Bank Światowy. (2022). Wskaźniki SDG. Repozytorium metadanych. https://unstats.un.org/sdgs/metadata/

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).