Zapomniane wzorce, wypaczone idee. Nowatorstwo przełomu lat 20. i 30. XX w. – co po nim zostało

• Autorzy: Bartnicka M.

Warianty tytułu

EN

Forgotten rules, distorted ideas. The remaining legacy of the innovative late 1920 s and early 1930 s

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Na przełomie XIX i XX w. dostrzeżono, że zaangażowanie człowieka w pracę zależy od jego warunków bytowych, samopoczucia psychicznego oraz stanu zdrowotnego. Niepomierny wpływ miały na to warunki mieszkaniowe. Istotą wzmożonego budownictwa mieszkaniowego, w tym czasie, stało się poszukiwanie rozwiązań pozwalających na szybkie i tanie tworzenie zabudowy dla wciąż napływających nowych mieszkańców miast. Jednocześnie mieszkania te miały być zdrowe, w szczególności zapewniać dostęp słońca, powietrza i światła. Równolegle propagowano nowe propozycje konstrukcyjne i materiałowe. Pomysły te i dokonania eksponowane były podczas wystaw mieszkaniowych. Częścią pokazu stawały się, secjalnie na nie wybudowane, eksperymentalne osiedla mieszkaniowe. Zaprojektowane w nich modelowe mieszkania były w późniejszym okresie przeznaczone do wynajęcia. Najbardziej znane stały się osiedla zaprojektowane i wybudowane pod patronatem Werkbundu: Weissenhof (1927, Stuttgart), Nový Dům (1928, Brno), WUWA (1929, Wrocław), Eglisée (1930, Bazylea), Neubühl (1931, Zurych), Lainz (1932, Wiedeń) i Baba (1932, Praga). Wiele z zaproponowanych w nich rozwiązań weszło, w latach późniejszych, do kanonu budownictwa mieszkaniowego, choć nie zawsze zgodnie z pierwotnymi ideami twórców. W obecnych czasach modyfikacje w przepisach budowlanych wskazują na postępujące lekceważenie zaproponowanych w dawnych latach wzorców. Najbardziej zagrożony jest, uzyskany na początku XX w., dostęp każdego mieszkania do promieni słonecznych.

EN

At the end of the 19th century it was noticed that one’s work efficiency highly depends on the life conditions, psychological well being and general health. One of the crucial factors contributing to the well being are the immediate living conditions. At the time, intense and growing building development motivated by the increasing influx of population into towns and cities, relied on quick and cost effective solutions. These new flats and buildings were to be ‘health-conscious’ – providing a lot of light, air and sun. At the same time, new structural solutions and technologies, as well as new materials, were being developed. All these latest solutions were shown in building exhibitions and trade fairs. There were many experimental housing developments designed and presented at various trade fairs. Later on, flats from such new developments were sold and let. Most famous are those designed and built by Werkbund: Weissenhof Estate (1927, Stuttgart), New House – Nový Dům (1928, Brno), WUWA (1929, Wrocław), WOBA – Eglisée (1930, Basel), Neubühl (1931, Zurich), Werkbundsiedlung (1932, Vienna) and Baba (1932, Prague). Many of the new solutions and innovative ideas used in these developments have been later used on a bigger scale in public housing estates developments; many times these ideas have been misunderstood, distorted or mis-applied. Currently, new building regulations show almost complete disregard of these initial ideas and rules. The idea of the provision of accurate sunlight conditions in a fl at, is the one that seems to be most disregarded and even endangered in the current building regulations and procedures.

Słowa kluczowe

PL

budownictwo mieszkaniowe; osiedla eksperymentalne; światło słoneczne

EN

housing developments; experimental housing estates; sunligh

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 1(33)
• Strony: 37--52
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz.

Twórcy

autor

Bartnicka M.

• Wydział Architektury Politechniki Białostockiej / Faculty of Architec ture, Białystok University of Technology.

Bibliografia

• [1] Bartnicka M., Wczoraj, dziś i jutro w promieniach słonecznych (?), „Czasopismo Techniczne” 2010, z. 15, „Architektura”, z. 7-A2, cz. 2, 19–23.
• [2] Bartnicka M., Źródła światła, nowe możliwości, nowe zagrożenia, „Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Architektura” 2007, z. 20, 15–24.
• [3] Behne A., Dammerstock, [w:] W. Fischer (red.), Zwischen Kunst und Industrie. Der Deutsche Werkbund, Dva, Monachium 1987.
• [4] Behrens P., Der moderne Garten, Pückler-Gesellschaft, Berlin 1981 (oryg. 1911).
• [5] Frank J., Die Internationale Werkbundsiedlung, A. Schroll&Co., Wien 1932.
• [6] Franzen B., Die Siedlung Dammerstock in Karlsruhe 1929: zur Vermittlung des Neuen Bauens, Jonas Verlag, Marburg 1993.
• [7] Giedion S., Przestrzeń, czas i architektura. Narodziny nowej tradycji, PWN, Warszawa 1968.
• [8] Ingbermen S., ABC: International constructional constructivist architecture 1922–1939, MIT Press, Cambridge 1994.
• [9] Isaacs R.R., Walter Gropius. Der Mensch und sein Werk, t. 1, Mann, Berlin 1983.
• [10] J.J.N., Osiedle eksperymentalne na wystawie mieszkaniowej w Stuttgarcie, „Architektura i Budownictwo” 1927, z. 11–12, 339–346.
• [11] Karżewski J., Współczesna architektura szwajcarska, „Architektura i Budownictwo” 1930, z. 8, 291–320.
• [12] Lauterbach A., Wystawa budowlana w Stuttgarcie, „Architektura i Budownictwo” 1928, z. 3, 114–119.
• [13] Mumford E., The CIAM discourse on urbanism, 1928–1960, MIT Press, Cambridge 2000.
• [14] Norwerth E., Wystawa mieszkaniowa we Wrocławiu, „Architektura i Budownictwo” 1929, z. 9, 319–336.
• [15] Siebenbrodt M., Koncepcje światła w Haus am Horn, „Autoportret” 2008–2009, z. 25–26, 23–27.
• [16] Syrkus S., II Międzynarodowy Kongres Architektury Współczesnej, „Architektura i Budownictwo” 1929, z. 11–12, 87–88.
• [17] Syrkus S., Informacja o IV-ym Międzynarodowym Kongresie Architektury Nowoczesnej, „Architektura i Budownictwo” 1933, z. 8, 246–254.
• [18] Teige K., The Minimum Dwelling, MIT Press, Cambridge 2002.
• [19] Templ S., Baba. Die Werkbundsiedlung Prag. The Werkbund housing estate Prague, 1932, Birkhäuser, Basel 1999.
• [20] Toeplitz T., O wystawie w Stuttgarcie, „Architektura i Budownictwo” 1928, z. 7, 271–275.
• [21] Toruń L., Budownictwo mieszkaniowe na zachodzie, „Architektura i Budownictwo” 1929, z. 8, 314–318.
• [22] Urbanik J., Wrocławska wystawa Werkbundu WUWA 1929–2009, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Wrocław 2009.
• [23] www.archiweb.cz [Rosa, Martin, Kolonie Nový dům] [accessed: 10.2011].
• [24] www.deutscherwerkbund-nw.de [Deutscher Werkbund Nordrhein – Westfalen. Zur Geschichte des Werkbund. 1907 – heute][accessed: 10.2011].
• [25] www.weissenhof2002.de [Die Häuser der Weissenhofsiedlung] [accessed: 10.2011].
• [26] www.weissenhof.ckom.de [Die Weissenhofsiedlung Stuttgart] [accessed: 10.2011].