Historical, non-existing synagogue in Przeworsk

• Autorzy: Mikrut-Kusy Agata

Identyfikatory

DOI

10.37705/TechTrans/e2021019

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The history of southeastern Poland is inseparably linked with the Jewish community that settled mostly in larger cities located near significant trade routes. Despite limiting privileges, in many cities Jews managed to establish their own quarters, in which synagogues were the most important structures. Only a few cases of historical Jewish religious architecture, in varying states of preservation, have survived to the present. In Przeworsk, to the north of the town hall, an impressive, masonry Jewish synagogue had stood for several centuries. The building was erected at the start of the seventeenth century and up to the Second World War constituted a significant element of the city’s spatial structure. Despite the passage of over eighty years since the demolition of the synagogue, its site has not been commemorated. This paper presents the genesis and architecture of the historical synagogue. The massing of the building, its functional and spatial layout, and its interior décor were investigated. The paper also discusses the commemoration of historical buildings, pointing to the significance of placebased identity and broadly understood cultural heritage.

Słowa kluczowe

EN

synagogue; Przeworsk; Judaist architecture; cultural heritage

PL

synagoga; Przeworsk; architektura judaistyczna; dziedzictwo kulturowe

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Technical Transactions
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 118, iss. 1
• Strony: art. no. e2021019
• Opis fizyczny: Bibliogr.32 poz., il.

Twórcy

autor

Mikrut-Kusy Agata

• Faculty of Civil and Environmental Engineering and Architecture, Rzeszow University of Technology

Bibliografia

• 1. (AP) Archiwum Państwowe w Przemyślu, (AG) Archiwum Geodezyjne. Szkice polowe gminy Przeworsk. Sign. 2.
• 2. (AP) Archiwum Państwowe w Przemyślu, (AMP) Akta Miasta Przeworska. Odnowienie synagogi w Przeworsku. Sign. 1285, ch. 5.
• 3. (AP) Archiwum Państwowe w Przemyślu (AP), (AMP) Akta Miasta Przeworska. Opieka nad zabytkami 1932-1937. Sign. 1285.
• 4. Benbenek, J. (1968). Zabytki miasta przeworska. Przeworsk. In (AP) Archiwum Państwowe w Przemyślu, (AJB) Akta Józefa Benbenka - hereinafter. Sign. 174, k. 59-61.
• 5. (BN) Biblioteka Narodowa, sign. F.118219/II, https://polona.pl/ (date of access: 3.01.2020).
• 6. Bieńkowska, Z., Piekarz, T., Zając, I. (Eds.). (1989). Przeworsk. Studium historyczno-urbanistyczne, cz. I, t. I. Jarosław.
• 7. Chlebowski, B. (Ed.). (1888). Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IX. Warszawa.
• 8. Gliński, M. (2019). Dziewięć wyjątkowych synagog w Polsce. Culture. Retrieved from https://culture.pl/pl/artykul/dziewiec-wyjatkowych-synagog-w-polsce (date of access: 2021/08/20).
• 9. Gliński, M. (2020). Krajobraz z synagogą: Zagubiona tradycja polskiej architektury. Culture. Retrieved from https://culture.pl/pl/artykul/krajobraz-z-synagoga-zagubiona-tradycja-polskiej-architektury (date of access: 2021/08/25).
• 10. Gosztyła, M., Jandziś, K. (2014). Problematyka współczesnych funkcji w zabytkowych byłych żydowskich domach modlitw na przykładzie „dużej” synagogi w Jarosławiu. Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture, XXXI(61), 37-53. http://doi.prz.edu.pl/pl/publ/biis/82
• 11. Horn, M. (1970). Żydzi przeworscy w latach 1583-1650. Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego, 76, 3-32.
• 12. Kiryk, F. (1999). Mieszkańcy średniowiecznego Przeworska. Studia Historyczne, 42(4), 487-503.
• 13. Kobylański, T. (2019). Oświęcim: kieszonkowy park pamięci upamiętni spaloną podczas wojny synagog. Retrieved from https://www.whitemad.pl/oswiecim-kieszonkowy-park-pamieci-upamietni-spalona-podczas-wojny-synagoge/ (date of access: 2021/09/03).
• 14. Konieczny, Z. (2016). Żydzi. In H. Pelc (Ed.), Ósmy wiek Przeworska. Ludzie, obiekty, wydarzenia, t. 2 (pp. 40-44). Przeworsk.
• 15. Kozak, S. (Ed.). (2018). Przeworsk - mała Ojczyzna, t. III: „Kronika” ks. Romana Penca proboszcza w Przeworsku (lata 1939-1944). Przeworsk: Regionalne Towarzystwo Naukowe w Przeworsku.
• 16. Kunysz, A. (Ed.). (1974). Siedem wieków Przeworska: szkice, studia i materiały z dziejów miasta. Rzeszów: Rzeszowskie Zakłady Graficzne.
• 17. Kuśnierz-Krupa, D., Tobiasz, L. (2019). Synagogues in Podkarpacie - prolegomenon to research. Technical Transactions, 9, 17-31.
• 18. Kuźma, M. (2016). Wybrane aspekty działalności Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Przeworsku w okresie dwudziestolecia międzywojennego. In S. Kozak (Ed.), Przeworsk - mała ojczyzna, t. I: Studia z dziejów miasta i regionu (pp. 33-64). Przeworsk: Regionalne Towarzystwo Naukowe w Przeworsku.
• 19. Łepkowski, J. (1865). Przeworsk. Tygodnik Ilustrowany, XII(306), 57-58.
• 20. Michalski, M. (2020). Gematria, geometria i inne fenomeny w architekturze judaizmu. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
• 21. Młynek, F., Benbenek, J. (1960). Przeworsk i okolice. Warszawa: Sport i Turystyka.
• 22. Motylewicz, J. (1993). Miasta ziemi przemyskiej i sanockiej w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku. Przemyśl-Rzeszów: Południowo-Wschodni Instytut Naukowy.
• 23. (NAC) Narodowe Archiwum Cyfrowe. Synagogue in Przeworsk and the rabbi’s house with a library (ca. 1880-1939). Sign. 3/41/0/-/1163.
• 24. Orlenko, M., Ivashko, Y. (2019). The Concept of Art and Works of Art in the Theory of Art and in the Restoration Industry. Art Inquiry. Recherches sur les arts, XXI, 171-190. https://doi.org/10.26485/AI/2019/21/12
• 25. Orlenko, M., Ivashko, Y., Kobylarczyk, J., Kuśnierz-Krupa, D. (2020). The influence of ideology on the preservation, restoration and reconstruction of temples in the urban structure of post-totalitarian states. Journal of Heritage Conservation, 61, 67-79.
• 26. Rosenberg, B. (1997). Dzienniczek Basi Rosenberg (Przeworsk 1938-39). Przeworsk: Wydawnictwo Muzeum w Przeworsku.
• 27. Schneider, A. (after 1866). Statystyka miast w Galicji i w Wielkiem Księstwie Krakowskiem. Retrieved from www.sbc.org.pl (date of access: 2021/09/02).
• 28. Spector, S., & Wigoder, G. (Eds.). (2001). The Encyclopedia of Jewish Life Before and During the Holocaust, t. 2. New York University Press.
• 29. Tobiasz, L. (2017). Synagogi Rzeszowa. Część 1. Synagoga Staromiejska. Journal of Heritage Conservation, 51, 72-85.
• 30. Wołoszyn, M. (2012). Osadnictwo żydowskie w Przeworsku do XVIII w. w świetle dokumentów archiwalnych ze zbiorów Muzeum w Przeworsku. In S. Kozak (Ed.), Przeworskie studia regionalne, t. I (pp. 237-251). Przeworsk: Muzeum w Przeworsku Zespół Pałacowo-Parkowy.
• 31. https://www.geoportal.gov.pl, date of access: 2021/09/07
• 32. https://polona.pl/item/boznica-w-przeworsku,NzgwMDA1Mjc/0/#info:metadata, date of access: 2021/09/02