Dziedzictwo kulturowe kolei wąskotorowych w turystyce – szanse i zagrożenia. Dokonania polskie na tle doświadczeń krajów ościennych

• Autorzy: Ciechański A.

Warianty tytułu

EN

Narrow-gauge heritage railways – opportunities and threats. Polish achievements in comparison to experiences neighboring countries

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wykorzystanie turystyczne obiektów związanych z dziedzictwem kulturowym transportu kolejowego w wielu krajach europejskich stanowi istotny element gospodarek lokalnych. Niestety w Polsce można odnieść wrażenie, że ten segment rynku turystycznego jest traktowany wciąż jako niemalże nie istniejący, a często wręcz zbyteczny. Tymczasem kraj nasz w nowe warunki gospodarowania wchodził z mocno zapóźnioną technicznie koleją stanowiącą samą w sobie swoisty skansen, wyróżniający się archaicznością nie tylko na tle kolei zachodnich, ale także części krajów bloku socjalistycznego. Wciąż utrzymywano w ruchu setki parowozów, a dziesiątki kolei wąskotorowych codziennie woziło jak przed laty towary, a w wielu przypadkach także pasażerów. Z perspektywy 25 lat niestety należy stwierdzić, że dziedzictwo to zostało w większości utracone. Liczba czynnych parowozów z roku na rok drastycznie malała, zamykano kolejne odcinki nierzadko bardzo interesujących kolei wąskotorowych, a budynki i budowle związane z historią transportu kolejowego uległy silnej, często celowej degradacji. Co gorsze zniżkowy trend utrzymuje się nadal, a bariery w rozwoju tego typu atrakcji turystycznych sprawiają los nawet istniejących wciąż jest niepewny. Dlatego konieczne jest zestawienie polskich doświadczeń z tym co możemy zaobserwować w innych krajach szczególnie zlokalizowanych w sąsiedztwie Polski – szczególnie Czech i Słowacji. Autor odwołuje się także do doświadczeń rosyjskich, jako leżących niejako na przeciwnym biegunie.

EN

Heritage railways, are very important component of local economies transport in many European countries. Unfortunately, this segment of the tourism market in Poland seems be still regarded as almost non-existent or often superfluous. Meanwhile, our country entered in new economic and political conditions with technically underdeveloped rail with its archaic rolling-stock not only in comparison to railways in western countries, but also to some of the countries of the socialist bloc. There was observed of hundreds working steam locomotives and dozens of narrow gauge railways in every day freight and passenger service. It should be noted that from the perspective of 25 years of transformation, unfortunately, this heritage was mostly lost. Number of still active steam locomotives from year to year drastically decreased. Many very interesting narrow-gauge railways was closed and scrapped. This disquieting trend unfortunately is still observed and there are barriers in development of this kind of tourist attractions which can make future even of existing heritage railways uncertain. It is therefore necessary to compare Polish experiences with similar from neighboring countries like Czech Republic and Slovakia. The author also refers to the Russian experiences of as lying almost at the opposite side.

Słowa kluczowe

PL

koleje wąskotorowe; turystyka kolejowa; transformacja gospodarczo-ustrojowa

EN

narrow-gauge railways; railway tourism; transformation-economic and political system

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej
• Czasopismo: Przegląd Komunikacyjny
• Rocznik: 2017
• Tom: R. 72, nr 1
• Strony: 2--9
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Ciechański A.

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. St. Leszczyckiego PAN

Bibliografia

• [1] Bílek A. Čiernohronská železnica. Růžolící Chrochtík, 2009.
• [2] Bebenow F. Turystyka kolejowa w Polsce. WNGiG UAM, 2012, maszynopis pracy magisterskiej.
• [3] Bogiazides N., Kotsiou E., Vougioukas M. The Regional Impact of Heritage Railways. 45th Congress of the European Regional Science Association Vrije Universiteit Amsterdam, 2005.
• [4] Harrasek A. Dwusystemowy tramwaj w Nordhausen. Technika Transportu Szynowego, 2004, s. 54-55.
• [5] Höhmann R. The Future of Heritage Railways and Rail Conservation in Germany. Japan Railway & Transport Review, 2002, 30, s. 20-22.
• [6] Hörz P., Richter M. Preserved as technical monuments, run as tourist attractions: Narrow-gauge railways in the German Democratic Republic. The Journal of Transport History, 2011, 2, s. 192-213.
• [7] Корсаков, А. Купанское транспортное управление (история великана), narrow.parovoz.com, 8.07.2015.
• [8] Lung E., Knoll O. Regional and Narrow Gauge Railways – Good Practise and Recommendations, 2012, www.southeast-europe.net/document.cmt?id=577, 7.05.2015
• [9] Мясникв А. В Переславле есть музей...., Железнодоожне дело, 2006, 2, s. 6-15,
• [10] Morel O. Rola kolei wąskotorowych w transporcie Szwajcarii, XVI Dolnośląski Festiwal Nauki we Wrocławiu, 21 września 2013, ww.transport.pwr.wroc.pl/dfn/morel13.pdf, 5.05.2015.
• [11] Prochazka P. Význam úzkokolejné železnice Jindřichohradeckých místních drah pro turistický potenciál regionu. Vysoká Škola Polytechnická, Jihlava, maszynopis pracy licencjackiej.
• [12] Taylor Z., Ciechański A. Niedawne przekształcenia organizacyjno-własnościowe przedsiębiorstw transportu kolejowego w Polsce – część II. Przegląd Geograficzny, 2011, 2, s. 205-231.
• [13] Ustawa z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe”., Dziennik Ustawa RP, 2000, 84, poz. 948.
• [14] kukushka.ru, 5.07.2015.
• [15] museum-uzd.ru, 5.07.2015.
• [16] zeleznicka.bloudil.cz, 1.07.2015.
• [17] www.chz.sk, 23.12.2011.
• [18] www.kruzok.sk, 23.12.2011.
• [19] www.mladejov.cz, 1.07.2015.
• [20] www.mpz.cz, 1.07.2015.
• [21] www.oravamuzeum.sk, 23.12.2011.
• [22] www.waldeisenbahn.de/pl, 23.12.2011.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).