Krajobraz małych miast w województwie lubelskim. Część 2 – zmiany krajobrazu po 1989 r.

• Autorzy: Bernat Sebastian , Trykacz Karolina

Identyfikatory

DOI

10.30450/202009

Warianty tytułu

EN

The landscape of small towns in lubelskie province.part 2 – landscape changes after 1989

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest analiza zmian struktury krajobrazów po 1989 roku wybranych gmin powiatu chełmskiego w województwie lubelskim – gminy miejskiej Rejowiec Fabryczny oraz dwóch gmin miejsko-wiejskich: Rejowiec i Siedliszcze. Strukturę krajobrazu zbadano na podstawie danych o pokryciu terenu pochodzących z bazy danych CORINE Land Cover. Wykorzystując narzędzia GIS przeanalizowano zmiany w strukturze krajobrazu z zastosowaniem metryk krajobrazowych. Ponadto podjęto próbę rozpoznania znaczenia przynależności do sieci Cittaslow w kontekście zmian krajobrazowych. Badania wykazały, że zmiany w pokryciu terenu nie są związane tylko z rozlewaniem się zabudowy ale także zwiększaniem się powierzchni gruntów ornych poza zasięgiem urządzeń nawadniających oraz zwiększaniem średniej powierzchni płata dla tych terenów. Po roku 2012 dostrzec można również zahamowanie zmian w pokryciu terenu, co potwierdza wskaźnik zmienności struktury krajobrazu. Może to być związane z członkostwem w Unii Europejskiej (m.in. Wspólna Polityka Rolna). Badania nie wykazały wpływu przynależności do sieci Cittaslow na zmiany krajobrazowe. Konieczna jest dalsza kontynuacja zaproponowanych analiz w szerszej perspektywie czasowej i w określonym zakresie przestrzennym.

EN

The objective of the article is to analyse changes in landscape structure after 1989 in selected communes of the Chełm county in the Lublin Voivodeship, namely the urban commune of Rejowiec Fabryczny, and two urban-rural communes Rejowiec and Siedliszcze. The landscape structure was analysed based on data on land cover from the CORINE Land Cover data base. GIS tools were used for the analysis of landscape structure transformations with the application of landscape metrics. Moreover, an attempt was made to examine the affiliation to the Cittaslow network in the context of landscape transformations. The study showed that changes in land cover are not only related to the sprawl of building development, but also to an increase in the area of agricultural land outside the range of irrigation facilities, and an increase in the mean surface area of such land. A decline in land cover transformations has also been observed since 2012, as confirmed by the landscape structure diversity index. It may be related to the membership in the European Union (among others Common Agricultural Policy). The study showed no effect of affiliation with the Cittaslow network on landscape transformations. A continuation of the proposed analyses is required in a broader time perspective and in a specific spatial range.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz; struktura krajobrazu; metryki krajobrazowe; małe miasto; CORINE Land Cover; województwo lubelskie

EN

landscape; landscape structure; landscape metrics; small town; CORINE Land Cover; Lublin Province Cittaslow

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2020
• Tom: nr 44 (2)
• Strony: 7--38
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., ryc., tab., fot.

Twórcy

autor

Bernat Sebastian

• Maria Curie-Sklodowska University in Lublin, Poland, Faculty of Earth Sciences and Spatial Management

autor

Trykacz Karolina

• Maria Curie-Sklodowska University in Lublin, Poland, Faculty of Earth Sciences and Spatial Management

Bibliografia

• Ada E., Yener D., 2017: Evaluation of Cittaslow -Slow City Association within the Conservation of Landscape Potential. Inonu University Journal of Art and Design, 7, 16: 66-78.
• Antrop M., 2006: Sustainable landscapes: contradiction, fiction or utopia? Landscape and Urban Planning, 75: 187-197.
• Baranowska-Janota M., Marcinek R., Myczkowski Z., 2004: Czerwona Księga Krajobrazu Polski. Projekt pilotażowy tematu (opracowanie na zlecenie Ministerstwa Środowiska)
• Bernat S., Kałamucka W., 2011: Krajobraz w doświadczeniu mieszkańców wiejskich obszarów peryferyjnych na przykładzie woj. lubelskiego. Studia Obszarów Wiejskich, (26): 189-202.
• Bernat S., 2016: Analysis of Social Conflicts in Poland’s Soundscape as a Challenge to Socio-Acoustics. Archives of Acoustics, 41, 3: 415-426.
• Bičik I., Jeleček L., 2009: Land use and landscape changes in Czechia During the period of transition 1990–2007. Geografie – Sborník ČGS, 114 (4): 263-281.
• Bogdanowski J., 1981: Architektura krajobrazu. PWN, Warszawa – Kraków.
• Borowska-Stefańska M., Leśniewska-Napierała K., Wiśniewski S., 2018, Land cover changes in Poland between 1990 and 2012 [in:] Geografie, 123/:. 63-83.
• Bürgi M., Hersperger A.M., Scheenberger N., 2004: Driving forces of landscape change – current and new directions. Landscape Ecology, 19: 857-868.
• Chmielewski T.J., Śleszyński P., Chmielewski S., Kułak A., 2018: Ekologiczne i fizjonomiczne koszty bezładu przestrzennego. Prace Geograficzne, 264. IGi PZ PAN Warszawa.
• Europejska Konwencja Krajobrazowa, 2000 (Dz.U. z dnia 29 stycznia 2006 r., nr 14, poz. 98)
• Feranec J., Jaffrain G., Soukup T., Hazeu G., 2010: Determining changes and flows in European landscapes 1990–2000 using CORINE land cover data [in:] Applied geography, 30(1): 19-35.
• Heffner K., 2016: Zmiany przestrzenne na obszarach wiejskich w Polsce w okresie transformacji i po wejściu do Unii Europejskiej [in:] Heffner K., Klemens B. (eds.), Obszary wiejskie – wiejska przestrzeń i ludność, aktywność społeczna i przedsiębiorczość, Studia KPZK PAN, 167: 12-27.
• Honore C., 2004: In praise of slowness. Harper Collins San Francisco.
• Irwin E.G., Geoghegan J. 2001: Theory, data, methods: developing spatially explicit economic models of land use change. Agriculture, Ecosystems and Environment 85: 7-23.
• Kistowski M., 2010: Eksterminacja krajobrazu Polski jako skutek wadliwej transformacji społeczno- gospodarczej państwa [in:] Studia krajobrazowe a ginące krajobrazy (eds): D. Chylińska, J. Łach, Uniwersytet Wrocławski, Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, Wrocław: 9-20.
• Kozieł M., 2008: Zastosowanie bazy danych CORINE Land Cover 2000 do analiz struktury krajobrazu wybranych obszarów chronionych w Polsce. Problemy Ekologii Krajobrazu, t. XX: 279-285.
• Krajewski P., 2018: Wykorzystanie wskaźnika zmienności krajobrazu w audycie krajobrazowym [w:] Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, nr I/1/2018: 89-104.
• Kupidura A., Kupidura P., Kardaś A., 2016: Zmiany wybranych elementów krajobrazu strefy pośredniej i zewnętrznej małego miasta na przykładzie Gołdapi i Sulechowa. Studia Ekonomiczne Zaszyty Naukowe UE w Katowicach, 279: 188-196.
• Lupp G., Konold W., Bastian O., 2013: Landscape management and landscape changes towards more naturalness and wilderness: Effects on scenic qualities – The case of the Müritz National Park in Germany. Journal of Nature Conservation, 21 (I1): 10-21.
• Łowicki D., 2008: Land use changes in Poland during transformation: Case study of Wielkopolska region. Landscape and Urban Planning, 87 (4): 279-288.
• Mayer H., Knox. P., 2006: Slow Cities: Sustainable Places in a Fast World. Journal of Urban Affairs 28 (4): 321-334.
• Międzynarodowy Statut Miast „Cittaslow”, 2014 https://cittaslowpolska.pl/images/PDF/miedzynarodowy_statut_cittaslow.pdf
• Miszczuk A., 2013: Uwarunkowania peryferyjności regionu przygranicznego. Wydawnictwo Norbertinum, Lublin.
• Myczkowski Z. (ed.), 2009: Możliwości wdrożenia Europejskiej Konwencji Krajobrazowej i problem zachowania dziedzictwa kulturowego poprzez kształtowanie krajowej polityki przestrzennej – rekomendacje do KPZK,https://www.mir.gov.pl/rozwoj_regionalny/Polityka_przestrzenna/KPZK/Ekspertyzy/Documents/EKK_dziedzictwo_kulturowe_511.pdf
• Myga-Piątek U., 2010: Przemiany krajobrazów kulturowych w świetle idei zrównoważonego rozwoju. Problemy Ekorozwoju 5, 1: 95-108.
• Myga-Piątek U., 2014: Metody oceny walorów i zagrożeń krajobrazów kulturowych Polski. Perspektywa Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. Samorząd terytorialny, 12: 7-19.
• Nalej M., 2019: Pokrycie terenu województwa łódzkiego w latach 2000-2018 w świetle danych Corine Land Cover. Acta Geographica Lodziensia, 109: 75-89.
• Pietrzak M., 2010: Podstawy i zastosowania ekologii krajobrazu. Teoria i metodologia. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. J. A. Komeńskiego w Lesznie
• Plieninger T, Draux H., Fagerholm N., Bieling C., Bürgi M., Kizos T., Kuemmerle T., Primdahl J., Verburg P.H., 2016: The driving forces of landscape change in Europe: A systematic review of the evidence. Land Use Policy, 57: 204-214.
• Plit J., 2016: Krajobrazy kulturowe Polski i ich przemiany. Prace Geograficzne, 253. IGiPZ PAN Warszawa.
• Popovici E. A., Bălteanu D., Kucsicsa G., 2013: Assessment of changes in land-use and land-cover pattern in Romania using Corine Land Cover Database [in:] Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences, 8(4): 195-208.
• Pukowiec-Kurda K., Sobala M., 2016: Nowa metoda oceny stopnia antropogenicznego przekształcenia krajobrazu na podstawie metryk krajobrazowych. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 31: 71-84.
• Regionalna Polityka Miejska Województwa Lubelskiego. Departament Polityki Regionalnej UMWL Lublin 2017. https://umwl.bip.lubelskie.pl/upload/pliki//0RPMWL.pdf
• Skokanová H., Falťan V., Havlíček M., 2016: Driving forces of main landscape change processes from past 200 years in Central Europe – differences between old democratic and post-socialist countries. Ekológia (Bratislava), 35 (1): 50-65.
• Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R. Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż., Lechnio J., Macias A., Anna Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W., 2018: Physico-geographical mesoregions of Poland: verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica T. 91, z. 2: 143-170.
• Wesołowska M., 2018: Wsie zanikające w Polsce. Stan, zmiany, modele rozwoju. Wyd. UMCS, Lublin.
• Zawadzka A., 2018: Accessibility of Polish and Nordic Cittaslow Towns. Barometr Regionalny 16, 2: 47-58.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).