Spływ powierzchniowy wapnia, magnezu, żelaza, manganu oraz azotu i fosforu ze zlewni górnej Pasłęki

• Autorzy: Grochowska J.

Warianty tytułu

EN

The surface runoff of calcium, magnesium, iron, manganese, nitrogen and phosphorus from the upper Pasłęka river catchment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań było ustalenie wartości jednostkowych współczynników spływu makropierwiastków z terenów o różnych formach zagospodarowania w zlewni górnej Pasłęki i jej prawobrzeżnego dopływu Giłwy. Stwierdzono, że największe wartości współczynników spływu manganu oraz azotu i fosforu do wód uzyskano z obszarów użytkowanych rolniczo (110,8 kg Ca∙ha^-1∙rok^-1, 15,6 kg Mg∙ha^-1 ∙rok^-1, 0,5 kg Mn∙ha^-1∙rok^-1, 0,6 kg P∙ha^-1∙rok^-1, 14,3 kg N∙ha^-1∙rok-1). Badania wykazały też wpływ terenów użytkowanych rolniczo, zarówno gruntów ornych, jak i użytków zielonych (łąki i pastwiska), na zwiększenie ładunku obszarowego wapnia i magnezu, w odniesieniu do których uzyskano największe współczynniki spływu z tych form użytkowania ziemi. Największą wartość współczynników spływu żelaza uzyskano dla obszarów leśnych (0,6 kg Fe∙ha^-1 ∙rok^-1).

EN

The aim of study was to determine values of unit coefficients of the surface runoff of macroelements from surfaces with different land management types, which was conducted in the catchment basin of the upper Pasłęka River and its right-bank tributary, the Giłwa River. The highest values of the coefficients describing the runoff of manganese as well as nitrogen and phosphorus to waters were obtained for a subcatchment comprising farmland (110.8 kg Ca∙ha^-1·year^-1, 15.6 kg Mg·ha^-1·year^-1, 0.5 kg Mn·ha^-1·year^-1, 0.6 kg P·ha^-1·year^-1, 14.3 kg N·ha^-1·year^-1 ). The study also pointed up the effect of agriculturally used areas, both arable land and grassland (meadows and pastures), consisting in increasing the non-point loads of calcium and magnesium, which scored the highest runoff coefficient values for the mentioned types of land use. The highest value of the iron runoff coefficient was calculated for forested areas (0.6 kg Fe·ha^-1·year^-1).

Słowa kluczowe

PL

jednostkowe współczynniki spływu; makroelementy; zlewnia

EN

catchment; macroelements; unit runoff coefficient

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 16, z. 4
• Strony: 33--42
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., rys.

Twórcy

autor

Grochowska J.

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk o Środowisku, Katedra Inżynierii Ochrony Wód, ul. Prawocheńskiego 1, 10-720 Olsztyn

Bibliografia

• ACREMAN M., DUNBAR M.J. 2004. Defining environmental river flow requirements – a review. Hydrology and Earth System Sciences. Vol. 8. Iss. 5 s. 861–876.
• BAJKIEWICZ-GRABOWSKA E., MAGNUSZEWSKI A. 2009. Przewodnik do ćwiczeń z hydrologii ogólnej [Guide to the exercise of the total hydrology]. Warszawa. PWN. ISBN 978-83-01-16015-9 ss. 195.
• BARAN A., KACPRZYK P., JASIEWICZ CZ., KASPERCZYK M. 2011. Wymywanie pierwiastków śladowych z gleby w zależności od rodzaju nawożenia łąki górskiej [The leaching of trace elements from soils in relations to different fertilisation of a mountain meadow]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 11. Z. 33 s. 11–20.
• BOGDAŁ A., OSTROWSKI K. 2009. Ładunki wybranych składników wnoszone z opadem i odpływające z dwóch małych zlewni o różnym użytkowaniu [Loads of selected components supplied with precipitation and flowing away from two small catchments with different use]. Acta Scientiarum Polonorum Formatio Circumiectus. Z. 8(1–2) s. 35–45.
• BOJAR W. 2003. Sezonowe zmiany zawartości metali ciężkich w wodach wybranych jezior Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego [Sesonal changes of heavy metals concentrations in water of lakes In Łęczyńsko-Włodawskie Lakeland]. Acta Agrophysica. Vol. 1. Nr 3 s. 377–384.
• CYMES I., SZYMCZYK S. 2005. Wpływ sposobu użytkowania terenu, melioracji i czynników naturalnych na stężenie sodu, wapnia i magnezu w wodach gruntowych i ich odpływ siecią drenarską z gleb ciężkich [Effect of land use, land reclamation and natural factors on the concentrations of sodium, calcium and magnesium in ground water and they outflows from heavy soils via drainage network]. Inżynieria Ekologiczna. Nr 13 s. 42–49.
• FIEDLER M., SZAFRAŃSKI CZ., BYCZKOWSKI J. 2005. Jakość wody gruntowej w mikrozlewni rolniczej na Pojezierzu Gnieźnieńskim [The quality of the groundwater in agricultural microcatchment on Gniezno Lakeland]. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 505 s. 123–126.
• GARCÍA-ALIX A., JIMENEZ-ESPEJO F.J, LOZANO J.A., JIMÉNEZ-MORENO G., MARTINEZ-RUIZ F., GARCÍA SANJUÁN L., ARANDA JIMÉNEZ G., GARCÍA ALFONSO E., RUIZ-PUERTAS G., SCOTT ANDERSON R. 2013. Anthropogenic impact and lead pollution throughout the Holocene in Southern Iberia. Science of the Total Environment. Vol. 449 s. 451–460.
• GIERCUSZKIEWICZ-BAJTLIK M. 1990. Prognozowanie zmian jakości wód stojących [Forecasting changes in the quality of stagnant water]. Warszawa. IOŚ ss. 74.
• GRABIŃSKA B., KOC J., SKWIERAWSKI A., SOBCZYŃSKA-WÓJCIK K., RAFAŁOWSKA M. 2005. Stężenia i odpływ fosforu ogólnego z wodami rzecznymi ze zlewni o zróżnicowanym użytkowaniu [Concentrations and river outflow of total phosphorus from a catchment of diversified use]. Inżynieria Ekologiczna. Nr 13 s. 87–92.
• HEAL K.V. 2001. Manganese and land-use in upland catchments in Scotland. The Science of the total environment. Vol. 265. Iss. 1–3 s. 169–179.
• HERMANOWICZ W., DOŻAŃSKA, W., DOJLIDO J., KOZIOROWSKI B., ZERBE J. 1999. Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków [Physical-chemical study of water and wastewater]. Warszawa. Arkady. ISBN 832-134-0679 ss. 555.
• HUDON CH., CARIGNAN R. 2008. Cumulative impacts of Hydrology and human activities on water quality in the St. Lawrence River (Lake Saint-Pierre, Quebeck, Canada). Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences. Vol. 65 s. 1165–1180.
• JADCZYSZYN J., MROCZKOWSKI W., GOSEK S., 2014. Erozyjne straty fosforu w doświadczeniu modelowym [The phosphorus losses in erosion processes in modeling experiment]. Inżynieria i Ochrona Środowiska. T. 17. Nr 1 s. 89–103.
• JUDOVÁ P., JANSKÝ B. 2005. Water quality in rural areas of the Czech Republic: Key study Slapanka River catchment. Limnologica – Ecology and Management of Inland Waters. Vol. 35. Iss. 3 s. 160–168.
• KACA E. 2013. Pomiary objętości przepływu wody i masy substancji w niej zawartej i jego niepewność na przykładzie stawów rybnych [Measurement of water flow and mass of substances contained therein and its uncertainty based on fishponds example]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 13. Z. I(41) s. 31–57.
• KANOWNIK W., RAJA W. 2008. Źródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych w zlewni potoku Sudoł Dominikański [Sources of surface water pollution in Sudoł Dominikański Stream catchment]. Acta Scientiarum Polonorum Formatio Circumiectus. Z. 7(2) s. 3–14.
• KOC J., RAFAŁOWSKA M., SKWIERAWSKI A. 2008. Changes in magnesium concentrations and load in runoff water from nitrate vulnerable zones. Journal of Elementology. T. 13. Nr 4 s. 559–570.
• KOC J., SZYMCZYK S. 2003. Wpływ intensyfikacji rolnictwa na odpływ wapnia i magnezu z gleb [The impact of intensification of agriculture on the outflow of calcium and magnesium from the soil]. Journal of Elementology. T. 8. Nr 4 s. 231–238.
• KRASOWSKA M., BANASZUK P. 2015. Droga migracji biogenów w zlewni rolniczej [Hydrological flow paths of nutrients in a small agricultural catchment]. Inżynieria Ekologiczna. Nr 43 s. 35–41.
• LOSSOW K., GAWROŃSKA H. 1998. External input to Lake Wadąg – Effective and estimate loadings. Polish Journal of Environmental Studies. No 7(2) s. 95–98.
• LOSSOW K., WIĘCŁAWSKI F. 1991. Migracja podstawowych pierwiastków pożywkowych z gleb użytkowanych rolniczo do wód powierzchniowych [Migration of the basic nutrients from agricultural soils to surface waters]. Biuletyn Informacyjny ART w Olsztynie. Nr 31 s. 123–133.
• ŁOMOTOWSKI J., CZAMARA A., LEJCUŚ K. 2001. Analiza zmian wybranych wskaźników jakości wody w zbiorniku Dobromierz w latach 1992–2000 [Analysis of changes in selected indicators of water quality in the reservoir Dobromierz in the years 1992–2000]. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 475 s. 439–446.
• POKŁADEK R., KOWALCZYK T., ORZEPOWSKI W., PULIKOWSKI K. 2011. Na, K, Ca and Mg oncentrations in effluent water drained from agricultural catchment basins in Lower Silesia. Journal of Elementology. T. 16. Z. 3 s. 467–479.
• PULIKOWSKI K. 2008. Stężenie azotanów w wodach drenarskich odpływających z wybranych obiektów na Dolnym Śląsku [Nitrate concentration in drainage waters from selected sites of Lower Silesia]. Acta Scientiarum Polonorum Formatio Circumiectus. Z. 7(2) s. 29–36.
• SIDORUK M., SKWIERAWSKI A. 2006. Wpływ użytkowania zlewni na ładunek wapnia, sodu, potasu i magnezu w wodach dopływających do jeziora Bukwałd [The impact of land use on the load of calcium, sodium, potassium and magnesium in the water flowing into the lake Bukwałd]. Ecological Chemistry and Engineering. T. 13. Nr 52 s. 337–343.
• SKORBIŁOWICZ M., OFMAN P. 2015. Changes In specific loads of mineral components outflowing from catchment area of river Supraśl in 2001–2009. Journal of Ecological Engineering. Vol. 16. Iss. 1 s. 135–140.
• SOMARATNE N., FRIZENSCHAF J. 2013. Geological control upon groundwater flow and major ion chemistry with influence on basin management in a coastal aquifer, South Australia. Journal of Water Resource and Protection. Vol. 5 s. 1170–1177.
• SZCZYKOWSKA J., SIEMIENIUK A. 2009. Analiza czynników determinujących jakość wód wybranych zbiorników małej retencji na Podlasiu [The analysis of factors determining quality of water In low-retention reservoirs in Podlasie]. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych. Nr 40 s. 483–490.
• TEODOROWICZ M. 1995. Czynniki wpływające na bilans biogenów i stan troficzny Jeziora Kortowskiego [Factors influencing balance of nutrients and trophic state of the Lake Kortowskie]. Praca doktorska. Maszynopis. Olsztyn. ART. Katedra Technologii Wody i Ścieków ss. 85.
• WECHMANN M.E., BERGE D., EGGESTAD H.O., VANDSEMB S.M. 2005. Phosphorus transfer from agricultural areas and its impact on the eutrophication of lakes – two long-term integrated studies from Norway. Journal of Hydrology. Vol. 304. Iss. 1–4 s. 238–250.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).