Monitoring rzeki Odry: metodyka, wyzwania i praktyczne zastosowania w ochronie środowiska

• Autorzy: Adamczyk Wiktoria , Jamry Hubert

Identyfikatory

DOI

10.15199/17.2025.1.6

Warianty tytułu

EN

Monitoring the Odra River: methodology, challenges and practical applications in environmental protection

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Monitoring ilościowy i jakościowy wód w rzekach, takich jak Odra, jest istotny dla zarządzania zasobami wodnymi i ochrony środowiska. Systemy monitoringu dostarczają danych o stanie chemicznym wód, umożliwiając ocenę jakości wód, identyfikację zagrożeń, a także planowanie działań ochronnych i interwencyjnych. Krajowe przepisy definiują trzy rodzaje monitoringu: diagnostyczny, operacyjny i badawczy. Dane są zbierane przez instytucje państwowe, w oparciu o sieci stacji pomiarowych, co pozwala na analizę parametrów fizykochemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych. Zaistniałe katastrofy ekologiczne na Odrze ujawniły kryzys w zarządzaniu wodami oraz potrzebę rozwoju zaawansowanego systemu monitoringu. Dane z automatycznych stacji pomiarowych umożliwiają monitorowanie różnych parametrów i szybką reakcję na zagrożenia. Artykuł analizuje dostępność publicznych danych dotyczących Odry, wskazuje na nieścisłości w ich wykorzystaniu oraz podkreśla ich rolę w zarządzaniu ryzykiem ekologicznym i hydrologicznym. Wnioski obejmują rekomendacje dla lepszego do stosowania monitoringu do aktualnych potrzeb środowiskowych.

EN

Quantitative and qualitative water monitoring in rivers, such as the Odra, is essential for water resource management and environ mental protection. Monitoring systems provide data on the chemical status of waters, enabling the assessment of water quality, identification of threats, and planning of protective and intervention measures. National regulations define three types of monitoring: diagnostic, operational, and research. Data are collected by state institutions based on a network of measurement stations, allowing for the analysis of physicochemical, biological, and hydromorphological parameters. Ecological disasters in the Odra have revealed a crisis in water management and the need for the development of advanced monitoring systems. Data from automated measurement stations enable the monitoring of various parameters and rapid responses to threats. The article analyzes the availability of public data related to the Odra, identifies inconsistencies in their utilization, and highlights their role in managing ecological and hydrological risks. Conclusions include recommendations for better aligning monitoring systems with current environmental needs.

Słowa kluczowe

PL

monitoring wód; ochrona środowiska; jakość wód; katastrofa ekologiczna; rzeka Odra; parametry fizykochemiczne; zaawansowane systemy monitoringu; GIOŚ; IMGW

EN

water monitoring; environmental protection; water quality; ecological disaster; Oder River; physicochemical parameters; advanced monitoring systems; GIOŚ; IMGW

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gaz, Woda i Technika Sanitarna
• Rocznik: 2025
• Tom: Nr 1
• Strony: 28--31
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Adamczyk Wiktoria

• Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Wrocławska, Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław

• https://orcid.org/0009-0007-2583-3323

autor

Jamry Hubert

• Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Wrocławska, Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław

• https://orcid.org/0009-0007-6731-6084

Bibliografia

• [1] Cao Zhe, Wang Shuangtao, Luo Pingping, Xie Danni, Zhu Wei. 2022. „Watershed ecohydrological processes in a changing environment: Opportunities and challenges”. Water, 14(9), 1502. https://doi.org/10.3390/w14091502
• [2] Commission of the European Communities (CEC). 2003. „Proposal for a directive of the European Parliament and the Council establishing a framework for Community action in the field of water policy”. COM(2003) 555 final.
• [3] Eur-Lex. 2000. „Directive 2000/60/EC of the European Parliament and of the Council establishing a framework for Community action in the field of water policy”. Official Journal of the European Communities, L327, 1-73.
• [4] European Commission. 2007. „Directive 2007/60/EC of the European Parliament and the Council on the assessment and management of flood risks”. Official Journal of the European Union, L288, 27–34.
• [5] European Environment Agency (EEA). 2020. „The European environment - State and outlook 2020: Knowledge for transition to a sustainable Europe”. EEA Report No 4/2020.
• [6] Główna Inspekcja Ochrony Środowiska (GIOŚ). 2023. „Interaktywna mapa monitoringu jakości wód Odry”. Dostępne online: https://badania.gios.gov.pl/odra (data dostępu: 09.12.2024)
• [7] Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ). 2021. „Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 13 lipca 2021 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i jednolitych części wód podziemnych”. Dziennik Ustaw, 127, 801–805.
• [8] Główny Inspektorat Sanitarny. (2024). Normy wykorzystywane w badaniach jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Pobrano z https://www.gov.pl/web/gis/ normy (dostęp: 14.12.2024).
• [9] Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW). 2022. „Model prognostyczny zasolenia Odry: Analiza i prognozy”. Warszawa, IMGW-PIB.
• [10] Kumar Mishra Binaya, Kumar Pankaj, Saraswat Chitresh, Chakraborty Shamik, Gautam Arjun. 2021. „Water security in a changing environment: Concept , challenges and solutions”. Water, 13(4), 490. https://doi.org/10.3390/w13040490
• [11] Kumar Tiwary. 2017. „Impact of Mining on Salinity Intrusion, Ground Water Level, and its Quality - A Case Study”. 15th International Seminar on Cement and Building Materials, New Delhi.
• [12] Lach Ryszard, Łabaj Paweł, Bondaruk Jan, Magdziorz Antoni. 2006. „Monitoring wód kopalnianych odprowadzanych do rzek”. Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko, Kwartalnik 1, Katowice.
• [13] Leibniz-Institut für Gewässerökologie und Binnenfischerei. 2022. „Analysis of water quality changes in the Odra River”. Dostępne online: https://www.igb-berlin.de (data dostępu: 09.12.2024).
• [14] Magdziorz Aantoni, Lach Ryszard. 2002. „Analiza możliwości ograniczenia zasolenia Bierawki i Odry przez wody kopalniane”. Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko, 2, 69–88.
• [15] Ministerstwo Klimatu i Środowiska. The 2030 National Environmental Policy - The Development Strategy in the Area of the Environment and Water Management. Dostępne online: https://www.gov.pl/web/climate/the-2030-national-environmental-policy--the-development-strategy-in-the-area-of-the-environment-and-water-management (data dostępu: 09.12.2024).
• [16] Ouyang Ying, Nkedi-Kizza Peter, Wu Qitang, Shinde Dilip, Huang Chenghe. 2006. „Assessment of seasonal variations in surface water quality”. Water Research, 40(20), 3800–3810. https://doi.org/10.1016/j.watres.2006.08.030
• [17] Portal Rzeczypospolitej Polskiej. 2024. „Monitoring wód w Polsce: Zmiany prawne i metodyczne po przystąpieniu do UE”. Dostępne online: https://www.portal.rp.pl (data dostępu: 09.12.2024)
• [18] Staes Jan, Willems Patrick, Marbaix Philippe, Vrebos Dirk. 2011. „Impact of Climate Change on River Hydrology and Ecology: A Case Study for Interdisciplinary Policy Oriented Research”. DOI:10.13140/RG.2.2.34165.58086
• [19] Telci Ilker, Nam Kijin, Guan Jiabao, Aral Mustafa. 2008. „Real Time Optimal Monitoring Network Design in River Networks”. World Environmental and Water Resources Congress 2008: Ahupua'A. https://doi.org/10.1061/40976(316)336
• [20] Ungureanu Florina, Lupu Robert, Stan Andrei. 2010. „Towards real-time monitoring of water quality in river basins". Environmental Engineering and Management Journal, 9(9), 1267–1274. https://doi.org/10.30638/eemj.2010.164
• [21] Wilk Paweł, Orlińska-Woźniak Paulina. 2024. „Monitoring ilościowy i jakościowy wód powierzchniowych - razem czy osobno?” SIGMA-NOT, Gospodarka Wodna, 2, 14–17. https://doi.org/10.15199/22.2024.2.2
• [22] Zyman Iwona, Madej Janusz. 2024. Kryzys ekologiczny na Odrze: Spóźnione działania podmiotów publicznych. Kontrola i Audyt”, no 1, 11. https://doi.org/10.53122/ ISSN.0452-5027/2024.1.11

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).