Ogród botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego – ogród pamięci i wyobraźni

• Autorzy: Dudek-Klimiuk J.

Warianty tytułu

EN

Warsaw University Botanic Garden – the garden of remembrance and imagination

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Mówiąc o „ogrodzie pamięci” w kontekście ogrodu botanicznego, możemy rozpatrywać go nie tylko zgodnie z przyjętymi definicjami pojęcia „pamięć”, ale również jako miejsce upamiętnienia ważnych osób i zdarzeń oraz jako o instytucji, dla której wyjątkowo ważnym zadaniem jest zachowanie bogactwa genetycznego – bioróżnorodności. Ogrody botaniczne zawsze były miejscami szczególnymi, w których badano świat roślin, poznawano ich właściwości, bogactwo form i struktur. Jako ogrody o charakterze kolekcjonerskim stawały się często odwzorowaniem natury odległych krain (nierzadko niedostępnych, znajdujących się poza zasięgiem większości społeczeństwa). Wystarczyło przekroczyć ich bramę, by dzięki wyobraźni przenieść się w odległe miejsca. Trwałość kompozycji niektórych fragmentów (działów) ogrodów dodatkowo przywołuje tradycję uprawy roślin. Utrzymane w konwencji ogrodu kwaterowego nawiązują do okresu, gdy ogrody botaniczne (czasem nawet jeszcze tak nienazywane) były przede wszystkim miejscem badania właściwości leczniczych roślin (herbularius, giardino dei semplici, orto botanico). Uniwersytecki Ogród Botaniczny w Warszawie jest przykładem ogrodu o ciekawej historii związanej z dziejami królewskich Łazienek i Polski. Fragmenty ledwie rozpoczętej i nigdy nieukończonej budowy Świątyni Opatrzności Bożej nie tylko przypominają o okolicznościach, w których zapadła decyzja o jej fundacji, ale może nawet silniej o okolicznościach, jakie zaważyły o zaprzestaniu jej realizacji. Obecnie zmieniają się zadania ogrodów botanicznych. Są to już nie tylko miejsca prowadzenia badań i przekazywania wiedzy o roślinach leczniczych, rozpowszechniania egzotycznych gatunków roślin (zwłaszcza o znaczeniu gospodarczym), ale stanowią miejsce rekreacji oraz przede wszystkim są instytucją dbającą o ochronę zagrożonych gatunków roślin – zachowanie bioróżnorodności.

EN

In the contex of botanic garden, the garden of remembrance does not have to be considered in accordance with accepted definitions of the notion referred to as “memory” which describes place’s predispositions to remind people of their impressions and experience. It can be treated as a place commemorating important persons and historical events as well as an institution whose particularly important purpose is to preserve genetic diversity – biodiversity. Botanic gardens have always been special places where one could study the world of flora, learn about its characteristics and variety of forms and structures. As collectors’ gardens they frequently reproduced nature of distant lands (often inaccessible, situated beyond the reach of society). Crossing the gate was enough to be moved to faraway places. Moreover, permanence of arrangement regarding certain fragments (sections) of the gardens evokes the old tradition of plants cultivation. Italian-style gardens allude to the period when botanic gardens (sometimes not even called this way) were most of all places of studying curative properties of plants (herbularius, giardino dei semplici, orto botanico). Warsaw University Botanic Garden is an example of a garden with interesting past connected with the history of Łazienki Królewskie (Royal Baths) and Poland. Fragments of only started but never finished Temple of Divine Providence (Świątynia Opatrzności Bożej) not only remind of the circumstances accompanying the decision to found it but, even stronger, of the events which influenced its ceasing. In present times the tasks of botanic gardens have been changing. Not only are they areas of carrying out research and transmitting knowledge about medicinal plants and popularizing exotic plant species (especially economically important ones). They are places of recreation but first and foremost they care about protection of endangered plant species – preserving biodiversity.

Słowa kluczowe

PL

ogród botaniczny; pamięć; Uniwersytet Warszawski

EN

botanical garden; memory; Warsaw University

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2012
• Tom: R. 109, z. 2-A
• Strony: 133--144
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., il.

Twórcy

autor

Dudek-Klimiuk J.

• Katedra Architektury Krajobrazu, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu, SGGW

Bibliografia

• DOROSZEWSKA A., Kalwaria Ujazdowska, [w:] Świątynia Opatrzności w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego: dokument pamięci i odbudowy, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1991, [za:] http://www.varsovia.pl
• GUTOWSKA-DUDEK K., Projekt połączenia mostem parku Łazienkowskiego z Ogrodem Botanicznym, [w:] Ogród – Forma. Symbol. Marzenie, Zamek Królewski w Warszawie, Karta katalogowa nr 194, 1998, s. 296.
• KICIŃSKA E., Oś Stanisławowska, [w:] Królewskie Ogrody w Polsce, (red.) M. Szafrańska, materiały z sesji naukowej, Warszawa 10–11 maja 2001 roku, TOnZ, Warszawa 2001, s. 331-360.
• KRAUSHAR A., Pamiątka po Konstytucji 3 maja, Warszawa 1906.
• KWIATKOWSKI M., Wielka Księga Łazienek, Prószyński i S-ka, Warszawa 2000.
• KWIATKOWSKI M., Kompozycja przestrzenna Łazienek Stanisławowskich, [w:] Królewskie Ogrody w Polsce, (red.) M. Szafrańska, materiały z sesji naukowej, Warszawa 10–11 maja 2001 roku, TOnZ, Warszawa 2001, s. 317-329.
• MAJDECKI L., Łazienki. Przemiany układu przestrzennego założenia ogrodowego, „Rejestr Ogrodów Polskich”, z. 7, PWN, Warszawa 1969.
• MAJDECKI L., Historia ogrodów, tom 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
• MISZTAL J., Zarys rozwoju Ogrodu Botanicznego w Warszawie, praca dyplomowa, Wydział Ogrodniczy SGGW, maszynopis, 1968.
• OSTROWSKI M., Świątynia Opatrzności poświęcona, [w:] Świątynia Opatrzności w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego: dokument pamięci i odbudowy, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1991, [za:] http://www.varsovia.pl
• OŻAROWSKI A., Zarys historii lecznictwa empirycznego (cz. 3), [w:] „Panacea” nr 2(3), 2003, http://www.panacea.pl
• ROSTAFIŃSKI J., Królewskie ogrody botaniczne, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1928.
• Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880, z 2005 r. Nr 113, poz. 954, Nr 130, poz. 1087).
• WERBLAN-JAKUBIEC H., Historia ogrodu, [w:] Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego. Przewodnik, Muza SA, Warszawa 2004, s. A6-A10.