Zanieczyszczenie środowiska gruntowo-wodnego metalami ciężkimi w rejonie dawnej huty Aleksandra w Kielcach

• Autorzy: Świercz A. , Prażak J.

Warianty tytułu

EN

Pollution of soil-aquatic environment by heavy metals in the former Alexander smelter area in Kielce

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W dzielnicy Białogon, znajdującej się w południowej części Kielc, w strefie ochronnej największego komunalnego ujęcia wody od około 200 lat funkcjonuje przemysł metalowy. Przeprowadzone badania gleb wykazały występowanie w nich podwyższonych zawartości pierwiastków śladowych (głównie: Zn, Pb, Cu, Cr). Warunki środowiskowe nie sprzyjają jednak ich wymywaniu i dalszej migracji z wodą do wód podziemnych. Środowisko glebowe jest słabo kwaśne i obojętne, a w głębszych węglanowych ośrodkach skalnych odczyn wody jest jeszcze wyższy (pH 7–8). Sprawia to, że zanieczyszczenia nie przemieszczają się i nie powodują pogorszenia jakości wody w studniach położonych w sąsiedztwie komunalnego ujęcia wód podziemnych. Zanieczyszczenie gleb cynkiem i ołowiem nie przekracza wartości dopuszczalnych dla gleb użytkowanych rolniczo. Zawartość cynku i ołowiu w badanych próbkach gleb wynosi: Zn 24,4–1646,0 mg/kg; Pb 12,5–1904,0 mg/kg. Zawartość w próbkach gleby chromu, miedzi, kadmu, manganu i niklu była niższa od wartości dopuszczalnych. Zawartość badanych metali w wodach podziemnych dotychczas nie przekroczyła dopuszczalnych stężeń dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

EN

In the protective zone of municipal groundwater intake, in the former industrial district named Białogon, which is the southern part of the city of Kielce, the metal industry has operated for about 200 years. The studies of soils demonstrated elevated levels of trace elements (mostly Zn, Pb, Cu, Cr). However, environmental conditions do not facilitate their leaching and further migration to groundwater. The soil environment is weakly acidic and neutral, while the pH value is even higher (pH 7–8) in deeper carbonate deposits. This is the reason why the pollutants do not migrate and do not worsen the water quality in the wells situated near the municipal groundwater intake. The concentrations of zinc and lead in the polluted soils do not exceed the limit values for agricultural soils, and are as follows: Zn 24.4–1646.0 mg/kg, Pb 12.5–1904.0 mg/kg. The contents of chromium, copper, cadmium, manganese and nickel in the soil samples were lower than the limit values. The contents of the metals in the groundwater do not exceed the amount allowable for drinking water.

Słowa kluczowe

PL

metale ciężkie; wody podziemne; grunty organiczne; migracja metali

EN

heavy metals; underground water; organic ground; migration of metals

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 457
• Strony: 87--102
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., rys., tab., wykr., zdj.

Twórcy

autor

Świercz A.

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Zakład Ochrony Gleb i Krajobrazu Kulturowego; ul. Świętokrzyska 15, 25-335 Kielce

autor

Prażak J.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Świętokrzyski w Kielcach; ul. Zgoda 21, 25-953 Kielce

Bibliografia

• [1] BEZAK-MAZUR E., 1996 — Badania aluwiów rzeki Silnicy. Przedsiębiorstwo Gospodarczo-Usługowe HAWEX Sp. z o.o. Arch. Wydziału Środowiska i Usług Komunalnych Urzędu Miasta Kielce.
• [2] BEZAK-MAZUR E., SZLAGOWSKI A., 1996 — Określenie możliwości likwidacji lub zminimalizowania zagrożenia migracji jonów metali ciężkich do wód wgłębnych oraz propozycja sposobów utylizacji namułów dennych Stawu Białogońskiego. Przedsiębiorstwo Gospodarczo-Usługowe HAWEX Sp. z o.o. Arch. Wydziału Środowiska i Usług Komunalnych Urzędu Miasta Kielce.
• [3] BIASIOLI M., BARBERIS R., AJMONE-MARSAN F., 2006 — The influence of large city on some soil properties and metal content. Sci. Total Environ., 356: 154-164.
• [4] BIERNAT T., CIUPA T., 1998 — Przepływy charakterystyczne i prawdopodobne rzeki Bobrzy i Silnicy w profilach na wysokości Stawu Białogońskiego. Kieleckie Tow. Nauk. Arch., Kielce.
• [5] BOJAKOWSKA I., GLIWICZ T., 2003 — Wyniki geochemicznych badań osadów wodnych Polski w latach 2000-2002. Bibl. Monitoringu Środowiska, Warszawa.
• [6] BURCHARD J., 1978 - Obieg wody w dorzeczu Bobrzy. Acta Geogr. Lodz., 40.
• [7] CHLOPECKA A., BACON J.R., WILSON M.J., KAY J., 1996 — Forms of cadmium, lead, and zinc in contaminated soils from Southwest Poland. J. Envir. Qualit., 25, 1: 69-79.
• [8] CZARNOWSKA K., GWOREK B., 1991 — Stan zanieczyszczenia cynkiem, ołowiem i miedzią gleb Warszawy. Rocz. Glebozn., 42, 1: 49-56.
• [9] DĄBKOWSKA-NASKRĘT H., RÓŻAŃSKI S., 2001 — Accumulation of heavy metals and physico-chemical properties of urbanozems from Bydgoszcz agglomeration. Chemia i Inżynieria Ekologiczna, 9, 11: 1313-1318.
• [10] GRZEBISZ W., CIEŚLA L., KOMISAREK J., POTARZYCKI J., 2002 — Geochemical assessment of heavy metals pollution of urban soils. Pol. J. Envir. Stud., 11, 5: 493-499.
• [11] GULDON R., STĘPKOWSKI L., 1979 — Opis geograficzno-historyczny i statystyczno-techniczny Zakładów Rządowogórniczych w Oddziale Białogon (do 1882 roku). WSP, Kielce.
• [12] KABATA-PENDIAS A., PENDIAS H., 1999 Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN, Warszawa.
• [13] KARCZEWSKA A., 2002 — Metale ciężkie w glebach zanieczyszczonych emisjami hut miedzi – formy i rozpuszczalność. Zesz. Nauk Akad. Rolniczej we Wrocławiu, 432.
• [14] KELLY J., THORNTON I., SIMPSON P.R., 1996 — Urban geochemistry: a study of the influence of anthropogenic activity on the heavy metal content of soils in traditionally industrial and nonindustrial areas of Britain. Appled Geochemistry, 11, 1: 1301-1308.
• [15] KUPCZYK E., BIERNAT T., CIUPA T., PRAŻAK J., LENARTOWICZ L., 1994 — Ocena możliwości zagospodarowania Stawu Białogońskiego w świetle prowadzonych badań hydrogeologicznych, hydrochemicznych i hydrologicznych. Instytut Geografii W SP w Kielcach, PIG Oddz. Świętokrzyski w Kielcach. Arch. Wydziału Środowiska i Usług Komunalnych Urzędu Miasta Kielce.
• [16] LIS J., PASIECZNA A.,1995 — Geochemical atlas of Poland. Atlas geochemiczny Polski 1:2 500 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [17] MASZOŃSKA D., 1998 — Dokumentacja geologiczna określająca warunki hydrogeologiczne w rejonie Stawu Białogońskiego. EXBUD Hydrogeotechnika Sp. z o.o. Arch. Wydziału Środowiska i Usług Komunalnych Urzędu Miasta Kielce.
• [18] MASZOŃSKI E., 1980 — Zmiany reżimu wód podziemnych w rejonach intensywnej eksploatacji: a) w rejonie Zagnańska, b) w Dolinie Białogońskiej, c) w Białym Zagłębiu. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB. Oddz. Święt. Kielce.
• [19] OSTROWSKA A., GAWLIŃSKI S., SZCZUBIAŁKA Z., 1991 - Metody analiz i oceny właściwości gleb i roślin – katalog. IOŚ, Warszawa.
• [20] PASIECZNA A., 2012 — Geochemiczny zapis skażenia środowiska w rejonie historycznej eksploatacji rud Zn-Pb w okolicach Nowej Góry k. Krzeszowic. Biul. Państw. Inst. Geol., 448, 2: 381-392.
• [21] PASIECZNA A., MAŁECKA J., LIPNICKA T., 2003 — Atlas zanieczyszczeń gleb miejskich w Polsce. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [22] PAZDUR J., 1957 — Zakłady Metalowe w Białogonie. Ossolineum, Wrocław.
• [23] PODGÓRSKI Ł., 2004 — Sukcesja roślin na osadach przemysłowych Stawu Białogońskiego [pr. magister.]. Akademia Rolnicza w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Katedra Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska. Arch. Wydziału Środowiska i Usług Komunalnych Urzędu Miasta Kielce.
• [24] PRAŻAK J., SZCZEPAŃSKI A., HAŁADUS A., 1994 - Wpływ intensywnej eksploatacji wód podziemnych na wzrost zagrożenia ich jakości (S część GZWP 417 Kielce). W: Metodyczne podstawy ochrony wód podziemnych (red. A.S. Kleczkowski). AGH WGiOŚ, ZHiGI, Kraków.
• [25] PRAŻAK J., 1994a — Wpływ intensywnej eksploatacji wód pod- ziemnych na stopień ich potencjalnego zagrożenia w południowym skrzydle synkliny kieleckiej [pr. doktor.]. Biblioteka Główna AGH, Kraków.
• [26] PRAŻAK J., 1994b — Dokumentacja hydrogeologiczna RE Kielce. Państw. Inst. Geol. Oddz. Świętokrzyski w Kielcach. Arch. Wydziału Środowiska i Usług Komunalnych Urzędu Miasta Kielce.
• [27] QIAO L., HO G., 1996 — The effect of clay amendment on speciation of heavy metals in sewage sludge. Wat. Sci. Tech., 34, 7/8: 413-420.
• [28] ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Dz.U. Nr 165, poz. 1359.
• [29] ROZPORZĄDZENIE Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dz.U. Nr 61, poz. 417.
• [30] ROZPORZĄDZENIE Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dz.U. Nr 72, poz. 466.
• [31] RUSEK Z., MICHNO M., ŚMIECH S., 1999 — Koncepcja odbudowy Stawu Białogońskiego. Z.R. „PERFEKT". Arch. Wydziału Środowiska i Usług Komunalnych Urzędu Miasta Kielce.
• [32] RYBKA A., KOŚCIELNIAK S., 1992 - System ochrony wód podziemnych ujęcia komunalnego Kielc w Białogonie. Sprawozdanie nr 1 i 2 z prac sozologicznych w zakresie rozpoznania czystości gruntu i wód podziemnych w rejonie obiektów stwarzających potencjalne zagrożenie dla jakości wód podziemnych. Przedsiębiorstwo Geologiczne w Kielcach. Arch. Wydziału Środowiska i Usług Komunalnych Urzędu Miasta Kielce.
• [33] STANEK C., 1997 — Projekt prac geologicznych dla szczegółowe- go rozpoznania warunków hydrogeologicznych oraz określenia minimalizacji zagrożenia przenikania zanieczyszczeń do ujęć komunalnych z byłego Stawu Białogońskiego. PETROPRO- JEKT s.a Jacek Skóra Ślizowski i s-ka. Arch. Wydziału Środowiska i Usług Komunalnych Urzędu Miasta Kielce.
• [34] ŚWIERCZ A., 2005 — Analiza procesów glebowych i przekształceń roślinnych w zalkalizowanych siedliskach leśnych regionu świętokrzyskiego. Komitet „Człowiek i Środowisko" przy Prezydium PAN. Zesz. Nauk. PAN, 39: 1-215.
• [35] ŚWIERCZ A. (red.), 2010 — Dziedzictwo kulturowe. W: Monografia Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego: 319-343. Wyd. UJK, KTN, Kielce.
• [36] ŻAK C., 1981 — Aneks do opracowania „Zmiany reżimu wód pod- ziemnych w rejonach Białogonu, Zagnańska i Białego Zagłębia". Inst. Geol., Oddz. Świętokrzyski, Kielce.