Próba oszacowania strat i marnotrawstwa żywności w Polsce

• Autorzy: Łaba Sylwia , Łaba Robert , Szczepański Krystian , Bilska Beata , Tomaszewska Marzena , Tul-Krzyszczuk Agnieszka , Kosicka-Gębska Małgorzata , Kołożyn-Krajewska Danuta

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2020.11.2

Warianty tytułu

EN

An attempt to estimate food loss and waste in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Do strat i marnotrawstwa żywności dochodzi na każdym etapie produkcji żywności, począwszy od produkcji podstawowej surowców przez przetwórstwo, transport, magazynowanie, handel oraz gastronomię, a skończywszy na konsumpcji. Wszystkie ogniwa odpowiadają za straty i marnotrawstwo żywności, jednak ich skala jest różna. Artykuł prezentuje próbę oszacowania skali strat i marnotrawstwa żywności w Polsce na podstawie wyników badań przeprowadzonych w ramach projektu PROM. Analiza dotyczy poszczególnych ogniw łańcucha żywnościowego oraz wybranych sektorów. Przeanalizowano także uzyskane wyniki w kontekście dotychczas dostępnych danych zarówno dla Polski, jak i innych krajów UE. Oszacowana wielkość strat dla wszystkich ogniw łańcucha żywnościowego to 4 840 946 t rocznie. Uzyskane szacunki mogą być obarczone błędem ze względu na trudności w pozyskaniu danych, szczególnie z niektórych sektorów, i zbyt małą próbę badawczą. Wskazują jednak na największy – 60% udział gospodarstw domowych w marnowaniu żywności, natomiast produkcja i przetwórstwo żywności odpowiadają łącznie za 30%. Szacunki te wskazują kierunki działań, które powinny być podejmowane w Polsce, aby w sposób efektywny przeciwdziałać marnowaniu i stratom żywności.

EN

Food losses and food wastage occur at every stage of food production, beginning from basic manufacture of raw materials via processing, transport, storage, trade and gastronomy, and finally, at consumption stage. All mentioned links are responsible for food losses and waste however, their scale is different. The present paper provides an attempt of estimating the scale of food losses and waste in Poland based upon the results of the studies, conducted within the frames of PROM project. The analysis concerns the particular links of food chain and the selected sectors. The obtained results were also analyzed in the context of the so far available data for Poland as well as for other EU countries were also analyzed. The estimated amount of food losses in the food chain is 4 840 946 tons per year. The obtained estimates may be biased due to difficulties in obtaining data, especially from certain sectors, and too small a research sample. However, they indicate the largest – 60% share of households in wasting food, while the production and processing of food is 30% in total. These estimates indicate the directions of actions that should be taken in Poland in order to effectively counteract food waste and losses.

Słowa kluczowe

PL

straty żywności; marnotrawstwo żywności; projekt PROM

EN

food losses; food waste; PROM project

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 74, nr 11
• Strony: 10--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz.

Twórcy

autor

Łaba Sylwia

• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy

autor

Łaba Robert

• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy

autor

Szczepański Krystian

• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy

autor

Bilska Beata

• Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

autor

Tomaszewska Marzena

• Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

autor

Tul-Krzyszczuk Agnieszka

• Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

autor

Kosicka-Gębska Małgorzata

• Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

autor

Kołożyn-Krajewska Danuta

• Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Bibliografia

• [1] BCFN. 2012. Food waste: causes, impacts and proposal. Parma, Barilla Center for Food and Nutrition.
• [2] Bilska B., M. Wrzosek, D. Kołożyn-Krajewska, K. Krajewski. 2016. „Risk of food losses and potential of food recovery for social purposes”. Waste Management 52 : 269-277.
• [3] Bilska B., M. Tomaszewska, D. Kołożyn-Krajewska, K. Szczepański, R. Łaba, S. Łaba 2020. „Environmental aspects of food wastage in trade – a case study”. Environmental Protection and Natural Resources 31 (2) (84) : 24-34.
• [4] Buzby J.C., J. Hyman, H. Stewart, H.F. Wells. 2011. „The value of retail – and consumer – level fruit and vegetable losses in the United States”. Journal of Consumer Affairs 46 (3) : 492-515.
• [5] Dora M., J. Wesana, X. Gellynck, N. Seth, B. Dey, H. De Steur. 2019. „Importance of sustaina-ble operations in food loss: evidence from the Belgian food processing industry”. Annals of Operations Research. Springer, published online: 17 January 2019, http://doi.org/10.1007/s10479-019-03134-0 [dostęp: 15.04.2020].
• [6] Eriksson M., I. Strid, P.A. Hansson. 2012. „Food losses in six Swedish retail stores: Wastage of fruit and vegetables. In relation to quantities delivered”. Resources, Conservation and Recycling 68 : 14-20.
• [7] ETO. 2016. Zwalczanie marnotrawstwa żywności – szansa dla UE na poprawę efektywności gospodarowania zasobami w łańcuchu dostaw żywności. Sprawozdanie specjalne nr 34, Europejski Trybunał Obrachunkowy, wersja polska.
• [8] European Commission 2011. „Preparatory study on food waste across EU-27”. Final Report, Paris.
• [9] European Commission: Brussels, Belgium, 2015.
• [10] Europejski Trybunał Obrachunkowy. 2016. „Zwalczanie marnotrawienia żywności – szansa dla UE na poprawę efektywności gospodarowania zasobami w łańcuchu dostaw żywności”. Sprawozdanie specjalne 34, Luksemburg.
• [11] Eurostat 2012. „At risk of poverty or social exclusion in the EU27”. Press Release. Brussels: European Commission
• [12] Fami H.S., L.H. Aramyan, S.J. Sijtsema, A. Alambaigi. 2019. „Determinants of household food waste behavior in Tehran city: A structural model”. Resources, Conservation & Recycling 143 : 154-166.
• [13] FAO. 2013. Global food losses and food waste: extent, causes and preservation, FAO, 2011, za: B. Lipinski i in., Reducing food loss and waste, Working Paper, World Resources Institute, UNEP, June.
• [14] Farr-Wharton G., M. Foth, J.H.J. Choi. 2014. „Identifying factors that promote consumer behaviours causing expired domestic food waste”. Journal of Consumer Behaviour 13 (6) : 393-402.
• [15] Griffin M., J. Sobal, T.A. Lyson. 2009. „An analysis of a community food waste stream”. Agriculture and Human Values 26 : 67-81.
• [16] GUS https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-gospodarstw-domowych-na-lata-2016-2050,9,4.html.
• [17] GUS. Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju, http://eteryt.stat.gov.pl/eTeryt/rejestr_teryt/aktualnosci/aktualnosci.aspx.
• [18] GUS. Bank Danych Lokalnych, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica [dostęp: 21.09.2020].
• [19] Gustavsson J., C. Cederberg, U. Sonesson, R. van Otterdijk, A. Meybeck. 2011. „Global Food Losses and Food Waste”. FAO, Rome.
• [20] Jones T.W. 2006. „Using Contemporary Archaeology and Applied Anthropology to Understand Food Loss in the American Food System”. Bureau of Applied Research in Anthropology, University of Arizona, 2006.
• [21] Kallbekken S., H. Saelen. 2013. „Nudging hotel guests to reduce food waste as a win-win environmental measure”. Economics Letters 119 (3) : 325-327.
• [22] Kwasek M., S. Łaba. 2020. „Straty i marnotrawstwo żywności w produkcji podstawowej (rolnictwie) w Polsce”. W Straty i marnotrawstwo żywności w Polsce. Skala i przyczyny problemu, 53-72. Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy.
• [23] Łaba S., M. Niedek, K. Szczepański, A. Kamińska-Dworznicka. 2019. „Regulation of the food waste measuring in the EU in the light of the need of counteracting the food wastage”. Environmental Protection and Natural Resources 30 (4(82)) : 1-7.
• [24] Massow M.V., B. McAdams. 2015. „Table scraps: An evaluation of plate waste in restaurants”. Journal of Foodservice Business Research 18 : 437-453.
• [25] Monier V., S. Mudgal, V. Escalon, C. O’Connor, T. Gibon, G. Anderson, H. Montoux. 2010. Final „Report − Preparatory Study on Food Waste Across EU 27”. European Commission (DG ENV − Directorate C). BIO Intelligence Service, Brussels, https://ec.europa.eu/environment/eussd/pdf/bio_foodwaste_report.pdf [dostęp: 26.02.2020].
• [26] Nielsen: W ciągu roku ubyło w Polsce 5 tys. sklepow, w ciągu dwoch lat – 7 tys., 2020, https://www.dlahandlu.pl/detal-hurt/wiadomosci/nielsen-w-ciagu-roku-ubylo-w-polsce-5-tys-sklepow-w-ciagu-dwoch-lat-7-5635.html [dostęp: 29.02.2020].
• [27] Papargyropoulou E., R. Lozano, J.K. Steinberger, N. Wright, Z.B. Ujang. 2014. „The food waste hierarchy as a framework for the management of food surplus and food waste”. Journal of Foodservice Business Research 76 : 106-115.
• [28] Papargyropoulou E., N. Wright, R. Lozano, J. Steinberger, R. Padfield, , Z. Ujang. 2016. „Conceptual framework for the study of food waste generation and prevention in the hospitality sector”. Waste Management 49 : 326-336.
• [29] Pirani S.I., H.A. Arafat. 2016. „Reduction of food waste generation in the hospitality industry”. Journal of Cleaner Production 132 : 129-145.
• [30] Porpino G., J. Parente, B. Wansink. 2015. „Food waste paradox: Antecedents of food disposal in low income households”. International Journal of Consumer Studies 39 (6) : 619-629.
• [31] Quested T.E., E. Marsh, D. Stunell, A.D. Parry. 2013. „Spaghetti soup: the complex world of food waste behaviours”. Resources, Conservation & Recycling 79 : 43-51.
• [32] Rejman K., J. Wrońska. 2014. „Marnotrawstwo żywności w gospodarstwach domowych w kontekście rozwoju sfery konsumpcji”. W Rolnictwo, gospodarka żywnościowa, obszary wiejskie – 10 lat w Unii Europejskiej, 97-110. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• [33] Secondi L., L. Principato, T. Laureti. 2015. „Household food waste behaviour in EU-27 countries: A multilevel analysis”. Food Policy 56 : 25-40.
• [34] Silvennoinen K., J.M. Katajajuuri, H. Hartikainen, L. Jalkanen, H.K. Koivupuro, A. Reinikainen. 2012. „Food waste volume and composition in the Finnish supply chain: special focus on food service sector”. Fourth International Symposium on Energy from Biomass and Waste. CISA Publisher, Italy.
• [35] Stancu V., P. Haugaard, L. Lahteenmaki. 2016. „Determinants of consumer food waste behaviour. Two routes to food waste”. Appetite 96 : 7-17.
• [36] Sustainable Restaurant Association (SRA). 2010. Too good to waste: Restaurant food waste Survey Report, https://docplayer.net/29065730-Too-good-to-waste-welcome-sustainable-restaurant-association-restaurant-food-waste-survey-report-2010.html. [dostęp: 27.09.2019].
• [37] Szczepaniak I., R. Grochowska. 2020. „Skala strat i marnotrawstwa żywności w ogniwie przetwórstwa spożywczego w Polsce i przyczyny ich powstawania”. W Straty i marnotrawstwo żywności w Polsce. Skala i przyczyny problemu, 53-72. Instytut Ochrony Środowiska- Państwowy Instytut Badawczy.
• [38] Timmermans A.J.M. 2015. FUSIONS Food waste data set for EU-28: New Estimates and Environmental Impact, https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/fw_lib_fw_expo2015_fusions_dataset_151015.pdf.
• [39] Turystyka w 2019 r. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, Rzeszów, 2020.
• [40] Visschers V.H., N. Wickli, M. Siegrist. 2016. „Sorting out food waste behaviour: a survey on the motivators and barriers of self-reported amounts of food waste in households”. Journal of Environmental Psychology 45 : 66-78.
• [41] Wansink B., K. van Ittersum. 2013. „Portion size me: Plate-size induced consumption norms and win-win solutions for reducing food intake and waste”. Journal of Experimental Psychology: Applied 19 (4) : 320-332.
• [42] Wrzosek M., D. Kołożyn-Krajewska, K. Krajewski. 2012. „Nieracjonalne wykorzystanie żywności – perspektywa globalna i odpowiedzialności społecznej”. W Prace Studentów i Młodych Pracowników Nauki. Teoria i praktyka zarządzania przedsiębiorstwem. Wybrane zagadnienia 4 : 59-72.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).