Greater Poland residential architecture and monument protection issues

• Autorzy: Białkiewicz J. J.

Warianty tytułu

PL

Wielkopolska architektura rezydencjonalna a problemy ochrony zabytków

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

The goal of this study is to present, on the basis of two selected examples, the issues connected with exercising the conservator’s protection towards residential architecture in the Wielkopolskie province, taking into account characteristic conditions deciding on the specificity of this group of monuments (a large number of buildings entered in the register of historic monuments and lack of legal regulations pertaining to the ownership issues). Two mansions are discussed here as examples, of a similar artistic class, designed in the interwar period by a Poznań-based architect, Stefan Cybichowski: the palace in Bieganowo (1914–16) – neglected, successively falling into decay and subjected to activities of its subsequent owners that were inappropriate from the point of view of preservation, and the mansion in Wódki (1922–23) – perfectly restored. The goal of the author is investigating the post-war history of these two facilities, taking into account the history of preservation activities, in order to define the causes of such a radically different state of preservation, considering the fact that both buildings are subject to the same legal preservation forms.

PL

Na podstawie dwóch wybranych przykładów artykuł przedstawia zagadnienia sprawowania ochrony konserwatorskiej wobec obiektów architektury rezydencjonalnej w województwie wielkopolskim, z uwzględnieniem charakterystycznych uwarunkowań decydujących o specyfice tej grupy zabytków (bardzo duża ilość obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz brak regulacji prawnej kwestii własnościowych). Jako przykłady omówiono dwie rezydencje o porównywalnej klasie artystycznej, zaprojektowane w okresie międzywojennym przez poznańskiego architekta Stefana Cybichowskiego: pałac w Bieganowie (1914–16) – zaniedbany, sukcesywnie niszczejący i poddany niewłaściwym z konserwatorskiego punktu widzenia działaniom kolejnych właścicieli, a także dwór w Wódkach (1922–23) – wzorowo odrestaurowany. Celem autora jest prześledzenie powojennej historii tych dwóch obiektów z uwzględnieniem historii działań konserwatorskich, w celu określenia przyczyn ich radykalnie odmiennego stanu zachowania wobec prawnego podlegania tym samym formom ochrony.

Słowa kluczowe

EN

Bieganowo; Wielkopolska Province; Wódki; Grabski Edward; Cybichowski Stefan; register of historic monuments; Greater Poland residential architecture; architect

PL

Bieganowo; województwo wielkopolskie; Wódki; Grabski Edward; architekt; Cybichowski Stefan; rejestr zabytków; wielkopolska architektura rezydencjonalna

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2015
• Tom: Y. 112, iss. 6-A
• Strony: 7--24
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., fot.

Twórcy

autor

Białkiewicz J. J.

• Institute of History of Architecture and Monument Preservation, Faculty of Architecture, Cracow University of Technology

Bibliografia

• [1] Act dated 23 July 2003 on Monuments Protection and Care over Monuments (Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami), Official Journal of 2003 No. 162, item 1568, of 2004 No. 96, item 959, No. 238, item 2390, from 2006 No. 50, item 362, No. 126, item 875, from 2007 No. 192, item 1394, from 2009 No. 31, item 206, No. 97, item 804, from 2010 No. 75, item 474, No. 130, item 871, art. 4.
• [2] Łoza S., Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954.
• [3] Czarnecki W., Cybichowski Stefan, [in:] Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa–Poznań, 1981.
• [4] Sobkowicz K., Stefan Cybichowski (1881–1940), “Zeszyty Architektury Polskiej”, 1986, No. 4, 5 (17, 18).
• [5] Sobkowicz K., Architekci wielkopolscy, biogramy – dzieła – stowarzyszenia, część pierwsza, lata 1886-1939, Poznań 1988.
• [6] Kondziela H., Cybichowski Stefan, [in:] Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, v. 1, Poznań 2000.
• [7] G wardiak J., Architekci i budowniczowie ziemi łomżyńskiej. Słownik biograficzny, Łomża 2003.
• [8] C zarnecki W., Wspomnienia architekta, tom pierwszy 1895–1930, ed. H. Grzeszczuk-Brendel, Poznań 2005.
• [9] C zarnecki W., Wspomnienia architekta, tom drugi 1931–1939, ed. H. Grzeszczuk-Brendel, G. Kodym-Kozaczko, Poznań 2006.
• [10] Skuratowicz J., „Styl krajowy” w budownictwie rezydencjonalnym Wielkopolski, [in:] Sztuka XIX wieku w Polsce. Naród – miasto, materials from the session of the Art Historians Society Poznań, December 1977, Warszawa 1979.
• [11] Białkiewicz J.J., Błaszczyk M., Edward Grabski. Bogu, Ojczyźnie, Rodzinie, Bieganowo–Kraków 2012.
• [12] Błaszczyk M., Grabski E.Z., [in:] Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, part 10, ed. T. Epsztein, Warszawa 2013.
• [13] Information Bulletin of Września County, No. 149 dated 26 April 2013.
• [14] Patryk M., Wódki dwór. Rozpoznanie historyczno-architektoniczne, Biuro Badań i Dokumentacji Sztuki Maria Piotrowska, Puszczykowo 2005.
• [15] Jaroszewski T., Dwory i dworki w Polsce. Przewodnik, Warszawa 1958.