Zarys historii górnictwa skalnego w rejonie Sitkówki (Góry Świętokrzyskie) w I połowie XX w.

• Autorzy: Król Paweł , Pabian Grzegorz , Fijałkowska-Mader Anna

Warianty tytułu

EN

Outline of the history of rock quarrying in the vicinity of the Sitkówka region (Świętokrzyskie Mountains) in the first half of the 20th century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Rock quarrying in the vicinity of the Sitkówka (Sitkówka-Nowiny commune, Kielce county), which started at the beginning of the 20th century, has not yet been given a historical context. The authors based on archival sources, present the history of the development of six quarrying and processing plants involved in the extraction of rock raw materials in the first half of the XXth: Sitkówka, Jaźwica Mala, Sitkowieckie Nowiny, Belkowa, Kostrzewa and Stara Trzuskawica. The principal rochi extracted in these quarries were Middle Devonian-Givetian dolomites and stromatoporo- id-coral limestones of the Kowala Formation (Lower Sitkówka Beds). They were used mainly for the production of crushed stone, grits and lime, and less frequently of technical marbles. The modern, intensive activity of numerous industrial plants causes constant transformation of the Sitkówka area thus obscuring traces of the former quarrying activity and production infrastructure. That is why documentation of the remains of this exploitation is so important.

Słowa kluczowe

PL

wydobywanie skał; wapienie dewońskie; Sitkówka

EN

rock quarrying; Devonian limestones; Sitkówka

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2019
• Tom: Vol. 67, nr 9
• Strony: 758--766
• Opis fizyczny: Bibliogr. 66 poz., rys.

Twórcy

autor

Król Paweł

• Dział Historii Naturalnej, Muzeum Narodowe w Kielcach, Plac Zamkowy 1, 25-010 Kielce

autor

Pabian Grzegorz

• Zakład Geoturystyki i Geologii Środowiskowej, Instytut Geografii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego, ul. Świętokrzyska 15, 25-406, Kielce

autor

Fijałkowska-Mader Anna

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Świętokrzyski, ul. Zgoda 21,25-953 Kielce

Bibliografia

• 1. ARCHIWUM PAŃSTWOWE W KIELCACH (APK) 21/100/0/12/12746. UWK I. Sprawy Górnicze. Okręgowy Urząd Górniczy Radomiu. Kamieniołomy Sitkówka „Nowiny” sp. z o.o. Wieś Wola Murowana, gm. Korzecko, pow. Kielce, 1921-1931.
• 2. AP 21/146/0/-/4997. Sąd Okręgowy w Kielcach. Sprawa Ogółu wsi Kowala o wydanie duplikatu tytułu wykonawczego w sprawie przeciwko Lejbie Goldfarbowi, 1920 r.
• 3. APK 21/100/0/12/12748. UWK I. Sprawy Górnicze „Sitkówka sp.”. Kamieniołom w Sitkówce, przekazane przez Okręgowy Urząd Górniczy Radomiu.
• 4. APK 21/100/0/12/12984. UWK I. Okręgowy Urząd Górniczy Radomiu. Kamieniołomy Sitkowieckie „Nowiny”, zatwierdzenie projektów przemysłowych, 1929.
• 5. APK 21/100/0/12/15820. UWK I. Dzierżawa inwentarza kolejkowego, własność M.R.P., 1926-1932.
• 6. APK 21/100/0/13.11/15917. UWK I. Akta kamieniołomu „Sitkówka” pod Kielcami, 1919-1925.
• 7. APK 21/146/0/-/8581. Sąd Okręgowy w Kielcach. Kamieniołomy ,,Kowala”, poczta Kielce, Kazimierz Kobos. 1945-1949.
• 8. APK 21/146/0/-/8679. Sąd Okręgowy w Kielcach. Akta firmy: Kamieniołomy Sitkowieckie „Nowiny”. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
• 9. APK 21/146/0/-/8884. Sąd Okręgowy w Kielcach. Akta sprawy Zakładów Przemysłowych Wapienno-Kamiennych Sitkówka i sp. z o.o. w Kielcach.
• 10. APK 21/146/276. Sąd Okręgowy w Kielcach. Akta w sprawie Zofii Filipkowskiej przeciwko Michałowi Kozłowiczowi.
• 11. APK 21/305/0/10/2569. UWK II. Kamieniołomy Kieleckie własność Wacława Jagniątkowskiego w Sitkówce k/Kielc. Korespondencja w sprawie projektu schronu na materiały wybuchowe.
• 12. APK 21/305/0/10/2570. UWK II. Kamieniołomy Nowiny Sitkowickie w Sitkówce k/Kielc (plany sytuacyjne kamieniołomów).
• 13. APK 21/305/0/10/2744. UWK II. Kamieniołomy Zakładów Przemysłowych Nowiny w Sitkówce /Kielc (projekty techniczne budynków). ApK 21/305/0/10/2937. UWK II. Sprawozdania statystyczne z produkcji i stanu zatrudnienia kamieniołomów Kieleckich Wacława Jagniątkowskiego w Kielcach. 1946-1949.
• 14. APK 21/305/0/10/2953 UWK II. Sprawozdania statystyczne z produkcji i stanu zatrudnienia -Przedsiębiorstwa Górniczo-Kamiennego A. Cerkle- wicza i W. Podgórkiego Kostrzewa w Sitkówce k/Kielc.
• 15. APK 21/460/0/1/61. Zbiór kartograficzny APK. Kamieniołomy „Kowala” w Sitkówce gm. Dyminy.
• 16. APK 21/503/0/3/3833. Wojewódzki Związek Spółdzielni Pracy w Kielcach Bilans - Spółdzielnia Pracy „Grys” Kielce, 1956.
• 17. APK 21/503/0/3/3994. Wojewódzki Związek Spółdzielni Pracy w Kielcach. Bilans - Spółdzielnia Pracy „Grys” Kielce, 1960.
• 18. APK 21/503/0/3/4070. Wojewódzki Związek Spółdzielni Pracy w Kielcach. Bilans - Spółdzielnia Pracy „Grys” Kielce, 1962.
• 19. CZARNOCKI J. 1923 - Cechsztyn w Górach Świętokrzyskich. Spraw. Państw. Inst. Geol., 2: 151-191.
• 20. CZARNOCKI J. 1935 - O znalezieniu kości ssaków plejstoceńskich (dyluwialnych) w kopalni „Sitkówka” pod Chęcinami. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol., 42: 51-52.
• 21. CZARNOCKI J. 1938 - Ogólna mapa geologiczna Polski, arkusz 4. Kielce, 1 : 100 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 22. CZARNOCKI J. 1948 - Przewodnik 20 zjazdu PTG w Górach Świętokrzyskich. Rocznik PTG, 17 (1947): 237-299.
• 23. CZARNOCKI J. 1950(1961)-Materiały do Przeglądowej Mapy Geologicznej Polski 1 : 100 000, rejon świętokrzyski, ark. Kielce, wyd. B, Wyd. Geol., Warszawa.
• 24. CZARNOCKI J. 1958a - Marmury świętokrzyskie. Pr. Inst. Geol. XXI, t. V, z. 3: 100-121.Wyd. Geol. Warszawa.
• 25. CZARNOCKI J. 1958b - Wybór i ocena terenów eksploatacji wapienia dla Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Chorzowie. Pr. Inst. Geol. XXI, t. 5, z. 3: 88-92. Wyd. Geol., Warszawa.
• 26. CZARNOCKI J. 1965 - Stratygrafia Gór Świętokrzyskich. Zeszyt 4. Karbon i perm. Pr. Inst. Geol., 42.
• 27. EPPING G. 1941 - Die Marmorindustrie im Gebiet von Kielce. Das Generalgouvernement 10/11 (Juli/August), 40-51.
• 28. FIJAŁKOWSKA E., FIJAŁKOWSKI J. 1973 - Historia eksploatacji marmurów w Górach Świętokrzyskich. Zesz. Przyr. Muz. Święt., 1: 1-78.
• 29. FILIPIAK P., RACKI G. 2005 - Unikatowy zapis dewońskich zdarzeń beztlenowych w profilu kamieniołomu Kowala k. Kielc. Prz. Geol., 53: 846-847.
• 30. FILONOWICZ P. 1961 - Mapa geologiczna regionu świętokrzyskiego bez utworów czwartorzędowych, według zaktualizowanych materiałów do Przeglądowej Mapy Geologicznej Polski, wydanie B 1 : 200 000. Wyd. Geol., Warszawa.
• 31. GIERYCH B. 1955 - Od kamieniołomów do architektury. Biuro Studiów i Projektów Wzorcowych Budownictwa Miejskiego. Warszawa.
• 32. GRZELA Z., GUBAŁA J., KASZA A., URBAN J. 1996 - G-2.16. Jaskinia Wodna. [W:] Urban J. (red.), Jaskinie regionu świętokrzyskiego, PTPNoZ, 148-150.
• 33. GRZELAZ., KASZA A. 1996 - G-2.15. Schronisko Okopcone. [W:] Urban J. (red.), Jaskinie regionu świętokrzyskiego, PTPNoZ, 147-148.
• 34. HAKENBERG M. 1973 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Chęciny. Wyd. Geol., Warszawa.
• 35. JEZIORAŃSKI L. 1908 - Przemysł Fabryczny w Królestwie Polskim. Stowarzyszenie Techników w Warszawie, r. IV, Warszawa, poz. 34.
• 36. KAŹMIERCZAK J. 1971 - Punkt 2 - Bolechowice, kamieniołom Panek. [W:] Przewodnik43 Zjazdu PTG, Kraków, 12-14 września, 1971,29-34.
• 37. KIELECKI DZIENNIK WOJEWÓDZKI, nr 18 z dn. 31.12.1946 r., poz. 110.
• 38. KIELECKI DZIENNIK WOJEWÓDZKI, nr 6 z dn. 31 marca 1947 r., poz. 30.
• 39. KONON A. 2008 - Regionalizacja tektoniczna Polski - Góry Świętokrzyskie i regiony przyległe. Prz. Geol., 56: 921-926.
• 40. KOTAŃSKI Z. 1959 - Przewodnik geologiczny po Górach Świętokrzyskich, cz. 1. Wyd. Geol. Warszawa.
• 41. KOWALCZEWSKI Z. 1971- Główne rysy tektoniczne Gór Świętokrzyskich. Przewodnik XLIII Zjazdu PTG, Kraków, 12-14 września, 1971, 10-19.
• 42. KOWALCZEWSKI Z., ŻYLIŃSKA A., SZCZEPANIK Z. 2006 - Kambr w Górach Świętokrzyskich. [W:] Skompski S., Żylińska A. (red.), Procesy i zdarzenia w Historii Geologicznej Gór Świętokrzyskich. Mat. konfer. 77. Zjazdu PTG, Ameliówka k. Kielc, 28-30 czerwca, 2006 r., Państw. Inst. Geol, Warszawa: 14-27.
• 43. KRÓL P. 2007 - Kraina Gór Świętokrzyskich na dawnej fotografii. Kielce: 17-18,343-346.
• 44. MALEC J. 2014 - The Devonian/Carboniferous boundary in the Holy Cross Mountains (Poland). Geol. Quart., 58: 217-234.
• 45. MAPA, 1929 - Arkusz Kielce, 1:100 000, stan z 1925 r. Wojskowy Instytut Geograficzny. The Library of Congress, Washington, DC, USA, sygn. G6520 s100.P6
• 46. MARYNOWSKI L., FILIPIAK P. 2007 - Water kolumn euxinia and wildfire evidence of Turing deposition of the Upper Famennian Hangenberg event horizont from the Holy Cross Mountains (Central Poland). Geol. Magazine, 144: 569-595.
• 47. MONITOR POLSKI, nr 182 z dn. 12.08.1921 r.
• 48. MONITOR POLSKI, nr 88 z dn. 21.06.1947 r.
• 49. MONITOR POLSKI, nr A-86 z dn. 31.12.1948 r., s. 13.
• 50. MONITOR POLSKI, nr A-5 dn. 07.02.1949., s. 4.
• 51. MONITOR POLSKI, nr A-48 dn. 30.07.1949., s. 3.
• 52. NARKIEWICZ M., RACKI G., WRZOŁEK T. 1990 - Litostratygrafia dewońskiej serii stromatoporoidowo-koralowcowej w Górach Świętokrzyskich. Kwart. Geol., 34: 433-456.
• 53. NARKIEWICZ M., RACKI G., SKOMPSKI S., SZULCZEWSKI M. 2006 - Zapis procesów i zdarzeń w dewonie i karbonie Gór Świętokrzyskich. [W:] Skompski S., Żylińska A. (red.), Procesy i zdarzenia w historii geologicznej Gór Świętokrzyskich. Mat. konf. 77. Zjazdu Naukowego PTG, Ameliówka k. Kielc, 28-30 czerwca 2006, Państw. Inst. Geol., Warszawa: 51-77.
• 54. RACKI G. 1992 - Evolution of the bank to reef complex In the Devonian of the Holy Cross Mountains. Acta Palaeo. Pol., 37 (2-4): 87-182.
• 55. ROMANEK A., RUP M. 1990 - Podział litostratygraficzny dewonu w profilu otworu wiertniczego Kowala 1. Kwart. Geol., 34: 221-242. SYGIETYŃSKA H. 1978 - Kamień w architekturze i rzeźbie Warszawy. PWN, Warszawa.
• 56. SZCZEPANIK Z., ŻYLIŃSKA A. 2016 - The oldest rocks of the Holy Cross Mountains, Poland - biostratigraphy of the Cambrian Czarna Shale Formation in the vicinity of Kotuszów. Acta Geol. Pol., 66: 267-281.
• 57. SZULCZEWSKI M. 1981a - Dewon środkowy i górny zachodniej części Gór Świętokrzyskich. Przewodnik 53. Zjazdu PTG, Kielce, 6-8 września 1981,68-82.
• 58. SZULCZEWSKI M. 1981b - Punkt 2. Kowala, przekop kolejowy; wapienie dewonu górnego. Przewodnik 53. Zjazdu PTG, Kielce, 6-8 września 1981, 163-165.
• 59. ŚCISŁO J. (red.) 1984 - 75 lat przemysłu wapienniczego w Sitkówce. Sitkówka.
• 60. TYGODNIK HANDLOWY nr 11-12 (88-89), Warszawa, 15.03.1922 r., 135.
• 61. URBAN J. 2000 - Kras kopalny trzonu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich (manuskrypt, praca doktorska). Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Kielce.
• 62. URBAN J., HERCMAN H., OCHMAN K. 2018 - Zapis plejstocenu w Świętokrzyskich stanowiskach krasowych - podsumowanie dotychczasowych badań. [W:] Ludwikowska-Kędzia M., Wiatrak M. (red.), Plejstocen Gór Świętokrzyskich. 25. Konfer. Nauk. Stratygrafia Plejstocenu Polski, Huta Szklana, 3-7 września 2018, 55-76.
• 63. WORONCOWA-MARCINOWSKA T., PAWŁOWSKA K., ŻARSKI M., URBAN J. 2017 - Zespoły plejstoceńskiej fauny (zbiory Muzeum Geologicznego PIG-PIB) w ujęciu stratygraficznym, geologicznym i tafonomicznym. Prz. Geol., 65: 53-62.
• 64. WÓJCIK K. 2015 - The uppermost Emsian and Lower Eifelian in the Kielce Region of the Holy Cross Mts. Part I: Lithostratigraphy. Acta Geol. Pol., 65: 141-179.
• 65. ZBROJA S., KULETA M., MIGASZEWSKI Z.M. 1998 - Nowe dane o zlepieńcach z kamieniołomu „Zygmuntówka” w Górach Świętokrzyskich. Biul. Państw. Inst. Geol., 379: 41-59.
• 66. ŻAKOWA H. NEHRING-LEFELD H., MALEC J. 1985 - Devonian-Carboniferous Boundary in the borehole Kowala 1 (southern Holy Cross Mts, Poland): macro- and microfauna. Bull. Pol. Acad. Sci., Earth Sci., 33: 87-95.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).