Peatlands and their protection: select landscape parks of the Wielkopolska region

• Autorzy: Ilnicki P. , Górecki K. , Lewandowski P.

Identyfikatory

DOI

10.1515/jwld-2016-0036

Warianty tytułu

PL

Torfowiska i ich ochrona: Wybrane parki krajobrazowe Wielkopolski

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the context of five significantly different landscape parks in Wielkopolska (30,413 ha) 243 peatlands have been presented in terms of their characteristics, stratigraphy, change in means of utilisation and localisation. Thus trends in the change of peatland utilisation means in the period 1970–2016 were established and the resulting negative effects indicated. For this purpose the process of peatland protection established was analysed in the context of management plans carried out for both the protection of landscape parks and Natura 2000 sites within their territory. The above management plans, however, do not provide information as to localisation data, stratigraphy and to what purpose peatlands are used, which in all cover 2,690 ha – 4.2% of parks’ area. Most often this means there are no formal applications for their protection. This could be said to be a biproduct of a lack of discussion as to the major threat to the environment presented by the increasing disappearance of peatlands – a result of the mineralisation and moorsh process of peat soils. To a large extent the former has resulted from a lack of scientific expertise in respect to soils, peats and land reclamation in research teams preparing landscape management plans.

PL

Na przykładzie pięciu różniących się istotnie parków krajobrazowych Wielkopolski (30 413 ha) przedstawiono charakterystykę, stratygrafię, zmianę sposobu użytkowania i lokalizację 243 torfowisk. Określono trend zmiany sposobu użytkowania torfowiska w latach 1970–2016 i wskazano wynikające z tego negatywne skutki. Analizowano sposoby ochrony torfowisk ustalone w ramach ostatnio sporządzonych planów ochrony parków krajobrazowych i wchodzących w ich skład obszarów Natura 2000. We wszystkich istniejących planach brak danych o lokalizacji, stratygrafii i sposobie użytkowania torfowisk, które zajmują łącznie 2690,1 ha, czyli 4,2% powierzchni parków. Skutkuje to najczęściej brakiem wniosków na temat ich ochrony. Nie wspomina się o głównym zagrożeniu, którym jest stale postępujące zanikanie torfowisk w wyniku mineralizacji i murszenia torfu. W znacznej mierze jest to wynikiem braku gleboznawców, torfoznawców i meliorantów w zespołach autorskich przygotowujących plany ochrony.

Słowa kluczowe

EN

landscape park; management plan; Natura 2000 site; nature protection; peatland; utilisation; Wielkopolska region

PL

obszar Natura 2000; park krajobrazowy; plany ochrony; torfowiska; Wielkopolska; zanikanie torfowisk

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Journal of Water and Land Development
• Rocznik: 2016
• Tom: no. 31
• Strony: 53--61
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Ilnicki P.

• Poznań University of Life Sciences, Department of Environmental Protection, ul. Dąbrowskiego 159, 60-594 Poznań, Poland

autor

Górecki K.

• Poznań University of Life Sciences, Department of Environmental Protection, ul. Dąbrowskiego 159, 60-594 Poznań, Poland

autor

Lewandowski P.

• Poznań University of Life Sciences, Department of Land Improvement Environment Development and Geodesy, ul. Piątkowska 94E, 60-649 Poznań, Poland

Bibliografia

• Council Directive 92/43/EEC of 21 May 1992 on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora. OJ L 206 p. 7–50.
• CZUBIŃSKI Z., ŚWITALSKA H. 1937. Torfowiska mszarne Wielkopolski [Bogs in the Wielkopolska Region]. Wydaw. Okręgowy Komitet Ochrony Przyrody. Nr 7 p. 38–57.
• DEMBEK W., PIÓRKOWSKI, H., RYCHARSKI M. 2000. Mokradła na tle regionalizacji fizyczno-geograficznej Polski [Wetlands in the context of physical and geographical regionalization of Poland]. Biblioteczka Wiadomości IMUZ. Nr 97 pp. 135.
• GĄBKA M. 2000. Osobliwości rezerwatów “Jezioro Czarne” i “Jezioro Pławno” w Parku Krajobrazowym “Puszcza Zielonka” koło Poznania [Noteworthy flora of “Jezioro Czarne” and “Jezioro Pławno” Nature Reserves in the “Puszcza Zielonka” Landscape Park near Poznań]. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią B p. 189–193.
• HOFFA T. 1991. Rozmieszczenie i typologia osadów biogenicznych w zbiorniku sedymentacyjnym koło Dziekanowic. W: Wstęp do paleoekologii Lednickiego Parku Krajobrazowego [Distribution and typology of biogenetic sediments in a reservoir near Dziekanowice. In: Introduction to paleoecology of the Lednicki Landcsape Park]. Ed. K. Tobolski. Poznań. Wydaw. Nauk. UAM p. 103–109.
• ILNICKI P. 2002. Torfowiska i torf [Peatlands and peat]. Poznań. Wydaw. AR. ISBN 83-7160-243-X pp. 606.
• ILNICKI P., LEWANDOWSKI P., WÓJCIK R. 1996. Wetlands and grasslands in the Poznań Region. In: Characterization and valuation of wetlands and grasslands in Poland in respect to natural environment protection. Falenty. Institute for Land Reclamation and Grassland Farming, Institute for Forestry Wageningen. Materiały Seminaryjne. Nr 35 p. 38–47.
• ILNICKI P., SZAJDAK L. 2016. Zanikanie torfowisk [Peatland disappearance]. Poznań. Wydaw. PTPN. ISBN 978-83-7654-374-1 pp. 312.
• ILNICKI P., GÓRECKI K., LEWANDOWSKI P. 2016a. Torfowiska w Lednickim Parku Krajobrazowym [Peatlands in the Lednicki Landscape Park]. Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski. Nr 22(24) p. 87–103.
• ILNICKI P., GÓRECKI K., LEWANDOWSKI P. 2016b. Torfowiska w Parku Krajobrazowym Promno [Peatlands in the Promno Landscape Park]. Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski. Nr 22(24) p. 67–86.
• KIASZEWICZ K., STAŃKO R. 2011. Regionalny program ochrony torfowisk alkalicznych (7230) w województwie wielkopolskim [Regional program of alkaline peatlands (7230) in the Wielkopolska Province]. Świebodzin. Klub Przyrodników pp. 22.
• KONIECZNA N., KOWALEWSKI G. 2009. Sukcesja jeziora Drążynek w świetle analizy osadów i szczątków makroskopowych [Succession in Lake Drążynek in the light of sediments and macro-remains]. Studia Limnologica et Telmatologica. T. 3. Nr 2 p. 61–70.
• KOWALEWSKI G., WIŚNIEWSKI R. 1994. Zbiorniki akumulacji biogenicznej na południe od jeziora Lednica [Peatlands southwards from Lake Lednica). Studia Lednickie. Nr 3 p. 27–38.
• MICHAŁOWSKA A., RYMON-LIPIŃSKA J. 2008. Szata roślinna jeziora Kazanie i przyległego torfowiska w Parku Krajobrazowym Promno [Vegetation in Lake Kazanie and the adjacent peatland in the Promno Landscape Park]. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią. Botanika. Nr 57 p. 47–59.
• MRÓZ W. (ed.) 2010, 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny [Natural habitat monitoring. A methodology). Warszawa. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Cz. I. ISBN 978-83-61227-52-6 pp. 321; Cz. II. ISBN 978-83-61227-72-4 pp. 324; Cz. III. ISBN 978-83-61227-76-2 pp. 342.
• PRZYBYLAK M. 2008. Flora i roślinność siedlisk bagienno-wodnych w otoczeniu jeziora Czarnego w Parku Krajobrazowym Puszcza Zielonka [Flora and vegetation of wetlands surrounding Lake Czarne in the Puszcza Zielonka Landscape Park]. Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski. Nr 14(16) p. 110–116.
• TOBOLSKI K. 2000. Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych [Guidebook for peat and limnic sediments determination]. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN. ISBN-83-01-13215-9 pp. 508.
• TOŁPA S., JASNOWSKI M., PAŁCZYŃSKI A. 1967. System der genetischen Klassifizierung der Torfe Mitteleuropas [The Peat Genetic Classification System in Central Europe]. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Nr 76 p. 9–99.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).