Oddziaływanie geobiologiczno-chemiczne kadmu i ołowiu na środowisko przyrodnicze

• Autorzy: Maciołek H. , Zielińska A. , Domarecki T.

Warianty tytułu

EN

The geobiological-chemical effect of cadmium and lead on the natural environment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Głównymi źródłami naturalnej emisji kadmu do atmosfery są: działalność wulkaniczna i procesy wietrzenia skał. Kadm jest naturalnym składnikiem skorupy ziemskiej i występuje w niej w stosunkowo niewielkiej ilości. Jego zawartość wynosi zaledwie 0,00005%. Pomimo tego jest uznawany za jeden z najbardziej szkodliwych pierwiastków (Cd) dla środowiska przyrodniczego. Kadm jest stosunkowo łatwo wchłaniany przez organizmy zwierzęce i roślinne, ale uszkadza narządy miąższowe nerki i wątroby. Stopień jego przyswajalności zależy od postaci chemicznej związków chemicznych, tym samym od ich rozpuszczalności w płynach. Duże stężenie tego pierwiastka występuje w glebach szczególnie w rejonach koncentracji przemysłu hutniczego, metalurgicznego, maszynowego i chemicznego. Innymi źródłami skażenia środowiska przyrodniczego kadmem mogą być nawozy mineralne, zwłaszcza fosforowe oraz niekiedy wapno magnezowe, a także ścieki stosowane do nawożenia gleby. Kadm jeśli dostanie się do gleby utrzymuje się na jej powierzchni, szczególnie w warstwie akumulacyjnej przez kilkanaście lat. Wskaźnik bioakumulacji i fitoprzyswajalności kadmu wynosi 10, podczas gdy wskaźnik ten dla równie szkodliwego metalu ciężkiego – ołowiu (Pb) – jest niższy od 1.

EN

The main sources of natural discharge of cadmium into the atmosphere are: volcanic activity and mountain/cliff erosion. Cadmium is a natural component of the earth's crust and occurs in relatively small amounts. In fact, cadmium content amounts only to 0.00005%; however, Cd has been recognized as the most harmful chemical element to the natural environment. Cadmium is relatively easily absorbed by animals and plants; Cd damages the organs` parenchyma. The degree of Cd assimilability depends on the chemical form of its compounds and, in the same way, on their solubility in liquids. High concentrations of Cd occur in soil, especially in areas of concentrated smelting, metallurgical, mechanical and chemical industries. Other sources of cadmium contamination are: mineral fertilizers, especially phosphorus and calcium magnesium, as well as sewage that ends up in the soil. If Cd reaches the soil it stays on the surface, especially in the accumulative layer (for a long period). The indicator of bioaccumulation of Cd amounts to 10, while the indicator for lead, an equally harmful heavy metal, is lower than 1.

Słowa kluczowe

PL

perfluorowane związki alifatyczne; świadomość; ryzyko zdrowotne

EN

perfluorinated aliphatic compounds; awareness; health risk

• Wydawca: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda
• Czasopismo: Journal of Ecology and Health
• Rocznik: 2013
• Tom: R. 17, nr 2
• Strony: 63--71
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., tab.

Twórcy

autor

Maciołek H.

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Filia w Piotrkowie Trybunalskim

autor

Zielińska A.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa

autor

Domarecki T.

• Powiatowy Inspektorat Weterynaryjny, Skierniewice

Bibliografia

• [1] Bubel F., Durkacz M.: Metale ciężkie w środowisku oraz w tkankach i produktach drobiarskich, Polskie drobiarstwo cz. I, II, nr 8 i 9/2010.
• [2] Chemia - encyklopedia szkolna, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne S.A., Warszawa 2011.
• [3] Dudka S.: Ocena całkowitych zawartości pierwiastków głównych i śladowych w powierzchniowej warstwie gleb Polski - nr 48 R(293), Wydawnictwo Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa IUNG, Puławy 1992.
• [4] Gambuś F., Rak M.: Wpływ właściwości gleby na rozpuszczalność związków kadmu; Toksyczne substancje w glebie - źródła i wpływ na rośliny, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych", zeszyt nr 472, część I, Polska Akademia Nauk, Wydział Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych, Warszawa 2000.
• [5] Garścia E.: Kształtowanie się emisji zanieczyszczeń z Huty im. Tadeusza Sendzimira, Biuletyn Regionalny ZUP AR w Krakowie, 1991.
• [6] Gębski M: Czynniki glebowe oraz nawozowe wpływające na przyswajanie metali ciężkich przez rośliny, „Postępy Nauk Rolniczych" nr 8/98, Polska Akademia Nauk, Wydział Nauk rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych, Warszawa 1995.
• [7] Główny Inspektorat Ochrony Środowiska: Stan środowiska w Polsce 2011.
• [8] Gorlach E.: Kadm w środowisku regionu krakowskiego, pocho¬dzenie i zagrożenie, „Postępy Nauk Rolniczych" nr 4/95, Polska Akademia Nauk Wydział Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych, Warszawa 1995.
• [9] Gorlach E., Gambuś F.: Potencjalnie toksyczne pierwiastki śladowe w glebach (nadmiar, szkodliwość i przeciwdziałanie; Toksyczne substancje w glebie - źródła i wpływ na rośliny, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych", zeszyt nr 472, część I, Polska Akademia Nauk, Wydział Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych, Warszawa 2000.
• [10] Kabata-Pendias A., Pendias H.: Biogeochemia pierwiastków śladowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
• [11] Kowalak A.: Metale śmierci, Centrum Edukacji Ekologicznej Wsi CEEW, Krosno 1991.
• [12] Kowalak A.: Mini eko - wademekum. Jak żyć na obszarach klęski ekologicznej, Centrum Edukacji Ekologicznej Wsi CEEW, Krosno 1991.
• [13] Krupa Z.: Wpływ kadmu na procesy fizjologiczne i metaboliczne roślin wyższych, materiały z Sympozjum nt. Kadm w środowisku -problemy ekologiczne i metodyczne, Warszawa, 26-27 październik 1999.
• [14] Krupa J., Wożniak L.: Zawartość kadmu i ołowiu w tkankach bydła i koni z makroregionu południowo wschodniej Polski na tle zawartości tych pierwiastków w glebach i roślinach; Toksyczne substancje w glebie - źródła i wpływ na rośliny, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych ", zeszyt nr 472, część I, Polska Akademia Nauk, Wydział Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych, Warszawa 2000.
• [15] Materiały źródłowe do raportu pilotowego o zanieczyszczeniach i skażeniach użytków rolnych, surowców żywnościowych i żywności w latach 1989-1992, tom I pod redakcją W. Michny, Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Komitet doradczy Monitoringu Żywności i Płodów Rolnych, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa, wrzesień 1993.
• [16] Materiały źródłowe do raportu pilotowego o zanieczyszczeniach i skażeniach użytków rolnych, surowców żywnościowych i żywności w latach 1989-1992, tom II pod redakcją W. Michny, Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Komitet doradczy Monitoringu Żywności i Płodów Rolnych, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa, wrzesień 1993.
• [17] Niemyska-Łukaszczuk J.: Wpływ składu granulometrycznego i odczynu gleby na zawartość przyswajalnych form metali ciężkich „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych" nr418,1995.
• [18] Państwowy Monitoring Środowiska jako podstawowe źródło informacji o środowisku 2010, 2011.
• [19] Serwis internetowy, strona:http://wuwuwu.com.pl/ekologia/agi4.htm.
• [20] Serwis internetowy, strona:http://loonz.lbl.pl/pl/publikacje/kcio3 .html.
• [21] Serwis internetowy, strona: http://www.smartel.rad.pleko.htm.
• [22] Wiśniowska-Kielian B.: Wpływ wilgotności gleby na pobieranie metali ciężkich przez rośliny. Następczy wpływ podwyższonej zawartości kadmu w glebie na zawartość i rozmieszczenie metali ciężkich w roślinie; Toksyczne substancje w glebie - źródła i wpływ na rośliny, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych", zeszyt nr 472, część I, Polska Akademia Nauk, Wydział Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych, Warszawa 2000.
• [23] Woźniak L.: Zależności pomiędzy zawartością toksycznych metali ciężkich w glebach i roślinach ekosystemów naturalnych i antropogenicznych; Toksyczne substancje w glebie — źródła i wpływ na rośliny, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych", zeszyt nr 472, część I, Polska Akademia Nauk, Wydział Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych, Warszawa 2000.
• [24] Zakrzewski S.F.: Podstawy toksykologii środowiska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.