Plant exploitation by the inhabitants of the Wielbark culture settlement complex near the village Ulów, SE Poland, at the background of the natural environment

• Autorzy: Pidek I. A. , Wasylikowa K. , Moskal-del Hoyo M.

Identyfikatory

DOI

10.4467/21995923FQ.17.001.8146

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Palynological and archaeobotanical investigations were carried out on a large settlement complex of the Wielbark culture dated to the late Roman and early Migration periods, situated near the village Ulów in the Middle Roztocze, SE Poland. Pollen diagrams which covered the Subboreal and Subatlantic periods revealed the development of forests with European hornbeam Carpinus betulus, lime Tilia sp., oak Quercus sp. and common beech Fagus sylvatica in the Subboreal and the spread of silver fir Abies alba in the Subatlantic phase. Pollen spectra from both periods provided the evidence of cereal cultivation and animal grazing in the neighbourhood of the settlement. The analysis of daub coming from the Wielbark culture features documented the predominance of common barley Hordeum vulgare and common millet Panicum miliaceum among the cereals and probably lesser significance of wheat, emmer Triticum dicoccon or einkorn T. monococcum. Charcoal assemblages were examined from the settlement and from the cemetery. Taking into account the number of charcoal fragments, Quercus sp. was the most abundant taxon, followed by Fagus sylvatica, Carpinus betulus, Scots pine Pinus sylvestris, and birch Betula sp. Other taxa were only occasionally found. The taxonomic lists were very similar in the settlement and the cemetery, but there was a discrepancy between the predominating taxa since birch was the most frequent at the cemetery and oak in the settlement.

Słowa kluczowe

EN

pollen analysis; fruits; seeds; wood charcoals; Wielbark culture; Poland; Roman period

• Wydawca: Polska Akademia Umiejętności
• Czasopismo: Folia Quaternaria
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 85
• Strony: 81--108
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., rys., tab., zdj.

Twórcy

autor

Pidek I. A.

• Faculty of Earth Sciences and Spatial Management, Maria Curie-Skłodowska University, al. Kraśnicka 2d, 20-718 Lublin

autor

Wasylikowa K.

• W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Lubicz 46, 31-512 Kraków

autor

Moskal-del Hoyo M.

• W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Lubicz 46, 31-512 Kraków

Bibliografia

• 1. Bałaga K., 1998. Post-glacial vegetational changes in the Middle Roztocze (E Poland). Acta Palaeobotanica 38(1): 175–192.
• 2. Behre K-E., 1981. The interpretation of anthropogenic indicators in pollen diagrams. Pollen and Spores 23: 225–245.
• 3. Berglund B., Ralska-Jasiewiczowa M., 1986. Pollen analysis and pollen diagrams. In: Berglund B.E. (Ed.) Handbook of Holocene Palaeoecology and palaeohydrology. John Willey & Sons, Chichester: 455–484.
• 4. Chabal L., 1997. Forêts et sociétés en Languedos (Néolithic final, Antiquité tardive). L´athracologie, méthode et paléoécologie. Documents d´Archéologie Française 63, Éditions de la Maison des sciences de l’homme, Paris.
• 5. Czeczuga B., Kłyszejko E., 1972. Węgle drzewne z kurhanów w miejscowości Jasionowa Dolina, pow. sokólski. Rocznik Białostocki 11: 344–347.
• 6. Czeczuga B., Kłyszejko E., 1974. Węgle z grobów z okresu rzymskiego kultury-wschodnio-pomorskomazowieckiej w Cecelach, pow. siematycki. Rocznik Białostocki 12: 335–337.
• 7. Dobrowolski R., Dzieńkowski T., Pidek I.A., Michczyńska D.J., Łojek J., Kulesza P., 2015. Naturalne i antropogeniczne zmiany warunków środowiska we wczesnym średniowieczu w rejonie Chełma w zapisie osadów biogenicznych stanowiska Bezedna. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, seria Archeologiczna 46(2013–2015): 37–54.
• 8. Izdebski K., 2002. Szata roślinna i jej ochrona. In: Buraczyński J. (Ed.), Roztocze – środowisko przyrodnicze. Wyd. Lubelskie, Lublin: 272–321.
• 9. Izdebski K., Czarnecka B., Grądziel T., Lorens B., Popiołek Z., 1992. Zbiorowiska roślinne Roztoczańskiego Parku Narodowego na tle warunków siedliskowych. Wyd. UMCS, Lublin.
• 10. Janczyk-Kopikowa Z., 1987. Uwagi na temat palinostratygrafii czwartorzędu. Geological Quarterly 31: 155–163.
• 11. Korzeń K., Margielewski W., Nalepka D., 2015. Neoholocene palaeoenvironmental changes in the Southern Roztocze region (SE Poland): The Kobyle Jezioro raised bog case study. Quaternary International 389: 191–202.
• 12. Latałowa M., 2003. Holocen (Holocene). In: Dybova-Jachowicz S., Sadowska A. (Eds.), Palinologia. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 273–292.
• 13. Lityńska-Zając M., 1997. Roślinność i gospodarka rolna w okresie rzymskim. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Kraków
• 14. Lityńska-Zając M., 2005. Chwasty w uprawach roślinnych w pradziejach i wczesnym średniowieczu. (Segetal weeds in Prehistoric and early Medieval Farming, in Polish with English summary). Instytut Archeologii i Etnologii PAN/Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences, Kraków.
• 15. Lityńska-Zając M., Wasylikowa K., Cywa K., Tomczyńska Z., Madeyska E., Koziarska A., Skawińska- Wieser K., 2014. Brzezie, stan. 17, gm. Kłaj. Materiały archeobotaniczne z obiektów kultury ceramiki wstęgowej rytej. In: Czekaj-Zastawny A. (Ed.), Brzezie 17. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej. Via Archaeologica, Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce. Krakowski Zespół do Badań Autostrad, Kraków, 405–436.
• 16. Lityńska-Zając M., Wasylikowa K., 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych. In: Faliński J.B. (Ed.) Vademecum Geobotanicum. Sorus, Poznań.
• 17. Makohonienko M., 2000. Przyrodnicza historia Gniezna. Homini, Bydgoszcz-Poznań.
• 18. Margielewski W., Krąpiec M., Jankowski L., Zernitskaya V., 2015. Impact of aeolian processes on peat accumulation: Late Glacial-Holocene history of the Hamernia peat bog (Roztocze region, southeastern Poland). Quaternary International 386: 212–225.
• 19. Marguerie D., Hunot J.-Y., 2007. Charcoal analysis and dendrology: data from archaeological sites in north-western France. Journal of Archaeological Science 34: 1417–1433.
• 20. Matuszkiewicz J. M., 2008. Potential natural vegetation of Poland, map sheet: C4. IGiPZ PAN, Warszawa.
• 21. Matuszkiewicz W., 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. In: Faliński J.B., (Ed.) Vademecum Geobotanicum, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• 22. Moskal-del Hoyo M., 2012. The use of wood in funerary pyres: random gathering or special selection of species? Case study of three necropolises from Poland. Journal of Archaeological Science 39(11): 3386–3395.
• 23. Moskal-del Hoyo M., Krąpiec M., Niezabitowska-Wiśniewska B., 2017. The Chronology Of Site 3 In Ulów (Tomaszów Lubelski District, East Poland): The Relevance of Anthracological Analysis for Radiocarbon Dating at a Multicultural Site. Radiocarbon 59(5): 1399–1413.
• 24. Moskal-del Hoyo M., Wachowiak M., Blanchette R.A., 2010. Preservation of fungi in charcoal. Journal of Archaeological Science 37(9): 2106–2116.
• 25. Nalepka D., Walanus A., 2003. Data processing in pollen analysis. Acta Palaeobotanica 43(1): 125–134.
• 26. Niezabitowska-Wiśniewska B., 2008. Kompleks osadniczy w Ulowie, powiat tomaszowski – wstępne podsumowanie sześcioletnich badań wykopaliskowych. Archeologia Polski Środkowowschodniej X: 67–93. In Polish with English summary.
• 27. Niezabitowska-Wiśniewska B., 2017. Archaeological research results of the settlement micro-region in the area of Ulów in Middle Roztocze in the light of the project “Roztocze – the ancient terra incognita?...”. Folia Quaternaria 85: 5–47.
• 28. Niezabitowska-Wiśniewska B., Wiśniewski T., 2011. Kurhany kultury ceramiki sznurowej na stanowisku 3 w Ulowie, powiat tomaszowski. Str. 329–369. In: Kowalewska-Marszałek H., Włodarczak P. (Eds.) Kurhany i obrządek pogrzebowy w IV-II tysiącleciu p.n.e. Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Kraków, Warszawa
• 29. Ralska-Jasiewiczowa M., 2006. Some comments on the palynostratigraphy of the Holocene in Poland, based on isopollen maps. Studia Quaternaria 23: 29–35.
• 30. Ralska-Jasiewiczowa M., Miotk-Szpiganowicz G., Zachowicz J., Latałowa M., Nalepka D., 2004. Carpinus betulus L. – Hornbeam. In: Ralska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E., Jr., Turner Ch. (Eds.), Late Glacial and Holocene History of Vegetation in Poland based on isopollen Maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, p. 69−78.
• 31. Rodzik J., Nitychoruk J., 2017. Abiotic environmental conditions of former settlement in the vicinity of Ulów in Roztocze (SE Poland). Folia Quaternaria 85: 65–79.
• 32. Schweingruber F. H., 1990. Anatomie Europäischer Hölzer. Paul Haupt Berne und Stuttgart Publishers, Bern-Stuttgart.
• 33. Sławiński W., Gierasimow M., Kościk A., 1958. Szczątki roślinne z kurhanów z okresu rzymskiego odkryte na Suwalszczyźnie. Wiadomości Archeologiczne 25: 145–148.
• 34. Thèry-Parisot I., 2001. Économie du combustible au Paléolithique. Anthracologie, Expérimentation, Taphonomie. Dossier de Documentation Archéologique, 20, C.N.R.S., Paris.
• 35. West R.G., 1970. Pollen zones in the Pleistocene of Great Britain and their correlation. New Phytologist 69: 1179–1183.
• 36. Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U., 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).