Krajobraz kulturowy – fenomen integracji ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego

• Autorzy: Myczkowski Z.

Identyfikatory

DOI

10.17425/WK56LANDSCAPE

Warianty tytułu

EN

Cultural landscape – phenomenon of integrating cultural and natural heritage protection

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Krajobraz można traktować jako „zewnętrzny” wyraz tworów przyrody – natury i dzieł ludzkich: cywilizacji – kultury, nagromadzonych odpowiednio przez miliony i tysiące lat. Jest zarówno otaczającym nas „zapisem” historii ziemi, jak i zarazem „żywym obrazem” dziejących się zmian, coraz częściej naznaczonych tak zwanym konfliktem interesów: publicznych – społecznych, grupowych czy indywidualnych – prywatnych. Nieodparcie kojarzy się z zapisaną i nadal pisaną księgą czy namalowanym i wciąż „przerabianym” obrazem… Dzieje ochrony krajobrazu w Polsce od czasu odzyskania niepodległości ukazują transformację przede wszystkim podmiotową tego fenomenu, jakim jest percepcja otaczającego nas świata i troska o jego piękno i harmonię. Od skali pojedynczego obiektu – elementu krajobrazu, poprzez widok „na” i widok”z” (czyli ekspozycję bierną i czynną), aż po całą strukturę krajobrazu, która obejmuje dzieje, procesy i postać przestrzeni, która jest nam dana do czytania i oglądania jak niezwykła księga czy obraz. W ujęciu encyklopedycznym – ochrona krajobrazu to działalność zapewniająca ochronę, utrzymanie lub restytucję naturalnych i kulturowych walorów określonego środowiska geograficznego; wiąże się zarówno z ochroną przyrody, jak i z ochroną zabytków kultury i sztuki, archeologii i folkloru, wkracza swoimi postulatami w dziedzinę planowania przestrzennego. Powinno istnieć ciągłe współdziałanie pomiędzy wyżej wymienionymi obszarami ochrony, a jego najpełniejszym wymiarem powinna być ochrona krajobrazu.

EN

Landscape can be treated as an “external” expression of creations of nature and those of man: civilisation - culture, accumulated throughout millions and thousands of years respectively. It is both a “record” of the history of the world surrounding us and a “living picture” of occurring changes, more and more frequently marked by the so called conflict of interest: public - social, group or individual – private. It is associated with a written book that is still being added to, or a painted yet still “improved” painting… The history of landscape protection in Poland since the time of regaining independence show the primarily subjective transformation of that phenomenon, which is the perception of the surrounding world and concern about its beauty and harmony. From an individual object – an element of landscape, through a view “of ” and a view “from” (i.e. passive and active exposition), to the whole structure of landscape including the history, processes and the form of space that is given to us to peruse and view as a unique book or picture. In encyclopaedic terms – landscape protection means activity ensuring the protection, maintenance or restitution of natural and cultural values of a specific geographic environment; it is related to both nature conservation and protection of monuments of art and culture, archaeology and folklore; with is demands it enters the area of spatial planning. Continuous cooperation should exist between the above mentioned areas of protection, and landscape protection ought to be its most complete aspect.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz kulturowy; zintegrowana ochrona; park kulturowy; plan ochrony

EN

cultural landscape; integrated protection; cultural park; protection plan

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2018
• Tom: Nr 56
• Strony: 70--87
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz.,

Twórcy

autor

Myczkowski Z.

• Zakład Krajobrazu Otwartego i Budowli Inżynierskich, Instytut Architektury Krajobrazu, Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

Bibliografia

• [1] Baranowska-Janota M., Marcinek R., Myczkowski Z. Czerwona Księga Krajobrazu Polski. In: Międzynarodowy Kongres Polskich Architektów Krajobrazu. Czasopismo Techniczne 2007;104(10).
• [2] Bogdanowski J., Myczkowski Z. From conservation of monumental buildings to protection of monumental cultural landscape. In: Duties towards the heritage and laws of the market, ICOMOS, International Cultural Centre Cracow, 1996.
• [3] Marcinek R., Myczkowski Z., Siwek A. Możliwości wdrożenia Europejskiej Konwencji Krajobrazowej i problem zachowania dziedzictwa kulturowegopoprzez kształtowanie krajowej polityki przestrzennej – rekomendacje do KZPK, ekspertyza na zlecenie Ministerstwa Rozwoju regionalnego. Kraków–Warszawa, 2009.
• [4] Zasady tworzenia i zarządzania dla parku kulturowego oraz sporządzania zasad jego ochrony. Z. Myczkowski z zespołem, WAPK i KOBiDZ, Warszawa X 2005, http://www.nid.pl/ pl/Informacje_ogolne/ Zabytki_w_Polsce/Parki_kulturowe/Zasady tworzenia Parku Kulturowego.
• [5] Marcinek R., Myczkowski Z., Siwek A. Ekspertyza; Park Kulturowy jako forma ochrony krajobrazu kulturowego (historycznego) Analiza skuteczności ochrony krajobrazu za pomocą szczególnej formy ochrony z mocy ustawy o Ochronie Zabytków i opiece nad Zabytkami wraz ze sformułowaniem wniosków w zakresie propozycji zmian legislacyjnych, OT NID, Kraków, 2017.
• [6] Myczkowski Z., Forczek-Brataniec U., Wielgus K. Plan ochrony Parku Kulturowego Stare Miasto w Krakowie w kontekście ochrony i planowania krajobrazu miasta. In: Przesmycka E. (ed.) Planowanie krajobrazu: wybrane zagadnienia. Lublin, 2013, 38–60.
• [7] Myczkowski Z. Rewaloryzacja krajobrazu kulturowego In: Liżewska I. (ed.) Zabytek zadbany. Co to znaczy? NID, Warszawa, 2015, 53–69.
• [8] Novák Z. Planowanie regionalne i udział w nim architekta. Wydanie III jubileuszowe, Politechnika Krakowska im. T. Kościuszki, Kraków, 1997.
• [9] Wodziczko A. O uprawie krajobrazu. Chrońmy przyrodę ojczystą 1945;1(2/3).