Spatial development of Zaklików: introduction to research

• Autorzy: Kuśnierz-Krupa Dominika , Ivashko Julia

Identyfikatory

DOI

10.37705/TechTrans/e2024014

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This paper discusses the history and, most importantly, the spatial development and the urban layout of the town of Zaklików. Zaklików is an early-modern-period town founded in 1565 by Stanisław Zaklika of the coat of arms of Topór, probably on previously undeveloped land on the border of the Lublin Upland and the Sandomierz Basin, in Solska Forest. The town was founded on the basis of a charter issued by King Sigismund II Augustus. The aim of this paper is to present the results of preliminary research on the urban composition of the town from its foundation period. The research was based primarily on a review of the literature, archival queries, as well as fieldwork. The urban structure of the town was analysed and compared to models of other early modern Polish towns. On this basis, Zaklików was classified in a specific group of layouts, characterised as a private town, an economic layout with an early modern use programme, but that still used traditional planning methods.

Słowa kluczowe

EN

Zaklików; urban layout; early modern urbanism; historic town

PL

Zaklików; układ urbanistyczny; urbanistyka nowożytna; miasto historyczne

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Technical Transactions
• Rocznik: 2024
• Tom: Vol. 121, iss. 1
• Strony: art. no. e2024014
• Opis fizyczny: Bibliogr.46 poz., il.

Twórcy

autor

Kuśnierz-Krupa Dominika

• Cracow University of Technology, Faculty of Architecture

• https://orcid.org/0000-0003-1678-4746

autor

Ivashko Julia

• Kyiv National University of Construction and Architecture

• https://orcid.org/0000-0003-4525-9182

Bibliografia

• 1. Bata, A., Lawera, H. (1999). Zaklików, gmina na szlaku historii, Krosno: Apla.
• 2. Boniecki, A. (1901). Herbarz polski, vol. V, Warszawa.
• 3. Chłapowski, K. (1993). Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, vol. IV/33, Kórnik, no. 389.
• 4. Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku. (1981). A. Mączak (eds)., vol. 2, Warszawa.
• 5. Gmiterek, H. (2010). Społeczność Zaklikowa w XVII–XVIII wieku. In Z dziejów Zaklikowa i Lubelszczyzny w okresie od XVI do XX wieku, W. Plennikowski (eds.), Zaklików: Stowarzyszenie Kulturalno-Społeczne Ziemi Zaklikowskiej im. Anny Nagórskiej.
• 6. Gmiterek, H. (2004). Kartki z dziejów Zaklikowa w XVII-XVIII wieku. In Na pograniczu kultur, języków i tradycji. Prace ofiarowane Profesorowi Doktorowi Ryszardowi Szczygłowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, M. Mądzik, A.A. Witusik (eds.), Lublin.
• 7. Gmiterek, H. (2001–2001). Józef Franciszek Sołtyk. In Polski Słownik Biograficzny, vol. XL, 2 https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/jozef-franciszek-soltyk-zm-1735-kasztelan-lubelski (access: 25.08.2024).
• 8. Hrehorowicz-Gaber, H., Blazy, R. et. al. (2023). The issue of adaptation of selected historic educational facilities located in the area of the historical urban layout of Krakow. International Journal of Conservation Science 14(4), 1507–1526.
• 9. Ivashko, Y., Tovbych V. et. al. (2023). Preparing for the post-war reconstruction of historical monuments in Ukraine: Considerations in regard of the ongoing Polish post-WWII experience and international law on the protection and conservation of historical monuments. International Journal of Conservation Science 11(1), 53–71.
• 10. Ivashko, Y., Mykhailovskyi, D. et. al. (2023). Problems of plants revitalization in the East of Ukraine after the war. International Journal of Conservation Science 14(2), 551–562.
• 11. Kiryk, F. (1972). Z badań nad urbanizacją Lubelszczyzny w dobie jagiellońskiej. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace historyczne VI, 93–179.
• 12. Kłosek-Kozłowska, D. (2007). Ochrona wartości kulturowych miast a urbanistyka. Warszawa: Oficyna Wydawnicza PW.
• 13. Kozakova, O., Kravchenko, I. et. al. (2024). The role of photographic documentation in the process of conservation of destroyed architectural monuments and centres of historic cities. International Journal of Conservation Science 15, 1, 3–16.
• 14. Książek, M. (1988). Zagadnienia genezy rozplanowania i typologii miast prywatnych XVI i XVII wieku w południowej Małopolsce. Kraków: CUT.
• 15. Książek, M. (1990). Miasta prywatne Wiśnicz Nowy i Kolbuszowa (na tle działalności urbanistyczno-architektonicznej Lubomirskich w XVII wieku). Kraków: CUT.
• 16. Kuraś, S. (1983). Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu. In Dzieje Lubelszczyzny, vol. III, Warszawa, 286–287.
• 17. Kuśnierz, K. (1989). Miejskie ośrodki gospodarcze wielkich latyfundiów południowej Polski w XVI oraz XVII wieku. Kraków: CUT.
• 18. Kuśnierz, K. (2001). Sieniawa: historia rozwoju przestrzennego. Kraków: CUT.
• 19. Kuśnierz, K. (1998). Tarnobrzeg: historia rozwoju przestrzennego. Kraków: Zakład Usług Poligraficznych.
• 20. Kuśnierz-Krupa, D., Kuśnierz, K. et. al. (2022). Conservation of the Renaissance towns of Southern Poland based on selected examples: an introduction to research. Architectus 4(72), 83–90.
• 21. Kuśnierz-Krupa, D., Kobylarczyk, J. et. al. (2021). Typology of medieval urban layouts in historic Lesser Poland and their protection. Planning Perspectives, 36(4), 847–857.
• 22. Mazurkiewicz, J. (1974). W czasach stanisławowskich. In Dzieje Lubelszczyzny, vol. I, T. Mencel (eds.), Warszawa: PWN.
• 23. Mazurkiewicz, J., Ćwik, W. (1957). Własność w miastach prywatnych Lubelszczyzny dobry Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego (1809–1866). Lublin: UMCS.
• 24. Mądzik, M., (2010). Zaklików w dobie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. In. Z dziejów Zaklikowa i Lubelszczyzny w okresie od XVI do XX wieku, W. Plennikowski (ed.), Zaklików: Stowarzyszenie Kulturalno-Społeczne Ziemi Zaklikowskiej im. Anny Nagórskiej.
• 25. Muszyńska, J. (1998). Żydzi w miastach województwa sandomierskiego i lubelskiego w XVIII wieku. Kielce: WSP.
• 26. Niesiecki, K. (1845). Herbarz polski Kaspra Niesieckiego, vol. 10, Lipsk: Breitkopf and Haertel, 31.
• 27. Opas, T. (1990). Własność w miastach i jurydykach prywatnych w dawnej Polsce, Lublin: UMCS.
• 28. Osiński, T. (2009). Józef Aleksander Puchała, senator-kasztelan Królestwa Polskiego i jego potomkowie w XIX i na początku XX wieku. Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego 1, 69–89.
• 29. Paluchowski, P. (2011). Miejsca i terminy jarmarków na terenie Prus Królewskich i Książęcych w końcu XVI wieku na podstawie wykazów z gdańskich kalendarzy. Czasy nowożytne 24, 37–58.
• 30. Paprocki, B. (1858). Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584, Kraków: Biblioteka Polska, 7–98.
• 31. Pękalski, M. (1963). Z przeszłości Zaklikowa. In. Z dziejów powiatu kraśnickiego, K. Myśliński, R. Szaflik (eds.), Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
• 32. Samsonowicz, H. (1973). Przemiany osi drożnych w Polsce późnego średniowiecza. Przegląd Historyczny 64, 704–712.
• 33. Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu (edycja elektroniczna). T. Jurek (eds.), http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=10934 (access: 25.08.2024).
• 34. Stankowa, M. (1963). Powiat urzędowski w Polsce przedrozbiorowej pod względem prawno-ustrojowym. In. Z dziejów powiatu kraśnickiego, K. Myśliński, R. Szaflik (eds.), Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
• 35. Szczygieł, R. (2010). Lokacja miasta na prawie niemieckim. In Z dziejów Zaklikowa i Lubelszczyzny w okresie od XVI do XX wieku, W. Plennikowski (ed.), Zaklików: Stowarzyszenie Kulturalno-Społeczne Ziemi Zaklikowskiej im. Anny Nagórskiej.
• 36. Szczygieł, R. (1974). Lublin ośrodkiem wielkiego handlu w XV i XVI wieku. In Spojrzenia w przeszłość Lubelszczyzny, K. Myśliński, A.A. Witusik (eds.), Lublin.
• 37. Szczygieł, R. (1989). Lokacje miast w Polsce XVI wieku, Lublin: UMCS.
• 38. Szymanek, W. (2003). Z dziejów powiatu janowskiego i kraśnickiego w latach 1474–1975, Lublin: Stowarzyszenie Dom Europy.
• 39. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1895). B. Chlebowski (ed.), XIV, Warszawa.
• 40. Śladkowski, W. (1963). Początki i rozwój przemysłu w powiecie kraśnickiem w latach 1800–1915. In Z dziejów powiatu kraśnickiego, K. Myśliński, R. Szaflik (eds.), Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
• 41. De Verdmon Jacques, L. (1902). Krótka monografia wszystkich miast, miasteczek i osad w Królestwie Polskiem. Warszawa: Rubieszewski and Wrotnowski.
• 42. Wiercieński, H. (1901). Opis statystyczny guberni lubelskiej. Warszawa.
• 43. Zarębska, T. (1971). Teoria urbanistyki włoskiej XV i XVI wieku. Warszawa: PWN.
• 44. Zarębska, T. (1986). Początki polskiego literaturze urbanistycznego. Warszawa: PWN.
• 45. Zarębska, T. (1976). Przemiany przestrzenne miast polskich w dobie renesansu i baroku. In Miasta doby feudalnej w Europie Środkowo-Wschodniej. Przemiany społeczne a układy przestrzenne, A. Gieysztor, T. Rosłanowski (ed.), Warszawa: PWN, 217–230.
• 46. Zimna-Kawecka, K., Kuśnierz-Krupa, D. et. al. (2021). Heritage of (non-)existing cities – on the Polish examples of medieval Świecie and Renaissance Krasiczyn. Muzeologia a Kulturne Dedicstvo 9(3), 65–92.

Uwagi

1. Section "Architecture and Urban Planning"

2. Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).