Antropogeniczne zmiany składu jonowego wód szczelinowo-krasowych poziomu środkowo- i górnodewońskiego w Górach Świętokrzyskich

• Autorzy: Prażak J.

Warianty tytułu

EN

Anthropogenical changes in the ionic composition of fissured-karst formations of the Middle and Upper Devonian aquifer in the Świętokrzyskie Mountains

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca zawiera ocenę obecnego składu chemicznego wód szczelinowo-krasowych w wapieniach dewonu środkowego i górnego w Górach Świętokrzyskich oraz wpływu, jaki wywarły na niego zanieczyszczenia antropogeniczne. Wykonano ją na podstawie wyników monitoringu i innych badań prowadzonych w regionie. W 1999 r. na 30 badanych punktów w 17 stwierdzono typy chemiczne wody charakterystyczne dla klimatu Polski. W 7 punktach były to wody typu HCO[sub]3[/sub]–Ca, a w 10 punktach typu HCO[sub]3[/sub]–Ca–Mg. W pozostałych punktach występowały wody zmienione antropogenicznie typu: HCO[sub]3[/sub]–SO[sub]4[/sub]–Ca, HCO[sub]3[/sub]–SO[sub]4[/sub]–Ca–Mg, HCO[sub]3[/sub]–Cl–Ca–Mg, HCO[sub]3[/sub]–Cl–SO[sub]4[/sub]–Ca oraz HCO[sub]3[/sub]–SO[sub]4[/sub]–NO[sub]3[/sub]–Ca. Skład jonowy badanych wód w obszarze Gór Świętokrzyskich wykazuje wyraźne zróżnicowanie. Zdecydowana większość punktów badawczych, w których o typie wody decyduje jon Mg[sup]2+[/sup], znajduje się w północnej i wschodniej części obszaru badań. W części zachodniej dominują natomiast punkty, w których o typie wody decyduje jon pochodzący głównie z zanieczyszczenia atmosfery w rejonie aglomeracji kieleckiej i miejscowych zakładów cementowo-wapienniczych. Występowanie jonów Cl[sup]–[/sup] i zaznacza się natomiast tylko punktowo, a ich pochodzenie jest związane z lokalnymi ogniskami zanieczyszczeń.

EN

The paper contains an estimation of the chemical composition of fissure-karst waters in limestones of the Middle and Upper Devonian in the Świętokrzyskie Mts. and the influence of imposed anthropogenic contamination. The estimation was carried out on the basis of research and monitoring results from the region. In 1999 out of 30 studied sampling sites, with characteristic water types for climatic conditions in Poland were observed in 17 sampling sites. In 7 sites there were waters of type HCO[sub]3[/sub]–Ca, while in 10 sites waters of type HCO[sub]3[/sub]–Ca–Mg were encountered. The remaining sites were anthropogenically contaminated waters of type HCO[sub]3[/sub]–SO[sub]4[/sub]–Ca, HCO[sub]3[/sub]–SO[sub]4[/sub]–Ca–Mg, HCO[sub]3[/sub]–Cl–Ca–Mg, HCO[sub]3[/sub]–Cl–SO[sub]4[/sub]–Ca and HCO[sub]3[/sub]–SO[sub]4[/sub]–NO[sub]3[/sub]–Ca. The ionic composition of water in the region of the Świętokrzyskie Mts. show evident variability. A decidedly greater number of sites in which the water type is decided by the magnesium ion (Mg[sup][sub]2+[/sub][/sup]) are found in the northern and eastern parts. Sites with ion originating mainly from atmospheric contamination in the region of the Kielce agglomeration of cement — lime industries dominate in the eastern part. The occurrence of the Cl[sup]–[/sup] and ions are indicated at certain sites and don’t reflect a regional contamination source but reflect a local contamination source.

Słowa kluczowe

PL

wody podziemne; skład chemiczny; wapienie; dewon górny; dewon środkowy; Góry Świętokrzyskie

EN

groundwater; chemical composition; limestone; Middle and Upper Devonian; Świętokrzyskie Mts.

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2002
• Tom: nr 404
• Strony: 165--175
• Opis fizyczny: Bibliogr. 4 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Prażak J.

• Państwowy Instytut Geologiczny Oddział Świętokrzyski, ul. Zgoda 21, 25-953 Kielce

Bibliografia

• [1] HORDEJUK Т., GAWIN A.M., 1998 — Stan jakości wód podziemnych na podstawie badań monitoringowych w latach 1996-1997. Bibl. Monitoringu Środowiska, Warszawa.
• [2] MACIOSZCZYK A., 1987 — Hydrogeochemia. Wyd. Geol., Warszawa.
• [3] MOTYKA J., PRAŻAK J., 1999 — Chemizm wód szczelinowo-krasowych w strefie aeracji na przykładzie jaskini ChelosiowaJama. Trasa I. Punkt 2: Kamieniołom Jaworznia. W: Współczesne problemy hydrogeologii. T. 9. Hydrogeolo¬gia na przełomie wieków: 8-10. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [4] PRAŻAK J., JANECKA-STYRCZ K., KOWALCZEWSKA G., PACIURA W., 1996 — Raport o jakości zwykłych wód podziemnych województwa kieleckiego na podstawie badań monitoringowych wykonanych w latach 1991-1995. Bibl. Monitoringu Środowiska, Warszawa.