Potencjał retencyjny miasta. Część 1, Metody

• Autorzy: Rybka Paulina , Jurasz Jakub , Wdowikowski Marcin

Identyfikatory

DOI

10.15199/17.2023.10.3

Warianty tytułu

EN

City's retention potential. Part 1, Methods

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rozwój terenów miejskich jest nieodłącznym elementem rozwoju cywilizacyjnego. W Polsce postępujące procesy urbanizacyjne wraz z silnym trendem zmiany struktury funkcjonalnej obszarów wiejskich w ostatnich trzydziestu latach, doprowadziły w konsekwencji do zwiększania powierzchni zabudowy terenu oraz jego uszczelnienia. Znaczącemu ograniczeniu uległ udział terenów zielonych oraz nieużytków, co spowodowało pogorszenie warunków retencyjnych w bilansie wodnym zarówno aglomeracji miejskich jak i mniejszych miejscowości. Jednocześnie skutki zmian klimatycznych przyczyniają się do coraz częstszego występowania ekstremalnych zdarzeń pogodowych, powodując nasilające się zagrożenia związane z takimi zjawiskami jak: miejska wyspa ciepła, powódź błyskawiczna i susza. Przestrzeń miejska jest szczególnie wrażliwa na dynamiczne zmiany warunków meteorologicznych głównie ze względu na powiększającą się liczbę ludności, która ją zamieszkuje. Antropogeniczne przekształcenia środowiska i zagrożenia klimatyczne znacząco przyczyniają się do potęgowania problemu odprowadzania wody opadowej i roztopowej w zlewniach miejskich jak również obniżenia komfortu życia. Niniejsza praca ma na celu przedstawienie metod oceny potencjału retencyjnego, który z jednej strony pozwala zobrazować skalę problemu, z którym mierzymy się adaptując przestrzeń miejską do warunków zmieniającego się środowiska, z drugiej zaś wskazuje możliwe kierunki rozwoju terenów zurbanizowanych aby nadawały się do życia w przewidywanej strukturze funkcjonalno-użytkowej.

EN

The development of urban areas is an inherent element of civilization development. In Poland, the progressive urbanization processes together with the strong trend of changing the functional structure of rural areas over the last thirty years have resulted in an increase in the area of development and its sealing. The share of green areas and wastelands was significantly reduced, which resulted in the deterioration of retention conditions in the water balance of both urban agglomerations and smaller towns. At the same time, the effects of climate change contribute to the increasing occurrence of extreme weather events, causing increasing threats related to phenomena such as urban heat island, flash floods and drought. Urban space is particularly sensitive to dynamic changes in meteorological conditions, mainly due to the growing number of people living there. Anthropogenic environmental changes and climatic threats significantly contribute to the problem of rainwater and meltwater drainage in urban catchments, as well as to a reduction in the quality of life. This work aims to present methods for assessing the retention potential, which, on the one hand, allows us to illustrate the scale of the problem we face when adapting urban space to the conditions of a changing environment, and on the other hand, indicates possible directions of urban areas development to make them suitable for living in the expected functional and utilitarian structure.

Słowa kluczowe

PL

retencja; miasto; spływ powierzchniowy; hydrologia miejska; zmiany klimatyczne

EN

retention; city; surface runoff; urban hydrology; climate change

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gaz, Woda i Technika Sanitarna
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 10
• Strony: 18--29
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Rybka Paulina

• Politechnika Wrocławska, Wydział Inżynierii Środowiska, Katedra Wodociągów i Kanalizacji, ul. Wybrzeże Wyspiańskiego, 27 50-370 Wrocław

autor

Jurasz Jakub

• Politechnika Wrocławska, Wydział Inżynierii Środowiska, Katedra Wodociągów i Kanalizacji, ul. Wybrzeże Wyspiańskiego, 27 50-370 Wrocław

autor

Wdowikowski Marcin

• Politechnika Wrocławska, Wydział Inżynierii Środowiska, Katedra Wodociągów i Kanalizacji, ul. Wybrzeże Wyspiańskiego, 27 50-370 Wrocław

Bibliografia

• [1] Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej.
• [2] Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim.
• [3] Fiałkiewicz Wiesław, Burszta-Adamiak Ewa, Malinowski Paweł, Kolonko Anna. 2013. „Urban Water Footprint - system monitorowania i oceny gospodarowania wód w miastach". Ochrona Środowiska vol. 35, nr 3: 9-12.
• [4] Geiger Wolfgang., Dreiseitl Herbert. 1999. „Nowe sposoby odprowadzania wód deszczowych". Oficyna Wydawnictwa Projprzem-EKO Bydgoszcz.
• [5] http://www.coolstranky.cz/nieruchomosci/czym-jest-geoportal.php [data dostępu: 09.07.2023 r.].
• [6] https://bip.um.wroc.pl/artykuly/194/system-informacji-przestrzennej-wroclawia [data dostępu: 09.07.2023 r.].
• [7] https://geoportal.dolnyslask.pl/cat/usr/umwd-wodgik-wroclaw/mapa/retencja-wody-w-glebie-i-zagrozenie-susza-rolnicza-dolny-slask# [data dostępu: 09.07.2023.
• [8] https://isok.gov.pl/hydroportal.html [data dostępu: 24.07.2023 r.].
• [9] https://scalgo.com/pl/campaign/poland [data dostępu: 10.07.2023 r.].
• [10] https://scalgo.com/pl/meet-us/event/planuj-miasta-i-otoczenie-odporne-na-wyzwania-klimatyczne [data dostępu: 10.04.2023 r.].
• [11] https://scalgo.com/pl/meet-us/event/surface-water-planning-in-poland [data dostępu: 10.07.2023 r.].
• [12] https://swiatrolnika.info/informacje/hydroportal-informacje-o-wodach.html [data dostępu: 24.07.2023 r.].
• [13] https://www.gov.pl/web/archiwum-inwestycje-rozwoj/geoportal-informacja-przestrzenna-dla-kazdego [data dostępu: 09.07.2023 r.].
• [14] https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/nowa-karta-lipska-i-agenda-terytorialna-ue-2030-przyjete-przez-ministrow-krajow-wspolnoty-europejskiej [data dostępu: 01.07.2023 r.].
• [15] https://www.gov.pl/web/infrastruktura/program-przeciwdzialania-niedoborowi-wody [data dostępu: 27.08.2023 r.]
• [16] https://www.miasta.pl/aktualnosci/poznalismy-projekt-krajowej-polityki-miejskiej-2030 [data dostępu: 26.08.2023 r.].
• [17] https://www.miasta.pl/aktualnosci/zagrozenia-miast-w-kryzysie-klimatycznym [data dostępu: 02.07.2023 r.].
• [18] Jadach-Sepioło Aleksandra, Legutko-Kobus Paulina. 2021. „Suburbanizacja - ujęcie teoretyczne i specyfika w krajach Europy Środkowo-Wschodniej". Suburbanizacja w Polsce jako wyzwanie dla polityki rozwoju vol. 11, nr 203: 11-28.
• [19] Januchta-Szostak Anna. 2020. „Błękitno-zielona infrastruktura jako narzędzie do adaptacji miast do zmian klimatu i zagospodarowania wód opadowych". Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej nr 3: 37-74.
• [20] Kołodziejczyk Katarzyna. 2016. „Analiza wpływu wielkości uszczelnienia terenu na hydrogram odpływu ze zlewni". Acta. Sci. Pol., Formatio Circumiectus vol. 15(4), nr 3: 103-114.
• [21] Kordana Sabina, Słyś Daniel. 2016. „Analiza kryteriów warunkujących wybór optymalnego rozwiązania systemu zagospodarowania wód opadowych". Proceedings of ECOpole vol. 10, nr 1: 183-191.
• [22] Krajowa Polityka Miejska 2030 przyjęta uchwala nr 136 Rady Ministrów z dnia 14 czerwca 2022 r.
• [23] Lepeška Tomáš. 2013. „Hydric potential of selected river baśni in Slovakia". Ecohydrology & Hydrobiology 2013 vol. 13: 201-209.
• [24] Miejski plan adaptacji do zmian klimatu do 2030 przyjęty uchwałą nr XIII/342/19 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 5 września 2019 r.
• [25] Miller Antoni., 1998. „Modelowanie obszarów zmienności różnych miar retencji". Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań.
• [26] Mrowiec Maciej. 2020. ,Retencja wód opadowych w obszarach zurbanizowanych". Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej.
• [27] Mrozik Karol., ldczak Piotr. 2016. „Optymalizacja procesu decyzyjnego dotyczącego kształtowania zdolności retencyjnych zlewni przy zastosowaniu metody AHP". Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania vol. 2, nr 46: 83-94.
• [28] Pociask-Karteczka Joanna (red.). 2003. „Zlewnia. Właściwości i procesy". Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 296.
• [29] Polityka ekologiczna państwa 2030 - strategia rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej przyjęta uchwala nr 67 Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2019 r
• [30] Praca zbiorowa. 2009. „Biała Księga - Adaptacja do zmian klimatu: europejskie ramy działania". Komisja Europejska, Bruksela.
• [31] Praca zbiorowa. 2013. „Zielona infrastruktura zwiększanie kapitału naturalnego Europy". Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Bruksela.
• [32] Praca zbiorowa. 2014. „Plan ochrony zasobów wodnych Europy". Komisja Europejska, Bruksela.
• [33] Praca zbiorowa. 2020. „Nowa Karta Lipska". Przyjęta na nieformalnym spotkaniu ministrów państw członkowskich UE ds. miejskich.
• [34] Program Ochrony Środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2021-2025 w perspektywą do roku 2030 przyjęty uchwałą nr XLVI/1194/21 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 25 Iistopada 2021 r.
• [35] Program przeciwdziałania niedoborowi wody na lata 2021-2027 z perspektywą do roku 2030 https://www.gov.pl/web/infrastruktura/projekt-programu-przeciwdzialania-niedoborowi-wody-ppnw-na-lata--2021-2027-z-perspektywa-do-roku-2030-raport-z-konsultacji-spolecznych [data dostępu: 27.08.2023 r.]
• [36] Program Zwiększania Retencyjności Ziemi Dzierżoniowskiej na lata 2014-2020 przyjęty uchwala nr 45/VI/2015 Rady Miejskiej w Piławie Górnej z dnia 24 czerwca 2015 r.
• [37] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690).
• [38] Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 15 lipca 2021 r. (Dz.U. 2021 poz. 1615). „Plan przeciwdziałania skutkom suszy przyjęty".
• [39] Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 w perspektywą do roku 2030. Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2013 r.
• [40] Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1478).
• [41] Vandecasteele Ine, Rivero Inés Mari, Baranzelli Claudia, Becker William, Dreoni Ilda, Lavalle Carlo, Batelaan Okke. 2018. "The Water Retention Index: Using land use planning to manage water resources in Europe". Sustainable Development, vol. 26 (2), s: 122-131.
• [42] Wojkowski Jakub, Wałęga Andrzej, Młyński Dariusz, Radecki-Pawlik Artur, Lepeška Tomáš. 2022. „Wpływ zmian pokrycia i użytkowania terenu na krajobrazowy potencjał hydryczny zlewni i trendy przepływów charakterystycznych". Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN 2022, z. 45, s: 59-71.
• [43] Wojkowski Jakub, Wałęga Andrzej, Młyński Dariusz, Radecki-Pawlik Artur, Lepeška Tomáš. 2022. "The influence of land cover changes on landscape hydric potential and river flows: Upper Vistula, Western Carpathians". CATENA. Elsevier, vol 210, march 105878.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).