On heritage value systems and determining the significance of historical values in an architectural object

• Autorzy: Barełkowski Robert K.

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2023.56.B-01

Warianty tytułu

PL

Systemy wartości zabytkowej a ustalanie znaczenia wartości historycznych w zabytku architektury

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

The work analyzes the value systems of historical heritage in the context of Polish legislation, and also builds a background for assessing the historical value of architectural monuments. The presented investigations extend the discussion of the original HeV method, used in historic value assessment procedures. The specificity of historical values indicates the validity of starting with historical analyses, building a narrative, and then searching for ways to discover the extent to which the architectural substance perpetuates and transmits this narrative, as well as what specific values are associated with it according to the selected system.

PL

Praca analizuje systemy wartości dziedzictwa historycznego w kontekście polskiego prawodawstwa, a także buduje tło dla wyprowadzenia oceny wartości historycznych zabytków architektury. Prezentowane dociekania poszerzają omówienie autorskiej metody HeV, stosowanej w procedurach oceny wartości zabytkowej. Specyfika wartości historycznych wskazuje na zasadność rozpoczęcia od analiz historycznych, budowy narracji, a następnie poszukiwania sposobów odkrywania, w jakim stopniu substancja architektoniczna tę narrację utrwala i przekazuje, a także jakie wiążą się z tym skonkretyzowane wartości według wybranego systemu.

Słowa kluczowe

EN

assessment of architectural heritage; conservation doctrine; HeV method; historic value systems; historical values

PL

doktryna konserwatorska; metoda HeV; zabytki architektury; ocena; system wartości zabytkowych; wartości historyczne

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 56
• Strony: 11--42
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., tab.

Twórcy

autor

Barełkowski Robert K.

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Poland Wydział Architektury .Katedra Projektowania Architektonicznego

• https://orcid.org/0000-0002-2375-4257

Bibliografia

• [1] Affelt W. (2009) 'Dziedzictwo techniki, jego różnorodność i wartości', Kurier Konserwatorski, 5, pp. 5-20.
• [2] Appelbaum, B. (2007) Conservation Treatment Methodology, Butterworth Heinemann, Oxford.
• [3] Barełkowski, R. (2009) 'Involving social participation in the preservation of heritage: The experience of Greater Poland and Kujavia', in C. A. Brebbia and E. Tiezzi (eds.), Ecosystems and Sustainable Development VII, Wessex Institute of Technology, WIT Press, Southampton & Boston, pp. 435-446.
• [4] Barełkowski, R. (2010) 'Społeczna percepcja ruin zamkowych jako referencja dla potrzeb ochrony zabytków', in B. Szmygin (red.), Trwała ruina II. Problemy utrzymania i adaptacji. Ochrona, konserwacja i adaptacja zabytkowych murów, Politechnika Lubelska, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Warszawa-Lublin, pp. 7-16.
• [5] Barełkowski, R. (2012) 'System wartości zabytkowej a ruina', in B. Szmygin and P. Molski (eds.), Zamki w ruinie – zasady postępowania konserwatorskiego, Politechnika Lubelska, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Warszawa-Lublin, pp. 37-48.
• [6] Barełkowski, R. (2016) 'Reversing the devaluation of urban heritage. Boernerowo case', in Rogerio Amoeda, Sergio Lira and Cristina Pinheiro (eds.), Heritage 2016, 5th International Conference on Heritage and Sustainable Development, Green Lines Institute, Lisbon, Vol. 2, 1177-1189.
• [7] Barełkowski, R. (2017) 'Metodyka określania warunków brzegowych dla interwencji architektonicznej w środowisku nasyconym obiektami zabytkowymi', Przestrzeń i Forma, 31, 9-46.
• [8] Barełkowski, R. (2018) 'Delusion of the Authority of Arbitrary Doctrine – Subjectivism and the Objectivization of Expert Evaluation of Architectural Heritage', Przestrzeń i Forma, 36, 51-70.
• [9] Brand, S. (1994) How Buildings Learn. What happens after they’re built, Viking, New York.
• [10] Bukal, G. (2013) 'Ochrona I zagrożenie wartości zabytków – czyli o skutkach braku wartościowania i co dalej…', in B. Szmygin (ed.), Wartościowanie zabytków architektury, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa, 61-70.
• [11] de la Torre, M. (2002), Assessing the Values of Cultural Heritage, The Getty Conservation Institute, Los Angeles.
• [12] de la Torre, M. (2013), 'Values and Heritage Conservation', Heritage and Society, 60(2), pp. 155-166.
• [13] Eberhardt, S., and Pospisil, M. (2021) 'E-P Heritage Value Assessment Method Proposed Methodology for Assessing Heritage Value of Load-Bearing Structures', International Journal of Architectural Heritage, pp. 1-22, https://doi.org/10.1080/15583058.2021.1901160.
• [14] Frodl, W (1966) Pojęcia i kryteria wartościowania zabytków, Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Warszawa.
• [15] Frodl, W (2007) 'Wartościowanie zabytków, pojęcia i kryteria', in E. Małachowicz (ed.), Konserwacja i rewaloryzacja architektury w środowisku kulturowym, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, pp. 553-560.
• [16] Gawlicki, M. (2013) 'Ocena wartości zasobu zabytkowego – cele, metody, praktyka', in B. Szmygin (red.), Wartościowanie zabytków architektury, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa, pp. 99-104.
• [17] Golonka, A. (2009) 'Teoria i praktyka konserwacji na przykładzie wybranych obiektów zabytkowych w Kotlinie Jeleniogórskiej', Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, 49(1801), pp. 79-85.
• [18] Kuipers, M., and de Jonge, W. (2017) Designing from Heritage. Strategies for Conservation and Conversion, TU Delft Heritage & Architecture, Delft.
• [19] Lewicki, J. (2013) 'Wartościowanie zabytków w Polsce. Przegląd doświadczeń i postulaty na przyszłość', in B. Szmygin (ed.), Wartościowanie zabytków architektury, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa, pp. 157-172.
• [20] Lewicki, J. (2016) 'O początkach klasyfikacji zabytków. O wadach i zaletach polskich systemów wartościowania zabytków', Ochrona Dziedzictwa Kulturowego, 2/16, 91-108.
• [21] Lewicki, J. (2017) 'Ocena wartości zabytków epoki modernizmu. Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, Wiadomości Konserwatorskie, 49, pp. 38-50.
• [22] Lipe, W. D. (1984) 'Value and Meaning in Cultural Resources', in H. Cleere (ed.), Approaches to the Archaeological Heritage, Cambridge University Press, Cambridge, pp. 1-11.
• [23] Łaszkiewicz, E., Nowakowska, A., and Adamus, J. (2022) 'How Valuable is Architectural Heritage> Evaluating a Monument's Perceived Value With the Use of Spatial Order Concept', SAGE Open, 1-13, https://doi.org/10.1177/21582440221142720.
• [24] Łopatecki, K. (2007) '"Obiekt o cechach zabytku" a "zabytek" – problemy terminologiczne w świetle ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami', in K. Łopatecki and W. Walczak (eds.), Zeszyty dziedzictwa kulturowego, t. I, Ośrodek Badań Europy Środkowo-Wschodniej, Białystok, pp. 193-202.
• [25] Mikiciuk, I. (2010) 'Gminna ewidencja zabytków w świetle zmian wprowadzonych Ustawą o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw', Kurier Konserwatorski, nr 9, pp. 5-10.
• [26] Murzyn, M. (2016) 'Zarządzanie dziedzictwem kulturowym na podstawie wartości', Zarządzanie w Kulturze, 17(3), pp. 195-213, https://doi.org/10.4467/20843976ZK.16.013.5067.
• [27] Penszyńska, A. (2020) 'Gminna ewidencja zabytków. Luki w przepisach prawnych, problemy praktyczne i propozycje de lege ferenda', Opolskie Studia Administracyjno-Prawne, 18/1, pp. 105-117.
• [28] Riegl, A. (2006) 'Nowoczesny kult zabytków: jego istota i powstanie', in J. Krawczyk (ed.), Alois Riegl, Georg Dehio i kult zabytków, Oficyna Wydawnicza Mówią Wieki, Warszawa, pp. 27-70.
• [29] Rusin, P. (2014) 'Gminna ewidencja zabytków – tryb oraz konsekwencje dokonania wpisu', Polish Construction Review, nr 3 (156), pp. 18-19.
• [30] Spoormans, L., and Pereira Roders, A. (2020) 'Methods in assessing the values of architecture in residential neighbourhoods', International Journal of Building Pathology and Adaptations, Oct 2020, pp. 1-17, https://doi.org/10.1108/IJBPA-10-2019-0095.
• [31] Szmelter, I. (2008) 'Paradygmat teorii i praktyki konserwatorskiej w odniesieniu do sztuki nowoczesnej', in B. Szmygin (ed.), Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków ICOMOS, Politechnika Lubelska, Warszawa - Lublin, 133-144.
• [32] Thurley, S. (2008) 'Zasady ochrony zabytków', Ochrona Zabytków, nr 2, pp. 51-54.
• [33] Wijesinghe, T. (1993) 'A Proposed Methodology for Measuring the Economic Value of Cultural Monuments', in N. Lichfield (ed.), Economics of Conservation, ICOMOS, Sri Lanka, pp. 151-155.
• [34] Witwicki, M. (2007) 'Kryteria oceny wartości zabytkowej obiektów architektury jako podstawa wpisu do rejestru zabytków', Ochrona Zabytków, 1/2007, pp. 77-98.
• [35] Zalasińska, K., and Brudnicki, J. (2021) 'Rejestr zabytków – postępowanie w przedmiocie wpisu do rejestru i skutki objęcia ochroną prawną, in K. Zalasińska (ed.), Ochrona zabytków – aspekty materialnoprawne i procesowe, Krajowa Szkoła Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego, Warszawa, pp. 6-25.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).