Doświetlić, a nie prześwietlić - plan oświetleniowy miasta jako narzędzie zrównoważonego rozwoju na przykładzie Łodzi

• Autorzy: Warsza Robert , Idzikowski Bartłomiej

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0054.0107

Warianty tytułu

EN

Łódź, like the majority of Polish cities, is a center plagued by light pollution and immersed in light clutter

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Łódź, podobnie jak większość polskich miast, jest ośrodkiem prześwietlonym i pogrążonym w chaosie świetlnym. Brak dokumentów planistycznych określających spójną strategię oświetleniową dla miasta. Znalezienie sposobu na ograniczenie chaosu świetlnego jest kluczowe dla jej dalszego prawidłowego rozwoju i zapewnienia odpowiedniej jakości życia mieszkańcom. Badania i koncepcje przedstawione w artykule identyfikują zjawiska złego oświetlenia, a następnie - na trzech poziomach szczegółowości: całego miasta, kluczowych typów przestrzeni publicznych oraz szczegółów projektowania architektonicznego i technicznego - prezentują metody poprawy. Autorzy wychodzą z inicjatywą tworzenia planów oświetleniowych, które powinny stać się ważnym narzędziem planowania miejscowego i strategicznego. Umożliwi to koordynację transformacji energetycznej, obniży emisyjności układów przestrzennych i podniesie walory estetyczne przestrzeni.

EN

There is a lack of urban planning documents defining a coherent lighting strategy for the city. Finding a way to reduce light chaos is crucial for the city's further proper development and ensuring a good quality of life for its residents. The research and concepts presented in the article identify the aspects of poor lighting and then, at three levels of detail: the entire city, key types of public spaces, and urban and technical design details, present methods for improvement. The authors propose the creation of lighting masterplans, which should become important tools for local and strategic planning. This will enable the coordination of energy transformation, reduce the emissions of spatial systems, and enhance the aesthetic qualities of the spaces.

Słowa kluczowe

PL

plan oświetleniowy; masterplan oświetleniowy; oświetlenie; transformacja energetyczna; przestrzeń publiczna; bezpieczeństwo; Łódź; polityka oświetleniowa; zanieczyszczenie światłem

EN

lighting master plan; lighting; energy transition; public space; security; Łódź; lighting policy; light pollution

• Wydawca: BUILDER CORP Sp. z o.o.
• Czasopismo: Builder
• Rocznik: 2023
• Tom: R.27, nr 12
• Strony: 58--64
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., il.

Twórcy

autor

Warsza Robert

• Politechnika Łódzka, Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska

• https://orcid.org/0000-0001-9813-8232

autor

Idzikowski Bartłomiej

• https://orcid.org/0009-0000-1440-7619

Bibliografia

• [1] Sheppard F.H.W., Pall Mall, South Side, Past Buildings: Nos 93-95 Pall Mall, F.A. Winsor and the development of gas lighting, „Zurvey of London”, vol. 29 and 30, St James Westminster, 1960.
• [2] Historia oświetlenia, Luna Optica, 2017, https://lunaoptica.pl/lampy-blog/oswietlenie-w-twoim-domu/historia-oswietlenia.
• [3] Rajkhowa R., Light pollution and Impact of Light Pollution, „International Journal of Science and Reasearch”, t. 3, nr 10, s. 861-867, 2014.
• [4] Falchi F., Cinzano P., Duriscoe D., The new world atlas of artificial night sky brightness, „Science Advances”, t. 2, nr 6, 2016.
• [5] Ministerstwo Środowiska, Problem hałasu, odoru i zanieczyszczenia światłem w oczach Polaków. Raport TNS Polska, 2015.
• [6] Copertaro A. i Brucci M., Working against the biological clock: a review for the Occupational Physician, „Industrial health”, t. 57, nr 5, s. 557-569, 2019.
• [7] Bartness T.J., Demas G.E., Song C.K., Seasonal changes in adiposity: the roles of the photoperiod, melatonin and other hormones, and sympathetic nervous system, „Experimental Biology and Medicine”, t. 227, nr 6, s. 363-376, 2002.
• [8] Zissis G., Energy Consumption and Environmental and Economic Impact of Lighting: The Current Situation, „Handbook of Advanced Lighting Technology”, Cham, Springer, 2016, s. 1-13.
• [9] Bańka A., Psychologia Środowiskowa jakości życia i innowacji społecznych, Poznań 2018, s. 75-92.
• [10] Zienowicz M., Podhajska E., Kierunki, strategie i perspektywy współczesnej iluminacji i oświetlenia miast na przykładzie Lyonu, „Architectus”, t. 2, nr 38, s. 69, 2014.
• [11] Zielińska-Dąbkowska K.M., Urban lighting masterplan - origins, definitions, methodologies, „Urban Lighting for People. Evidence-based lighting design for the environment”, RIBA Publishing, 2019, s. 21-25.
• [12] Schielke T., How Zurich's Understated Night Lighting Strategy Enhances Local Identity, „ArchDaily”, 2017.
• [13] U.M. Warszawa, Masterplan iluminacji Warszawy, 2010, https://architektura.um.warszawa.pl/-/masterplan-iluminacji-warszawy [dostęp: 10.09.2023].
• [14] Zachodni D., Jaworzno: Tauron ma masterplan oświetlenia całego miasta, 2017, https://dziennikzachodni.pl/jaworzno-tauron-ma-masterplan-oswietlenia-calego-miasta/ar/c3-11734586 [dostęp: 10.09.2023].
• [15] Strzelce360, Masterplan oświetleniowy, 2021, h ttps://www.strzelce360.pl/artykul/1413,masterplan-oswietleniowy [dostęp: 10.09.2023].
• [16] Kesselring J., Light Trespass Research. Final Report, Lighting Sciences In, Palo Alto, 2000.
• [17] Kraus L.J., Report Of The Council On Science And Public Health. Human and Environmental Effects of Light Emitting Diode (LED) Community Lighting, American Medical Association, 2016.
• [18] International Dark-Sky Association, Outdoor Lighting Basics, https://www.darksky.org/our-work/lighting/lighting-for-citizens/lighting-basics/ [dostęp: 10.09.2023].
• [19] „Niebo” P., Jak oświetlać prawidłowo, https://ciemneniebo.pl/pl/przyklady-oswietlen [dostęp: 10.09.2023].
• [20] Szwed J., Planowanie oświetlenia w mieście na przykładzie koncepcji oświetlenia Bulwarów Wiślanych w Krakowie, „Przestrzeń i Forma”, t. 14, s. 295-310, 10, 2010.

Uwagi

Artykuł umieszczony w części "Builder Science"

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).