Historia obserwacji i pomiarów meteorologicznych w Białymstoku

• Autorzy: Górniak Andrzej

Identyfikatory

DOI

10.32045/PG-2022-034

Warianty tytułu

EN

History of meteorological observations and measurements in Białystok

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono historię pomiarów i obserwacji meteorologicznych w Białymstoku prowadzonych od 1808 roku. Lokalizacja miejsc pomiarowych stacji meteorologicznej z profesjonalnym oprzyrządowaniem zmieniała się pięciokrotnie na terenie miasta. W XIX wieku szczególne zasługi w tym względzie mieli nauczyciele Szkoły Realnej w Białymstoku - Jan Wolski i Karol Czechowicz. Przerwy w ponad 210 letniej serii obserwacyjnej były skutkiem zmian obserwatorów oraz światowych wojen. Zebrane pomiary stanu pogody w Białymstoku są najdłuższą serią pomiarową w północno-wschodniej Polsce i mają duże znaczenie w ocenie wieloletnich zmian klimatu najchłodniejszego regionu kraju, o silnie zaznaczających się cechach kontynentalizmu termicznego.

EN

The history of meteorological measurements and observations in Białystok since 1808 is presented. The location of measuring points of a meteorological station with professional instrumentation changed five times in the city. In the nineteenth century, the teachers of the Real School in Białystok - Jan Wolski and Karol Czechowicz - had special merits in this regard. The breaks in the more than 210-year-long observation series were the result of changes in observers and world wars. The collected weather condition measurements in Białystok are the longest series of measurements in north-eastern Poland and are of great importance in the assessment of long-term climate changes in the coldest region of the country, with strong features of thermal continentalism.

Słowa kluczowe

PL

dane historyczne; historia pomiarów meteorologicznych; zjawiska pogodowe; Białystok

EN

historical data; history of meteorological measurements; weather phenomena; Białystok

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2022
• Tom: Z. 3-4
• Strony: 135--143
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Górniak Andrzej

• Uniwersytet w Białymstoku, WydziaŁ Biologii, Katedra Ekologii Wód

• https://orcid.org/0000-0002-8502-9392

Bibliografia

• [1] Gorczyński W., Kosińska S., 1916, O temperaturze powietrza w Polsce, Pamiętnik Fizjograficzny, 23, 262 s.
• [2] Górniak A., 2021, Klimat województwa podlaskiego w czasie globalnego ocieplenia, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, 221s.
• [3] Kaczorowska Z., 1958, Klimat województwa białostockiego. Dokumentacja geograficzna IG PAN, 6, 58 s.
• [4] Proćka T.S., 1990, Eksperymentatar z Belastockaj gìmnazìì: Karol Čahovìč, Izd. Nauka i Technika, Mińsk, 60 s.
• [5] Przybylak R., Marciniak K., 2010, Climate changes in the central and north-eastern parts of the Polish-Lithuanian Commonwealth from 1656 to 1685, [w:] The Polish Climate in the European Context: An Historical Overview, R. Przybylak (red.), 423-444, DOI: 10.1007/978-90-481-3167-9_21.
• [6] Rojecki A., 1936, Obserwacje meteorologiczne na terenie Okręgu Naukowego Wileńskiego za czasów Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego (1803-1831): (przyczynek do dziejów meteorologii w Polsce), Wiadomości Meteorologiczne i Hydrograficzne, 4/6, 45-56.
• [7] Trepińska J., Ptak D., 2006, Dziewiętnastowieczne obserwacje meteorologiczne w Krakowie i ich znaczenie w badaniach współczesnych zmian klimatu, [w:] Klimatyczne aspekty środowiska geograficznego, J. Trepińska, Z. Olecki (red.), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 101-115.
• [8] Trynkowski J., 1999, Jan Wolski i jego autobiografia, Studia Podlaskie, 9, 97-108.
• [9] Vesełovskij K.S., 1857, O klimate Rosiji, Imeprialna Akademia Nauk, Petersburg, 327 s.
• [10] Wolski J., 1816, Wypis z Dziennika dostrzeżeń meteorologicznych przy Gimnazjum Guberni Grodzieńskiej w Świsłoczy, Pamiętnik Magnetyczny Wileński, 1, 36-38.
• [11] Wolski J., 1827, O spadnieniu kamieni z powietrza pod Białymstokiem, we wsi Fasty, Dziennik Wileński, II, 391-395.