Wiata przystankowa – definicja, uwarunkowania prawne i klasyfikacja

• Autorzy: Gocyła Karol , Sobota Aleksander , Żochowska Renata

Warianty tytułu

EN

Public transport shelter – definition, legal conditions, and classification

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł dotyczy wiat przystankowych i związanych z nimi zagadnień z zakresu ich definicji, uwarunkowań prawnych budowy, zróżnicowania typów oraz autorskiej propozycji ich klasyfikacji. We wstępie wskazano na konieczność wprowadzania coraz większej liczby udogodnień dla pasażerów, które mają przyczynić się do zmiany podziału zadań przewozowych w kierunku zwiększenia udziału liczby podróży realizowanych transportem publicznym, co jest realizowane poprzez m.in. wyposażanie przystanków transportu zbiorowego w wiaty. Ponadto wskazano na konieczność wprowadzenia standardów budowy i wyposażenia wiat przystankowych, co aktualnie realizują niektóre, największe ośrodki miejskie w Polsce. By możliwe było wprowadzenie standaryzacji rozwiązań, należy zacząć od wprowadzenia powszechnie stosowanej definicji wiaty przystankowej. W tym zakresie artykuł wskazuje na dużą różnorodność dotychczasowych propozycji oraz brak jednego, ogólnie przyjętego i stosowanego terminu. Z tego względu zaproponowano autorską definicję wiaty przystankowej odnoszącą się do jej podstawowego przeznaczenia, wyposażenia, konstrukcji, charakteru lokalizacji oraz zakresu stosowania. Ponadto, przedstawiono przegląd literaturowy definicji wiaty przystankowej. Następnie w artykule przedstawiono obowiązujące przepisy dotyczące budowy wiat przystankowych oraz wskazano na brak ich definicji w systemie prawnym w Polsce. Budowa wiat przystankowych osadzona jest w przepisach z zakresu Prawa budowlanego, Rozporządzenia ministra infrastruktury w sprawie przepisów technicznobudowlanych dotyczących dróg publicznych oraz pomocniczo, w zakresie określenia czym są wiaty, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, lecz w żadnym z tych ani innych zbadanych dokumentach nie odnaleziono definicji wiaty przystankowej. Dalej wskazano na różnorodność kształtu, funkcji, użytych materiałów czy dodatkowego wyposażenia wiat przystankowych wraz z przykładami stosowanych rozwiązań. Kluczowe znaczenie przy ich budowie ma przede wszystkim funkcja, jaką ma spełniać wiata, która zazwyczaj determinowana jest przez jej lokalizację oraz wolę i możliwości instytucji, do których należy jej budowa. Następnie zaprezentowano autorską propozycję klasyfikacji wiat przystankowych i ich wyposażenia. Klasyfikacja ma na celu wskazanie minimalnego zespołu cech pozwalających określić podstawową typologię wiat przystankowych oraz określenie minimalnego standardu wyposażenia, który zaspokoi większość potrzeb pasażerów związanych z przejazdami publicznym transportem zbiorowym. Na końcu artykułu wskazano na konieczność stworzenie definicji i standardów, pomimo różnorodności rozwiązań, w zakresie wiat przystankowych oraz występowanie luki formalnej i badawczej dotyczącej tego zagadnienia.

EN

The article deals with public transport shelters and related issues of their definition, legal conditions for their construction, differentiation of types and the author’s proposal for their classification. In the introduction, the necessity of introducing an increasing number of passenger amenities was pointed out, which are expected to contribute to changing the distribution of transport tasks towards increasing the share of trips made by public transport, which is implemented by, among other things, equipping public transport stops with shelters. In addition, it was pointed out that it is necessary to introduce standards for the construction and equipment of public transport shelters, which is currently being implemented by some of the largest urban areas in Poland. To be able to standardize solutions, it is necessary to start with the introduction of a commonly used definition of a public transport shelter. In this regard, the article points out the wide variety of proposals to date and the lack of a single, generally accepted and used term. Therefore, the author’s definition of public transport shelter relating to its basic purpose, equipment, design, nature of location and scope of use is proposed. In addition, a literature review of the definition of public transport shelter is presented. Next, the article presents the current legislation on the construction of shelters and points out the lack of their definition in the legal system in Poland. The construction of public transport is embedded in the provisions of the Construction Law, the Regulation of the Minister of Infrastructure on technical and construction requirements for public roads and, auxiliary, in terms of defining what public transport shelters are, in the judgment of the Provincial Administrative Court in Poznań, but no definition of a public transport shelter was found in any of these or other documents examined. The variety of shape, function, materials used or additional equipment of shelters was further pointed out, along with examples of solutions used. Crucial in their construction is first and foremost the function to be performed by the public transport shelter, which is usually determined by its location and the will and capabilities of the institution to which its construction belongs. Next, the author’s proposal for the classification of public transport shelters and their equipment is presented. The classification is aimed at indicating the minimum set of features that make it possible to determine the basic typology of shelters, as well as to determine the minimum standard of equipment that will meet most of the needs of passengers associated with public mass transit travel. At the end of the article, the necessity of creating definitions and standards, despite the variety of solutions, in the field of public transport shelters and the existence of a formal and research gap on this issue are pointed out.

Słowa kluczowe

PL

transport miejski; transport zbiorowy; wiata przystankowa

EN

urban transport; public transport; bus shelter

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej
• Czasopismo: Transport Miejski i Regionalny
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 9
• Strony: 3--7
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Gocyła Karol

• Zarząd Transportu Metropolitalnego, Katowice ul. Barbary 21a

autor

Sobota Aleksander

• Zarząd Transportu Metropolitalnego

autor

Żochowska Renata

• Politechnika Śląska, Wydział Transportu i Inżynierii Lotniczej, Katowice ul. Z. Krasińskiego 8

Bibliografia

• 1. Podstawowe wytyczne dla projektowanej infrastruktury publicznego transportu zbiorowego, Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu oraz zespół Pełnomocnika Prezydenta ds. estetyki Miasta, 2018.
• 2. Wytyczne organizacji przystanków autobusowych w Warszawie, Etap IV Wynikowa Propozycja Wytycznych, ZTM Warszawa, 2015.
• 3. Wspólne standardy wizualne i funkcjonalne w zakresie zagospodarowania przestrzeni publicznej budowanych i modernizowanych węzłów integracyjnych na Obszarze Metropolitalnym Gdańsk-Gdynia-Sopot, w tym w zakresie elementów tzw. „małej architektury” i oznakowania, Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot, 2017.
• 4. Wytyczne dotyczące infrastruktury publicznego transportu zbiorowego, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, 2022.
• 5. https://sjp.pl/definicja.
• 6. Kossakowski P., Zagadnienia formalnoprawne realizacji wiat przystankowych oraz przykłady nowoczesnych obiektów wykonanych w Polsce, „Transport Miejski i Regionalny”, 2013, nr 11.
• 7. https://pl.wikipedia.org/wiki/Wiata_przystankowa, 2023.
• 8. Kossakowski P., Wiaty przystankowe w transporcie zbiorowym w Polsce – aspekty projektowe i wykonawcze, „Transport Miejski i Regionalny”, 2013, nr 12.
• 9. definicja wiaty przystankowej., https://talkai.info/pl/chat/.
• 10. Accessible bus stop design guidance revised edition 2017 (Wytyczne dotyczące projektowania przystanków autobusowych z ułatwieniami dostępu, wydanie poprawione 2017 ), Mayor for London, Transport for London, 2017.
• 11. Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. 1994 nr 89 poz. 414).
• 12. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 czerwca 2022 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących dróg publicznych (Dz.U. 2022 poz. 1518).
• 13. Gwóźdź W. Wiata wiacie nierówna: O czym trzeba wiedzieć, by ją postawić bez sporów z urzędem, Dziennik Gazeta Prawna (wydanie elektroniczne), https://biznes.gazetaprawna.pl/artykuly/1081599,kiedy--wiata-bez-zgloszenia-a-kiedy-konieczne-pozwolenie.html, 2017.
• 14. Wytyczne dla wiat przystankowych, Załącznik nr 8 do Zarządzenia nr 117/2019 Dyrektora Zarządu Dróg Miasta Krakowa z dnia 6 września 2019 roku w sprawie wprowadzenia do stosowania wytycznych w zakresie projektowania infrastruktury w ramach zadań realizowanych przez Zarząd Dróg Miasta Krakowa, 2019.