Geologiczne uwarunkowania rozwoju osuwisk w rejonie Krynicy-Zdroju

Rycio, E.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Geologiczne uwarunkowania rozwoju osuwisk w rejonie Krynicy-Zdroju

Autorzy

Rycio E.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Geological conditions of the development of landslides in the Krynica-Zdrój region

Języki publikacji

Abstrakty

The paper presents the final results of mapping work of the Polish Geological Institute - National Research Institute, carried out in the Krynica-Zdrój area in 2010-2012. In the Beskid Niski and Sądecki there are numerous landslides of surface sediments. They also occur in the spa zone of Krynica-Zdrój, posing a threat to its functioning. The basic problem is to recognise the nature of these geohazards and their occurrence in this region. For these reasons, a landslide inventory map was constructed for the whole study area (urban-rural commune). As a result of the analysis, a large variation in the distribution, type and range of landslides has been documented. The landslide surface index and the landslide density index were calculated, concluding that the two indexes differ from each other depending on the geographical position of the analysed area. Both indicators are 2.5-3 times higher for the Krynica-Zdrój town area than for the rural commune area. This variability is associated with different lithologies, tectonics, and geomorphologic features in the area. Krynica-Zdrój lies in the area predisposed to the development of landslides, where the overlapping effects of several passive factors causes mass movements. The Krynica-Zdrój area is composed of thick-bedded sandstones of the Krynica Sandstone Member and the Piwniczna Sandstone Member. They are underlain by variegated shales and thin-bedded turbidites of the Zarzecze Formation. In addition, tectonics of the deep basement is very important. Under the town, there is a deep Krynica fault zone additionally cut by sets of strike-slip faults that altogether cause severe disintegration of the subsurface material and the weakening of cohesive force. The area with the dense sets of faults is an active stress zone. Epicentres of earthquakes probably clustered along all these faults, causing the development and rejuvenation of many landslides in the Krynica-Zdrój area.

Słowa kluczowe

osuwiska nachylenie warstwy nachylenie powierzchni terenu trzęsienie ziemi wskaźnik powierzchni osuwisk wskaźnik gęstości osuwiska

landslides layer slope ground-surface slope earthquakes landslide surface index landslide density index

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2018

Tom

Vol. 66, nr 5

Strony

294--302

Opis fizyczny

Bibliogr. 49 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Rycio E.

edytarycio@gmail.com

Państwowy Instytut Geologiczny

Bibliografia

1. ALEXANDROWICZ Z., ALEXANDROWICZ S.W. 1992 - Rozwój osuwiska na stoku Góry Parkowej w Krynicy. [W:] N. Oszczypko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki 17-19 września 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN, Kraków: 128-131.
2. ALEXANDROWICZ Z., ALEXANDROWICZ S.W. 1999 - Recurrent Holocene landslides: a case study of the Krynica landslide in the Polish Carpathians. The Holocene, 9 (1): 91-99.
3. ALEXANDROWICZ S.W., CIESZKOWSKI M., GOLONKA J., KUTYBA J., OSZCZYPKO N., PAUL Z. 1984 - Stratygrafia strefy krynickiej płaszczowiny magurskiej w polskich Karpatach fliszowych. Biul. Inst. Geol., 340: 23-39.
4. BOBERL. 1979 - Zależność między rozwojem osuwisk strukturalnych a budową geologiczną polskich Karpat fliszowych. Pr. dokt., Arch. Inst. Geol., Warszawa.
5. BOBER L. 1984 - Rejony osuwiskowe w polskich Karpatach fliszowych i ich związek z budową geologiczną regionu. Biul. Inst. Geol., 340: 115-153.
6. BOBER L. 1985 - Mapa osuwiskowości polskich Karpat fliszowych w skali 1:200 000. Państw. Inst. Geol.
7. BOBER L. 1990 - Monografia osuwisk karpackich. Państw. Inst. Geol.
8. BORATYN J., BĄK M., BOROŃ K., CABAŁA B., GÓRKA K., SOKALSKI J., WYDERSKI P. 2012 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Piwniczna-Zdrój, pow. nowosądecki, woj. małopolskie. Państw. Inst. Geol. (http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO).
9. BROMOWICZ J. 1992 - Petrografia i charakterystyka sedymentologiczna margli łąckich, ogniwo z Maszkowic, formacja magurska. [W:] N. Oszczypko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki 17-19 września 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 107-112.
10. BROMOWICZ J., OSZCZYPKO N. 1992 - Charakterystyka sedymentologiczna i petrograficzna ogniwa z Maszkowic. [W:] N. Oszczypko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki 17-19 września 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 144-147.
11. BROMOWICZ J., UCHMAN A. 1992 - Wierchomla Wielka - kamieniołom. Cechy sedymentologiczne ogniwa piaskowców z Piwnicznej. [W:] N. Oszczypko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki 17-19 września 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 134-139.
12. CHOWANIEC J., KOLASA K., NAWROCKA D., WITEK K., WY- KOWSKI A. 1975 - Katalog osuwisk - województwo krakowskie, z zestawem map podstawowych i zbiorczych. Nar. Arch. Geol. PIG-PIB.
13. CHRZĄSTOWSKI J., REŚKOWA D., ALEKSANDROWICZ Z., ALEKSANDROWICZ S. 1992 - Geologia, wody mineralne oraz ruchy masowe rejonu Krynicy. [W:] N. Oszczypko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki 17-19 września 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 120-128.
14. CHRZĄSTOWSKI J., NESCIERUK P., WÓJCIK A. 1993a - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski. Ark. Muszyna (1052) i Leluchów (1062). Państw. Inst. Geol.: 29.
15. CHRZĄSTOWSKI J., NESCIERUK P., WÓJCIK A. 1993b - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000. Ark. Muszyna (1052). Państw. Inst. Geol.
16. DĘBSKI W., GUTERCH B., LEWANDOWSKA H., LABAK P. 1997 - Earthquake sequences in the Krynica region, Western Carpathians, 1992-1993. Acta Geophys. Polon., 45: 255-290.
17. HOJNY-KOŁOŚ M. 2008 - Trzęsienia ziemi w Polsce. Geografia fizyczna, 6: 33-41.
18. KOPCIOWSKI R., ZIMNALZ., CHRZĄSTOWSKI J., JANKOWSKI L., SZYMAKOWSKA F. 1997 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000. Ark. Gorlice (1037). Państw. Inst. Geol.
19. KRASOWSKI M., KOZANECKAB., RYCIO E. 2012 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Łabowa, pow. nowosądecki, woj. małopolskie. Państw. Inst. Geol. (http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO).
20. KRĄPIEC M., MARGIELEWSKI W. 1991 - Zastosowanie analizy dendromorfologicznej w datowaniu powierzchniowych ruchów masowych. Kwart. AGH, Geologia, 17: 67-81.
21. KRĄPIEC M., MARGIELEWSKI W. 2000 - Analiza dendrogeomorfologiczna ruchów masowych na obszarze polskich Karpat fliszowych. Kwart. AGH, Geologia, 26: 141-172.
22. KSIĄŻKIEWICZ M. 1972 - Budowa Geologiczna Polski. Tektonika, cz. 3. Karpaty. Wyd. Geol. Państw. Inst. Geol.
23. MALAMUD B.D., TURCOTTE D.L., GUZZETTI F., REICHENBACH P 2004 - Landslides, earthquakes and erosion. Earth and Planetary Science Letters, 229: 45-59.
24. MARGIELEWSKI W. 1997a - Dated landslides of Jaworzyna Krynicka range (Polish Outer Carpathians) and their relation to climatic phases of the Holocene. Ann. Soc. Geol. Polon., 67: 83-92.
25. MARGIELEWSKI W. 1997b - Formy osuwiskowe pasma Jaworzyny Krynickiej i ich związek z budową geologiczną regionu. Kwart. AGH, Geologia, 23: 45-102.
26. MARGIELEWSKI W. 2000 - Charakter inicjacji ruchów masowych w Karpatach fliszowych na podstawie analizy strukturalnych uwarunkowań rozwoju wybranych jaskiń szczelinowych. Prz. Geol., 48: 268-274.
27. MARGIELEWSKI W. 2001 - O strukturalnych uwarunkowaniach rozwoju głębokich osuwisk - implikacje dla Karpat fliszowych. Prz. Geol., 49: 515-524.
28. MARGIELEWSKI W. 2009 - Problematyka osuwisk strukturalnych w Karpatach fliszowych w świetle zunifikowanych kryteriów klasyfikacji ruchów masowych - przegląd krytyczny. Prz. Geol., 57: 905-917.
29. MASTELLA L. 1975 - Osuwiska konsekwentno-strukturalne na wschodnim Podhalu. Biul. Geol. UW, 18: 259-270.
30. OSZCZYPKO N. 1979 - Budowa geologiczna północnych stoków Beskidu Sądeckiego między Dunajcem a Popradem (płaszczowina magurska). Ann. Soc. Geol. Polon., 49: 293-325.
31. OSZCZYPKO N., WACŁAWIK S., UCHMAN A. 1992a - Stratygrafia, sedymentologia i tektonika dolnego paleogenu strefy bystrzyckiej. [W:] N. Oszczypko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki 17-19 września 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 113-115.
32. OSZCZYPKO N., WACŁAWIK S., UCHMAN A., HOFFMAN M., 1992b - Stratygrafia i sedymentologia formacji zarzeckiej. [W:] N. Oszczypko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki 17-19 września 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 115-121.
33. OSZCZYPKO N., WOJEWODA J., ALEKSANDROWSKI P., UCHMAN A., TOKARSKI A.K. 1992c - Stratygrafia, sedymentologia i tektonika ogniwa piaskowców z Piwnicznej formacji magurskiej. [W:] N. Oszczypko, W. Zuchiewicz (red.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki 17-19 września 1992 r. Inst. Nauk Geol. PAN Kraków: 56-64.
34. OSZCZYPKO N., MALATA E., OSZCZYPKO-CLOWES M., DUŃCZYK L. 1999 - Budowa geologiczna Krynicy (płaszczowina magurska). Prz. Geol., 47: 549-559.
35. OSZCZYPKO N., ZUCHIEWICZ W. 2007 - Geology of Krynica Spa, Western Outer Carpathians, Poland. Ann. Soc. Geol. Polon., 77: 69-92.
36. OSZCZYPKO N., OSZCZYPKO-CLOWES M. 2010 - Mapa geologiczna SE części Beskidu Sądeckiego w skali 1:25 000. Arch. Państw. Inst. Geol.
37. OSZCZYPKO N., OSZCZYPKO-CLOWES M. 2012 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Muszyna, pow. nowosądecki, woj. małopolskie. Państw. Inst. Geol. (http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO).
38. PAUL C.M. 1884 - Geologische Karte der Gegend zwischen Tarnów und Krynica in Galizien. Verhandl.d.geol. Raichsanstalt, Wien, 9: 164-168. PAUL Z. 1993a - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Grybów (1036). Państw. Inst. Geol.
39. PAUL Z. 1993b - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Grybów (1036). Państw. Inst. Geol.
40. PULINA M. 1997 (red.) - Jaskinie polskich Karpat fliszowych. PTPNoZ, Warszawa.
41. RYCIO E., CYBULSKA D. 2012b - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Ropa, pow. gorlicki, woj. małopolskie. Państw. Inst. Geol. (http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO).
42. RYCIO E., KARWACKI K., CYBULSKA D. 2012a - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Krynica-Zdrój, pow. nowosądecki, woj. małopolskie. Państw. Inst. Geol. (http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO).
43. SIKORA W. 1970 - Budowa geologiczna płaszczowiny magurskiej między Szymbarkiem Ruskim a Nawojową. Biul. Inst. Geol., 235: 5-122.
44. STARKEL L. 1972 - Karpaty Zewnętrzne. [W:] M. Klimaszewski (red.), Geomorfologia Polski, T. 1, Polska Południowa - góry i wyżyny, PWN, Warszawa.
45. WĘCŁAWIK S., WÓJCIK A. 1993a - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000. Arkusz Tylicz (1053). Państw. Inst. Geol.
46. WĘCŁAWIK S., WÓJCIK A. 1993b - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000. Arkusz Tylicz (1053). Państw. Inst. Geol.
47. WÓJCIK A. 1997 - Osuwiska w dorzeczu Koszarawy - strukturalne i geomorfologiczne ich uwarunkowanie (Karpaty Zachodnie, Beskid Żywiecki). Biul. Państw. Inst. Geol., 376: 5-40.
48. WÓJCIK A., ZIMNAL Z. 1996 - Osuwiska wzdłuż doliny Sanu między Bachórzcem a Rzeczpolem (Karpaty, Pogórze Karpackie). Biul. Inst. Geol., 374: 77-89.
49. WÓJCIK A., WOJCIECHOWSKI T., PERSKI Z., MICHALSKI A., MACZUGA S. 2015 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Uście Gorlickie, pow. gorlicki, woj. małopolskie. Państw. Inst. Geol. (http://geoportal.pgi.gov.pl/por- tal/page/portal/SOPO).

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-c00e6a1e-3ef5-4714-b33a-8a178aeb3541