Pochodzenie wód i gazów występujących w utworach karbonu kopalni „Pniówek”

Pluta, I.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Pochodzenie wód i gazów występujących w utworach karbonu kopalni „Pniówek”

Autorzy

Pluta I.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://sitg.pl/przeglad-gorniczy/

Identyfikatory

Warianty tytułu

Origin of waters and gases occurring in Carboniferous system formations of the “Pniówek” mine

Języki publikacji

Abstrakty

W publikacji przedstawiono rozpoznanie genezy wód i gazów występujących w utworach karbonu kopalni „Pniówek” na podstawie badań ich składu chemicznego i izotopowego. W utworach głębszego karbonu znajdują się wody pochodzące z opadów, które przebiegały, jak się przypuszcza, w etapie infiltracyjnym trzeciego (III) cyklu hydrogeologicznego, głównie w okresie wczesnego permu (czerwonego spągowca) oraz gazy powstałe w procesach termogenicznych podczas uwęglania węgla. W utworach karbonu przy stropie, często spękanych, zeszczelinowanych, przeobrażonych wietrzeniowo lub/i termicznie nastąpiło mieszanie tych wód z solankami morskimi miocenu. Procesowi temu towarzyszyły, jak należy przypuszczać, przepływy wód i gazów, a także mikroorganizmów związanymi z procesami metanogenezy. W przystropowych utworach karbonu stwierdzono biogeniczny metan powstały w efekcie redukcji dwutlenku węgla.

The publication presents the recognition of the genesis of waters and gases occurring in Carboniferous system formations of the “Pniówek” mine on the basis of their chemical and isotopic composition. In formations of the deeper Carboniferous system occur waters originating from precipitations which run, as it is supposed, at the infiltration stage of the third (III) hydrogeological cycle, mainly in the early Permian period (underlying red) and gases originated in thermogenic processes during coal carbonization. In Carboniferous system formations, at the roof, frequently cracked, fractured, transformed by weathering or/and thermically, followed mixing of these waters with Miocene sea brines. This process was accompanied, as it should be supposed, by flows of waters and gases as well as microorganisms associated with methanogenesis processes. In the roof Carboniferous system formations has been ascertained biogenic methane arisen as the effect of carbon dioxide reduction.

Słowa kluczowe

geneza wód geneza gazów badania izotopowe gazy mikrobialne gazy termogeniczne

genesis of waters genesis of gases isotopic tests microbial gases thermogenic gases

Wydawca

Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa

Czasopismo

Przegląd Górniczy

Rocznik

2011

Tom

T. 67, nr 12

Strony

52--56

Opis fizyczny

Bibliogr. 44 poz.

Twórcy

autor

Pluta I.

Główny Instytut Górnictwa, Katowice

Bibliografia

1. Bebek M., Pluta I., Mitko K.: Fizykochemiczna analiza wód słonych i solanek. Przegląd Górniczy, 2003, Nr 12, s. 39÷45.
2. Berner U., Faber E.: Empirical carbon isotope/maturity relationships for gases from alga kerogens and terrigenous organic master, based on dry, open-system pyrolysis. Organic Geochemistry, 1996, Vol. 24, p. 947÷955.
3. Borowski J.: Problem uwęglenia pokładów i pochodzenie metanu w południowej części Zagłębia Górnośląskiego. Przegląd Górniczy, 1968, nr 4.
4. Borowski J., Trela Z.: Występowanie metanu na tle obrazu uwęglenia pokładów w południowo-zachodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Przegląd Górniczy, 1965, nr 7-8.
5. Claypool G.E., Holser W.T., Kaplan I.R., Sakai H., Żak I.: The age curves of sulphur and oxygen isotopes in marine sulphate and their mutual interpretation. Chemical Geology, 1980, Vol. 28, p.199÷261.
6. Dowgiałło J.: Wyniki badań składu izotopowego tlenu i wodoru w wodach podziemnych Polski południowej. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 1973, nr 277, s. 319÷334.
7. Derdzińska X., Różkowski A.: Warunki hydrogeologiczno-gazowe obszaru Brzezówka-Kaczyce. Biuletyn Instytutu Geologicznego, T.5, Z badań hydrogeologicznych w Polsce. Wyd. PIG, 1968, s. 211÷255.
8. Gnutek A., Jura D.: Z różnicowanie jakości węgla, zawartości metanu I odgazowania w południowej partii złoża KWK Pniówek (SW część GZW). [W:] Materiały XXIX Sympozjum nt. Geologia formacji węglonośnych Polski, AGH Kraków, 2006, s. 25÷30.
9. Jarocka A.: Analizy fizykochemiczne wód leczniczych stołowych, borowin. Centralny Ośrodek Informacji Uzdrowiskowej, Warszawa, 1976.
10. Kasprzyk A.: Oxygen and sulphur isotope composition of Badenia (Moddle Miocene) gypsum deposits in southern Poland: a preliminary study. Geological Quaterly, 1997, T. 41, Nr 1: s. 53÷60.
11. Kotarba, M.: Wpływ czynników geologicznych na akumulację gazów w utworach karbonu południowej części Rybnickiego Okręgu Węglowego w świetle badań izotopowych, Zeszyty Naukowe AGH, nr 814, Górnictwo, 1980, s.61÷69.
12. Kotarba M.: Geneza gazów akumulowanych w górnokarbońskiej serii węglonośnej Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego i południowej części Rybnickiego Okręgu Węglowego. W: Górotwór jako ośrodek wielofazowy, J. Litwiniszyn (red.), Wyd. AGH, Kraków, 1990, s. 37÷49.
13. Kotarba M.: Composition and origin of gaseous hydrocarbons in the Miocene strata of the Polish part of the Carpathian Foredeep. Przegląd Geologiczny, Nr 46, s. 751÷758, 1998.
14. Kotarba, M.: Composition and origin of coalbed gases in the Upper Silesian and Lublin basins, Poland. Organic Geochemistry, 2001, 32, 163÷180.
15. Kotarba M., Pluta I.: Origin of natural waters and gases within the Upper Carboniferous coal-bearing and autochthones Miocene strata in South-Western part of the Upper Silesian Coal Basin, Poland, 2009, Applied Geochemistry, Vol. 24, s. 876÷889.
16. Kotarba, M., Pękała Z., Daniel, J., Więcław, D., Smolarski, L.: Rozkład głębokościowy zawartości metanu i węglowodorów wyższych w utworach węglonośnych górnego karbonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, R. Ney, M. Kotarba (red.), Wyd. Centrum PPGSMiE PAN Kraków, 1995, s. 61÷74.
17. Kotas A.: (red.): Coal-bed methene potential of the Upper Silesia Basin, Poland. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 1994, T. CXLII.
18. Lipiarski I.: Pstre utwory jako wynik fosylnego wietrzenia i termicznego przeobrażenia utworów górnego karbonu w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. W: Materiały XXIV Sympozjum „Geologia formacji węglonośnych Polski”, AGH Kraków, 2001, s. 39÷46.
19. Michael R.: Uber Steinsalz und Sole in Oberschlesien. Jahrbuch der Koniglich Preufsischen. Geologischen Landesanstalt. 1913, H. 34, No 1, Z. 2, p. 341÷382.
20. Mitura F.: Z zagadnień gazonośności karbonu w Zagłębiu Górnośląskim. Przegląd Geologiczny, 1955, nr 4.
21. Pałys J.: O genezie solanek w górnym karbonie na Górnym Śląsku. Roczniki Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 1966, T. 36, s.121÷154.
22. Pałys J.: Pochodzenie słonych wód w karbonie ważniejszych Zagłębi Węglowych Europy na tle ich geologicznego rozwoju. Prace Instytutu Geologicznego, 1971, T. 62, s. 65.
23. Patteisky K.: Die geologie der in Kohlengebirge auftretenden Gase. Gluckauf, 1926, No 49, 50.
24. Pluta I.: Pochodzenie siarczanów w wodach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w świetle badań izotopowych d34S i d18O. Przegląd Górniczy, nr 3, 2002, s. 36÷43.
25. Pluta I.: Wody kopalń Górnośląskiego Zagłębia Węglowego- geneza, zanieczyszczenia i metody oznaczania, Prace Naukowe GIG, 2005, nr 865, s.169.
26. Pluta I.: Uwagi o genezie zjawisk gazogeodynamicznych w przystropowych utworach karbonu kopalni „Pniówek” w świetle rozpoznania genetycznego wód i metanonośności. W: Materiały XXIII Seminarium „Zwalczanie zagrożenia metanowego oraz wyrzutami gazów i skałteoria i praktyka”, Rybnik, 2006, s. 107÷116.
27. Pluta I.: Wody w przystropowych utworach karbonu kopalni „Pniówek” w świetle badań izotopowych i chemicznych. W: Materiały XXIX Sympozjum nt. Geologia formacji węglonośnych Polski, AGH Kraków, 2006, s.81÷86.
28. Pluta I.: Hydrogeochemia utworów karbonu obszarów górniczych południowej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, przekazano do druku do wydawnictwa GIG, 2010.
29. Pluta I., Zuber A.: Origin of brines in the Upper Silesian Coal Basin (Poland) inferred from stable isotope and chemical data. Applied Geochemistry, 1995, Vol. 10, p. 447÷460.
30. Pluta I., Waleczek E.: Oczyszczanie solanek kopalni Pniówek” z baru i radu. [W:] Materiały VI Konferencji Problemy Geologii w Ekologii i Górnictwie Podziemnym, Ustroń, Wyd. GIG, 1996, s.309÷318.
31. Pluta I., Kotarba M.: Pochodzenie wód i gazów z karbonu KWK Morcinek oraz miocenu w południowo-zachodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. W: Materiały XXX Sympozjum nt. Geologia formacji węglonośnych Polski, AGH Kraków, 2007, s. 109÷116.
32. Poborski C.: Występowanie metanu w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Przegląd Geologiczny, nr 4, 1959.
33. Poborski C.: W sprawie pochodzenia metanu w karbonie południowej części Rybnickiego Okręgu Węglowego. Przegląd Górniczy, nr 7÷8, 1960.
34. Podio R.: W sprawie występowania i genezy solanek w południowej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Przegląd Geologiczny, nr 11, 1960, s. 603÷605.
35. Przeniosło S.: Metan pokładów węgla W: Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce, PIG, Warszawa, 1993.
36. Rosenman J.: Geneza gazu w południowej części GZW, Przegląd Geologiczny, nr 4, 1968.
37. Różkowski A.: Badania środowiska hydrogeochemicznego utworów dolnotortońskich w południowo-zachodniej części Zagłębia Górnośląskiego. Biuletyn Instytutu Geologicznego. Z badań hydrogeologicznych w Polsce, 249, T. 1, 1971, s. 7÷63.
38. Różkowski A., Przewłocki K.: Application of stable isotopes in mine hydrogeology taking Polish coal basin as an example. Isotopes Techniques in Groundwater Hydrogeology, IAEA Vienna, Vol. 1, 1974, p.481÷502.
39. Różkowski A., (red), Środowisko hydrogeochemiczne karbonu produktywnego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Wyd. UŚl, 2004, s.174.
40. Scott, A.R., Keiser, W.R., Ayers, W.B.: Thermogenic and secondary biogenic gases, San Juan Basin, Colorado and New Mexico – implications for coalbed gas producibility. AAPG Bulletin 78, 1994, s.1186÷1209.
41. Smith, J.W., Pallaser, R., Rigby, D.: Mechanisms of coalbed methane formation. In: Beamish, B.B., Gamson, P.D. (Eds.), Symposium on Coalbed Methane Research and Development in Australia. Townsville, Australia, Vol. 1, 1992, s. 63÷74.
42. Tarnawski J.: Geologiczne warunki występowania metanu w Górnośląskiej Niecce Węglowej. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Nr 924, Seria Górnictwo, Z. 166, 1989.
43. Whiticar, M.J.: Correlation of natural gases with their sources. W: Maggon, L.B. Dow, W.G. (Eds.), The Petroleum System – From Source to Trap, Vol. 50, AAPG Memoir, Tulsa, 1994, s. 261-283.
44. Zuber A., I inni: Metody znacznikowe w badaniach hydrogeologicznych. Poradnik metodyczny. Oficyna Wyd. Pol. Wrocławskiej, 2007, s. 402.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-bff4a3f2-9645-4a8c-8dc2-ef14747155b7