Geotermia i pompy ciepła

• Autorzy: Śliwa Tomasz , Chmielowska Anna , Harcouet-Menou Virginie , Kaczmarczyk Michał , Kowalski Tomasz , Luboń Wojciech , Pełka Grzegorz , Sapińska-Śliwa Aneta , Silva Mario , Sowiżdżał Anna , Szczotka Krzysztof , Śliwa Tomasz , Tomaszewska Barbara , Vestavik Ola , Wangen Magnus , Wojnarowski Paweł

Identyfikatory

DOI

10.7494/er.2015.13-14.89

Warianty tytułu

EN

Geothermal and heat pumps

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono współczesne trendy i wyzwa¬nia w obszarze dostaw ciepła i chłodu w kontekście rozwoju „inteligentnych" sieci grzewczych i grzewczo-chłodniczych (smart grids) oraz rozwoju ciepłownictwa (energetyki) rozproszonego. Autorzy artykułu dzielą się doświadczeniami z prac naukowo-badawczych, eksperymentalno-rozwojowych oraz dydaktycznych wykonywanych w ramach krajowych i międzynarodowych projektów. W artykule omówiono kompleksowy zakres działalności zespołów badawczych Katedry Surowców Energetycznych AGH.

EN

The article presents contemporary trends and challenges in the area of heat and cooling supply in the context of the development of "intelligent" heaitng and heaitng-cooling networks (smart grids) and the development of distributed heating (energy). The authors of the article share their experiences from scientific and research, experimental and development work and teaching carried out within the framework of national and international projects. The article discusses the comprehensive scope of activities of the Research Teams of the Department of Energy Resources at AGH.

Słowa kluczowe

PL

geotermia; geoenergetyka; system geotermalny; rozproszone zasoby ciepła i/lub chłodu; inteligentne sieci ciepłownicze

EN

geothermics; geoenergetics; geothermal systems; distributed heat and/or cooling resources; smart heating network

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Energetyka Rozproszona
• Rocznik: 2025
• Tom: nr 13-14
• Strony: 89--118
• Opis fizyczny: Bibliogr. 48 poz., rys., tab., wykr., zdj.

Twórcy

autor

Śliwa Tomasz

• Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH

autor

Chmielowska Anna

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH

autor

Harcouet-Menou Virginie

• Vito NV, Mol, Belgia

autor

Kaczmarczyk Michał

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH

autor

Kowalski Tomasz

• Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH

autor

Luboń Wojciech

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH

autor

Pełka Grzegorz

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH

autor

Sapińska-Śliwa Aneta

• Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH

autor

Silva Mario

• Institute for Energy Technology, Kjeller, Norwegia

autor

Sowiżdżał Anna

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH

autor

Szczotka Krzysztof

• Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki AGH

autor

Śliwa Tomasz

• Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH

autor

Tomaszewska Barbara

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH

autor

Vestavik Ola

• Reelwell AS, Sola, Norwegia

autor

Wangen Magnus

• Institute for Energy Technology, Kjeller, Norwegia

autor

Wojnarowski Paweł

• Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH

Bibliografia

• [1] Barwińska-Małajowicz A., Banaś M., Piecuch T., Pyrek R., Szczotka K., Szymiczek J. (2024), Energy and Ecological Concept of a Zero-Emission Building Using Renewable Energy Sources - Case Study in Poland, „Energies" 17: 1-23.
• [2] Bujakowski W., Tomaszewska B. (red.) (2014), Atlas of the Possible Use of Geothermal Waters for Combined Production of Electricity and Heat Using Binary System in Poland, Wydawnictwo MEERI PAS.
• [3] Gładysz P., Sowiżdżał A., Miecznik M., Pająk L. (2020), Carbon Dioxide-Enhanced Geothermal Systems for Heat and Electricity Production: Energy and Economic Analyses for Central Poland, „Energy Conversion and Management" 220: 1-17.
• [4] Gładysz P., Pająk L., Andresen T., Strojny M., Sowiżdżał A. (2024), Process Modeling and Optimization of Supercritical Carbon Di-oxide - Enhanced Geothermal Systems in Poland, „Energies" 17: 1-15.
• [5] Górecka R. (1996), Teoria i technika eksperymentu, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.
• [6] Górecki W. (red.) (2006a), Atlas zasobów energii geotermalnej na Niżu Polskim - formacje mezozoiczne, Wydawnictwo ZSE AGH w Krakowie.
• [7] Górecki W. (red.) (2006b), Atlas zasobów energii geotermalnej na Niżu Polskim - formacje paleozoiczne, Wydawnictwo ZSE AGH w Krakowie.
• [8] Górecki W. (red.) (2011), Atlas zasobów wód i energii geotermalnej Karpat zachodnich, Wydawnictwo KSE AGH w Krakowie.
• [9] Górecki W. (red.) (2012), Atlas geotermalny zapadliska przedkarpackiego, Wydawnictwo KSE AGH w Krakowie.
• [10] Górecki W. (red.) (2013), Atlas geotermalny Karpat wschodnich, Wydawnictwo KSE AGH w Krakowie
• [11] Górecki W., Sowiżdżał A., Hajto M., Wachowicz-Pyzik A. (2015), Atlases of Geothermal Waters and Energy Resources in Poland, „Environmental Earth Sciences" 74 (12): 7487-7495.
• [12] Hałaj E., Kotyza J., Hajto M., Pełka G., Luboń W., Jastrzębski P. (2021), Upgrading a District Heating System by Means of the Integration of Modular Heat Pumps, Geothermal Waters, and PVs for Resilient and Sustainable Urban Energy, „Energies" 14:1-17.
• [13] Jach-Nocoń M., Pełka G., Luboń W., Mirowski T., Nocoń A., Pachytel P. (2021), An Assessment of the Efficiency and Emissions of a Pellet Boiler Combusting Multiple Pellet Types, „Energies" 14:1-15.
• [14] Jachimowski A., Luboń W., Michlowicz Z., Dawiec D., Wygoda M., Paprocki M., Wyczesany P., Pełka G., Jastrzębski P. (2025), Re-newable Energy Use for Conversion of Residential House into an Off-Grid Building - Case Study, „Energies" 18: 1-24.
• [15] Kaczmarczyk M. (2024), Building Energy Characteristic Evaluation in Terms of Energy Efficiency and Ecology, „Energy Conversion and Management" 306: 1-19.
• [16] Kaczmarczyk M. (2025), Energy Environmental Matrix for Buildings Energy Performance Certificate Evaluation, „Energy and Buildings" 341: 1-11.
• [17] Kaczmarczyk M., Mukti M., Ghaffour N., Soukane S., Bundschuh J., Tomaszewska B. (2024a), Renewable Energy-Driven Membrane Distillation in the Context of Life Cycle Assessment, „Renewable and Sustainable Energy Reviews" 192: 1-20.
• [18] Kaczmarczyk M., Sowiżdżał A., Tomaszewska B. (2024b), Life Cycle and Water Footprint Assessment in the Geothermal Energy Sector, „Energies" 17: 1-23.
• [19] Kaczmarczyk M., Książek R., Hałaj E., Gdowska K., Kapłan R., Peł¬ka G., Luboń W. (2025), Assessing Discrepancies in Heat Demand: A Case Study of Diverse Energy Management Systems Within the Energy Performance Certificate Framework in a Stu¬dent's Dormitory, „Energy and Buildings" 329: 1-12.
• [20] Kukiełka L. (2002), Podstawy badań inżynierskich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• [21] Luboń W., Pełka G., Janowski M., Pająk L., Stefaniuk M., Kotyza J., Reczek P. (2020), Assessing the Impact of Water Cooling on PV Modules Efficiency, „Energies" 13: 1-13.
• [22] Materiały informacyjne, Projekt EnerGizerS, https://www. energizers.agh.edu.pl/pl/materialy-informacyjne [dostęp: 29.06.2025].
• [23] Miecznik M., Tyszer M., Sowiżdżał A., Andresen T., Frengstad B., Stenvik L., Pierzchała K., Gładysz P. (2024), Numerical Modeling of a Potential CO2-Supplied Enhanced Geothermal System (CO2-EGS) in the Ásgard Field, Norway, „Geology, Geophysics and Environment" 50 (2): 175-190.
• [24] Nocoń A., Jachimowski A., Koniuch W., Pełka G., Luboń W., Jach-Nocoń M., Dawiec D. (2024), Analysis of the Energy and Emission Performance of an Automatic Biomass Boiler in the Context of Effi-cient Heat Management, „Energies" 17 (5885): 1-16.
• [25] Olasolo P., Juarez M.C., Morales M.P., D'Amico S., Liarte I.A. (2016), Enhanced Geothermal Systems (EGS): A Review, „Renewable and Sustainable Energy Reviews" 56: 133-144.
• [26] Pająk L., Sowiżdżał A., Gładysz P. Tomaszewska B., Miecznik M., Andresen T., Frengstad B., Chmielowska A. (2021), Multi-Criteria Studies and Assessment Supporting the Selection of Loca¬tions and Technologies Used in CO2-EGS Systems, „Energies" 14 (7683): 1-18.
• [27] Pełka G. Jach-Nocoń M., Paprocki M., Jachimowski A., Luboń W., Nocoń A. Wygoda M., Wyczesany P., Pachytel P., Mirowski T. (2023), Comparison of Emissions and Efficiency of Two Types of Burners when Burning Wood Pellets from Different Suppliers, „Energies" 16 (1695): 1-18.
• [28] Polański Z. (1984), Metodyka badań doświadczalnych, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.
• [29] Polska Norma PN-EN 14511-1:2023-02 (2023), Klimatyzatory, agregaty chłodzące ciecz i pompy ciepła do ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń oraz agregaty procesowe, ze sprężarkami o napędzie elektrycznym. Część 1: Terminy i definicje.
• [30] Polska Norma PN-EN 14511-2:2023-02 (2023), Klimatyzatory, agregaty chłodzące ciecz i pompy ciepła do ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń oraz agregaty procesowe, ze sprężarkami o napędzie elektrycznym. Część 2: Warunkibadań.
• [31] Polska Norma PN-EN 14511-3:2023-02 (2023), Klimatyzatory, agregaty chłodzące ciecz i pompy ciepła do ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń oraz agregaty procesowe, ze sprężarkami o napędzie elektrycznym. Część 3: Metody badań.
• [32] Polska Norma PN-EN 14511-4:2023-02 (2023), Klimatyzatory, agregaty chłodzące ciecz i pompy ciepła do ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń oraz agregaty procesowe, ze sprężarkami o napędzie elektrycznym. Część 4: Wymagania.
• [33] Sapińska-Śliwa A., Wiglusz T., Kruszewski M., Śliwa T., Kowalski T. (2017), Wiercenia geotermalne: Doświadczenia techniczne itechnologiczne, Wydawnictwo Fundacja Wiertnictwo-Nafta- -Gaz, Nauka i Tradycje, Kraków.
• [34] Shyi-Min L.A. (2018), A Global Review of Enhanced Geothermal Sys¬tem (EGS), „Renewable and Sustainable Energy Reviews" 81: 2902-2921.
• [35] Śliwa T., Sapińska-Śliwa A., Jezuit Z., Koniszewski A., Szczytow- ski M., Bandura K., Rejman R. (2022), Wstępna koncepcja udostępnienia ciepła Ziemi na potrzeby miasta Czechowice- -Dziedzice, Laboratorium Geoenergetyki AGH (materiał niepublikowany).
• [36] Sowiżdżał A., Chmielowska A. (2022), Systemy geotermalne CO2-EGS - projekt EnerGizerS, „Wiadomości Naftowe i Gazownicze" 9 (284): 10-13.
• [37] Sowiżdżał A., Andresen T., Miecznik M., Frengstad B., Gładysz P., Pająk L., Chmielowska A., Tomaszewska B., Stenvik L., Szymanek M. (2023), Possibilities of Using Geothermal Energy in CO2-EGS Systems in Poland and Norway - the EnerGizerS Project, Proceedings World Geothermal Congress, 17-21 kwiet¬nia, Pekin.
• [38] Sowiżdżał A., Gładysz P., Pająk L. (2021a), Sustainable Use of Petro- thermal Resources - A Review of the Geological Conditions in Poland, „Resources" 10 (8): 1-18.
• [39] Sowiżdżał A., Hajto M., Tomaszewska B., Kotyza J., Górecki W. (2021b), Tematyka geotermalna w działalności naukowo-badawczej i dydaktycznej Katedry Surowców Energetycznych Wydziału Geologii Geofizyki i Ochrony Środowiska Akademii Górniczo-Hutniczej w latach 2019-2021 i plany na przyszłość, „Przegląd Geologiczny" 69 (9): 633-642.
• [40] Sowiżdżał A., Machowski G., Krzyżak A., Puskarczyk E., Krakows- ka-Madejska P., Chmielowska A. (2022), Petrophysical Evaluation of the Lower Permian Formation as a Potential Reservoir for CO2 - EGS - Case Study from NW Poland, „Journal of Cleaner Production" 379 (134768): 1-20.
• [41] Stang J., Austegard A., Jooss Y., Szymanek M., Sowiżdżał A. (2024), New and Accurate Thermodynamic Property Data of CO2-EGS Relevant Working Fluids with Data Fitted to Existing Thermodynamic Models, „International Journal of Greenhouse Gas Control" 136(104192): 1-10.
• [42] Starczewska M., Strojny M., Sowiżdżał A., Gładysz P., Pająk L. (2025), Life Cycle Assessment of Enhanced Geothermal Systems with CO2 as a Working Fluid - Polish Case Study, „Clean Technologies and Environmental Policy" 27: 1863-1875.
• [43] Strojny M., Gładysz P., Andresen T., Pająk L., Starczewska M., Sowiżdżał A. (2024), Environmental Impact of Enhanced Geothermal Systems with Supercritical Carbon Dioxide: A Comparative Life Cycle Analysis of Polish and Norwegian Cases, „Energies" 17 (2077): 1-16.
• [44] Szargut J. (2010), Termodynamika techniczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• [45] Tagliaferri M., Gładysz P., Ungar P., Strojny M., Tallkuri L., Fi- aschi D., Manfrida G., Andresen T., Sowiżdżał A. (2022), Techno-Economic Assessment of the Supercritical Carbon Dioxide Enhanced Geothermal Systems, „Sustainability" 14 (16580): 1-20.
• [46] Wójcicki A., Sowiżdżał A., Bujakowski W. (red.) (2013), Ocena poten-cjału, bilansu cieplnego i perspektywicznych struktur geologicznych dla potrzeb zamkniętych systemów geotermicznych (HDR) w Polsce, Wydawnictwo Ministerstwo Środowiska.
• [47] Zimny J., Michalak. P., Szczotka K. (2012), Ecological Heatng System of a School Building Hybrid Heatng System with a Heat Pump - A Case Study, „Rynek Energii" 5: 144-152.
• [48] Zimny J., Michalak P., Szczotka K. (2015), Polish Heat Pump Market between 2000 and 2013 - European Background, Current State and Development Prospects, „Renewable and Sustainable En¬ergy Reviews" 48: 791-812.