Społeczna Opieka Zabytków na Pomorzu Zachodnim w latach 1952-1970

• Autorzy: Małecki A.

Warianty tytułu

EN

Public Heritage Protection in West Pomerania in the years 1952-1970

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W opracowaniu przedstawionych zagadnień wykorzystałem materiał archiwalny przechowywany w zasobie Archiwum Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Szczecinie, który został uzupełniony o dokumentację znajdującą się Archiwum Państwowym w Szczecinie. Na podstawie zgromadzonych dokumentów działalność SOZ należy ocenić pozytywnie, aczkolwiek ich aktywność na tym polu nie była doceniana i wspierana przez władze terenowe. Bardzo ważną rolę w krzewieniu idei ochrony zabytków odegrała inteligencja, która była w owym okresie nośnikiem kultury na Pomorzu Zachodnim. Ludzie wykształceni rozumieli, czym było zachowanie pomników kultury dla przyszłych pokoleń. Poniemieckie dziedzictwo kulturowe dzięki zaangażowaniu inteligencji było w pewien sposób chronione przez nieliczne osoby. Społeczna Opieka Zabytków jako ruch nie zaistniała znacząco na Pomorzu Zachodnim. Przyczyn było wiele, ale najważniejsza to brak więzi historycznej z regionem. Dzięki meldunkom społecznych opiekunów Wojewódzki Konserwator Zabytków w Szczecinie był bardzo dobrze zorientowany w stanie substancji zabytkowej w województwie szczecińskim. W pewien sposób SOZ uzupełniła lukę spowodowaną brakiem etatów dla służby konserwatorskiej w województwie szczecińskim.

EN

For studying the presented issues I have used archive material stored in the Archive of the West-Pomeranian Voivodeship Heritage Protection Office in Szczecin, which was supplemented with documentation kept in the State Archive in Szczecin. On the basis of the collected documents the work of PHP should be positively evaluated, although their activity in this field was neither appreciated nor supported by local authorities. The intelligentsia, who at that time were the supporters of culture in West Pomerania, played a very important part in popularising the idea of heritage protection. Educated people understood the significance of preserving cultural heritage for future generations. The former German cultural heritage was to some extent protected by a few people thanks to the involvement of intelligentsia. Public Heritage Protection as a movement was never of much significance in West Pomerania. There were numerous reasons, but the essential one was lack of historical ties with the region. Owing to reports from public guardians, the Voivodeship Heritage Conservator in Szczecin was very well informed about the state of historic substance in Szczecin Voivodeship. In a way the PHP filled in the gap caused by lack of full-time jobs for conservation services in Szczecin Voivodeship.

Słowa kluczowe

PL

Czwójdziński Bolesław; inteligencja polska; inteligencja przedwojenna; kościół św. Jerzego w Wolinie; kościół w Ustowie; kościół w Warzymicach; Madejska Lubomira; Narożyński Władysław; ochrona zabytków; Piskorski Czesław; Pomorze Zachodnie; Rymar Edward; Społeczna Opieka Zabytków; Społeczny Opiekun Zabytków; Wiertel Albin

EN

Czwójdziński Bolesław; Polish intelligentsia; pre-war intelligentsia; Church of St. George in Wolin; Church in Ustow; Church in Warzymice; Madejska Lubomira; Narożyński Władysław; monument protection; Piskorski Czesław; West Pomerania; Rymar Edward; Public Heritage Protection; Public Heritage Protector; Wiertel Albin

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 33
• Strony: 91--98
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., fot.

Twórcy

autor

Małecki A.

• Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego

Bibliografia

• [1] Pruszyński, Ochrona zabytków w Polsce, Warszawa 1989.
• [2] F. Midura,Społeczna opieka nad zabytkami na ziemiach polskich do 1918.r., Warszawa 2004.
• [3] J. Zachwatowicz, Udział Państwa w opiece nad pomnikami kultury, Ochrona Zabytków, 1948, nr 1.
• [4] B. Rymaszewski, Polska ochrona zabytków, Warszawa 2005
• [5] L. Hass, Pokolenia inteligencji polskiej, Łowicz 1997
• [6] Monitor Polski, nr 18, poz. 189, z dnia 1 III 1955 r.
• [7] APS, zespół 356, PWRN w Szczecinie 1950-1973, WKiSz, sygn. 6410. Wykazy obiektów, plany prac konserwatorskich; 1950-1952, Stan opieki nad zabytkami województwa szczecińskiego – Szczecin, 29 marca 1952 r.
• [8] Dziennik Ustaw, nr 10, poz. 48, z dnia 21 lutego 1962 r.
• [9] APS, WKiSz, sygn. 6401, Opieka nad zabytkami; 1951-1954; Cz. Piskorski, O potrzebie ochrony zabytków architektury i przyrody w woj. Szczecińskim (odczyt).
• [10] Z. Mazur, O legitymizowaniu przynależności Ziem Zachodnich i Północnych do Polski [w:] Ziemie Odzyskane/Ziemie Zachodnie iPółnocne 1945–2005, 60 lat w granicach państwa polskiego, pod red. A. Saksona, Poznań 2006.
• [11] W. Narożyński, Z ziemi obcej do Polski [w:] Z nadodrzańskiej ziemi. Wspomnienia szczecinian, opr. Tadeusz Białecki, Poznań 1974.
• [12]. W sprawie ochrony zabytków w Polsce (skrót memoriału Centralnego Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków opracowany dla Komisji Sejmowej Oświaty, Kultury i Nauki), Ochrona Zabytków, nr 1 (36), 1957.
• [13] A. Gruszecki, Ratujemy zabytki, Ochrona Zabytków, nr 1 (36), 1957, s. 2.
• [14] APS, WKiSz, sygn. 6401, Opieka nad zabytkami 1951-1954, protokół z konferencji odbytej w dniu 20 stycznia 1954 r. w sprawie opieki nad zabytkami.
• [15] AZWUOZS, sygn. II/84, zabytki nieruchome pow. Szczecin 1948-1966, pismo WKZ Szczecin do Prezydiów Powiatowych Rad Narodowych z terenu woj. szczecińskiego z dnia 26 kwietnia 1956 r.
• [16] APS, WdsW, sygn. 3964, Plany budowy i rozbudowy i remontów obiektów kościelnych Kurii Biskupiej w Gorzowie Wlkp. Na 1959 i 1960, 1960-1961, Pismo Zarządu Okręgu PTTK w Szczecinie do Parafii Rzymsko-Katolickiej w Gryficach zdnia 19 IV1960 r.