Najnowsze dokumenty strategiczne określające zmiany w podejściu do modernizacji zabytków w Polsce

• Autorzy: Pałubska Katarzyna , Zalasińska Katarzyna

Identyfikatory

DOI

10.35784/odk.2811

Warianty tytułu

EN

The latest strategic documents specifying changes in the approach to the modernization of monuments in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Jednym z głównych priorytetów działania wszystkich krajów Unii Europejskiej, w tym również Polski, staje się przeciwdziałanie negatywnym zmianom klimatycznym, poprawa efektywności energetycznej, dostępności infrastruktury transportowej i obiektów publicznych. Wskazane do realizacji w bardzo krótkiej perspektywie czasowej zadania obligują kraje członkowskie UE do opracowania i wdrożenia dokumentów strategicznych, określających sposoby radzenia sobie z pogarszającym się stanem środowiska, infrastruktury i działaniami dyskryminującymi osoby o szczególnych potrzebach. W artykule zostaną omówione najważniejsze strategie, plany, projekty oraz planowane zmiany ustawodawcze mające duży, choć trudny aktualnie do oszacowania, wpływ na ochronę zabytków, m.in. Strategia renowacji budynków, Nowa strategia zmian klimatycznych i ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, Krajowy Program Kolejowy i projekty EU realizowane w ramach wdrażania tych dokumentów w Polsce. Artykuł podejmie polemikę z propozycjami modernizacji i adaptacji zabytków w ramach programów wspomagających realizacje wspomnianych priorytetów, wykazując ich degradacyjny wpływ na zasób zabytkowy i nierealność wdrożenia postulowanych zaleceń w środowisku służb konserwatorskich. Jednocześnie przedstawia alternatywne rekomendacje i możliwości podejścia do problemu, wskazując niewykorzystywany potencjał zabytków, propozycje rozwiązań, których dostrzeżenie w dokumentach strategicznych, popularyzacja, a następnie dofinansowanie ze źródeł alternatywnych, mogłoby przyczynić się do poprawy parametrów jakościowych wskazanych priorytetów.

EN

One of the main priorities of all European Union countries, including Poland, is counteracting negative climate change, improving energy efficiency, accessibility of transport infrastructure and public facilities. Tasks identified for implementation in the very short term oblige EU member states to develop and implement strategic documents, specifying ways to cope with the deteriorating state of the environment, infrastructure and activities that discriminate against people with special needs. The article will discuss the most important strategies, plans, projects and planned legislative changes that have a large, but currently difficult to estimate, impact on the protection of historic buildings, including the Strategy for Rehabilitation of Buildings, the New Climate Change Strategy and the Act on Ensuring Accessibility for Persons with Special Needs, the National Railway Programme and EU projects implemented as part of the implementation of these documents in Poland. The article will undertake polemics with the proposals for the modernization and adaptation of historic buildings within the programs supporting the implementation of the priorities mentioned above, showing their degrading influence on the historic stock and the unrealistic implementation of the postulated recommendations in the environment of conservation services. At the same time, the author presents alternative recommendations and possibilities of approaching the problem, indicating the unused potential of historical buildings and proposing solutions which, if recognized in strategic documents, popularized and then financed from alternative sources, could contribute to improving the quality parameters of the indicated priorities.

Słowa kluczowe

PL

modernizacja zabytku; termomodernizacja zabytków; system ochrony zabytków

EN

modernization of monuments; thermomodernization of monuments; monument protection system

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 11
• Strony: 127--142
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., ryc., tab.

Twórcy

autor

Pałubska Katarzyna

• Wydział Nauk Historycznych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000-0002-3628-6421

autor

Zalasińska Katarzyna

• Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego

• https://orcid.org/0000-0003-2171-2560

Bibliografia

• 1. Co to jest KPK?, https://www.plk-sa.pl/inwestycje/
• 2. Długoterminowa strategia do roku 2050, https://ec.europa.eu/clima/eu-action/climate-strategies-targets/2050-long-term-strategy_pl
• 3. European Green Deal (Bruksela, 11.12.2019 r. COM(2019) 640 final), https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:b828d165-1c22-11ea-8c1f01aa75ed71a1.0016.02/DOC_1&format=PDF
• 4. Jak wdrażać Ustawę o zapewnianiu dostępności? Podręcznik na zlecenie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej (2019), https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/86764/ustawa_o_dostepnosci_poradnik.pdf
• 5. Konsultacje publiczne projektu Długoterminowej Strategii Renowacji, https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/dlugoterminowa-strategia-renowacji
• 6. Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, https://www.gov.pl/web/rodzina/konwencja-o-prawach-osob-niepelnosprawnych
• 7. Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021–2030 przekazany do KE, https://www.gov.pl/web/aktywa-panstwowe/krajowy-plan-na-rzecz-energii-i-klimatu-na-lata-2021-2030-przekazany-do-ke
• 8. Krajowy Program Kolejowy, https://www.gov.pl/web/infrastruktura/krajowy-program-kolejowy
• 9. Master plan dla transportu kolejowego w Polsce do 2030 roku, http://www.siskom.waw.pl/komunikacja/kolej/master-plan-dla-transportu-kolejowego.pdf
• 10. New EU Strategy On Adaptation To Climate Change, https://www.europarl.europa.eu/legislative-train/theme-a-european-green-deal/file-new-eu-strategy-on-adaptation-to-climate-change
• 11. Nowa Strategia Unii Europejskiej w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu,https://energia.edu.pl/nowa-strategia-unii-europejskiej-w-zakresie-przystosowania-sie-do-zmiany-klimatu/
• 12. Nowa strategia w zakresie przystosowania do zmiany klimatu, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52021DC0082&from=en
• 13. Porozumienie paryskie, https://ec.europa.eu/clima/eu-action/international-action-climate-change/climate-negotiations/paris-agreement_pl
• 14. Program Dostępność Plus, https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/fundusze-europejskie-bez-barier/dostepnosc-plus/o-programie/Program Inwestycji Dworcowych na lata 2016–2023, https://www.gov.pl/web/infrastruktura/program-inwestycji-dworcowych-na-lata-2016-2023
• 15. Raport Instytutu Energetyki Odnawialnej „Rynek fotowoltaiki w Polsce 2020”, https://biznesalert.pl/fotowoltaika-oze-innowacje-raport-instytut-odnawialna-energetyka/
• 16. Realizacja Europejskiego Zielonego Ładu, https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal/delivering-european-green-deal_pl
• 17. Rozporządzeniem Komisji UE nr 1300/2014 z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie technicznych specyfikacji interoperacyjności odnoszących się do dostępności systemu kolei Unii dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej możliwości poruszania się, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R1300&from=CS
• 18. Ustawa z 23 lipca 2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz. U. 2021, poz. 710, 954.
• 19. Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, Dz. U. z 2020 r. poz. 1062.
• 20. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, Dz. U. z 2020 r. poz. 1333 ze zmianami.
• 21. Wytyczne Generalnego Konserwatora Zabytków z 2020 r. w sprawie ochrony wartości dziedzictwa kulturowego w procesie poprawy charakterystyki energetycznej budowli zabytkowych, https://samorzad.nid.pl/publikacje/standardy-termomodernizacji-obiektow-zabytkowych