Ewolucja doliny Darżyńskiej Strugi jako efekt procesów naturalnych i antropogenicznych

• Autorzy: Florek W. , Majewski M. , Machajewski H. , Gałka M. , Pajewska J.

Warianty tytułu

EN

The evolution of the Darżyńska Struga valley as a combined effect of natural and anthropogenic processes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badany obszar był przez ponad 30 lat przedmiotem zainteresowań archeologów, którzy odkryli tu wielokulturowe stanowisko obejmujące niemal cały okres od schyłku neolitu po wczesne średniowiecze.Wlatach 80. ubiegłego wieku wykonano pierwsze prace geomorfologiczne i geologiczne, które dały obraz daleko idących zmian dna doliny i ich zboczy, ale nie dały jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jakie przyczyny i w jakim okresie je spowodowały.Wostatnim czasie przeprowadzono rozpoznanie paleobotaniczne, które wskazało przede wszystkim na istnienie wielu luk sedymentacyjnych w osadach organicznych, ale dostarczyło też dowody na znaczne przekształcenia środowiska doliny Darżyńskiej Strugi, które dokonywały się zarówno u schyłku plejstocenu, jak i w średniowieczu.

EN

The investigated area has been researched by archaeologists, who discovered a multi-cultural site spanning the period from the latest Neolithic to the early medieval times, for more than 30 years. The first geomorphological and geological study, carried out in the 1980s, led to the recognition of substantial changes in the morphology of the valley floor and the valley sides, but left the question of their causes open. The more recent palaeobotanical prospecting revealed numerous hiatuses in the organic sedimentary record and indicated considerable environmental change in the Darżyńska Struga valley which took place in the latest Pleistocene and in the Middle Ages.In the latest Pleistocene the direction of meltwater drainage was to the south, using a part of marginal esker depression. After the valley of Łupawa was incepted, meltwater eroded a valley tract which is now the lower reach of the Darżyńska Struga. An erosional pavement (bed armour) originated in this way, currently underlying the valley fill. Parallel to climate change and increase in rainfall, particularly after the climatic optimum, peat accumulation commenced. In the Subboreal period Neolithic settlements were established in the proximity of the valley, quickly followed by intense denudational processes. The respective deposit is sandy diamicton of agricultural origin, prograding from the slopes onto the valley floor. Alluviation took place in the Middle Ages, as testified by pollen analysis and macrofossils from peat sediments, and was the consequence of floods redistributing slope sediments over peaty substratum. In the recent times channelization and drainage works have resulted in water level lowering in both the channel and within the floodplain.

Słowa kluczowe

PL

dolina rzeczna; neolit; epoka brązu; okres przedrzymski; okres rzymski; okres wędrówek ludów; wczesne średniowiecze; osady deluwialne; aluwiacja

EN

river valley; Neolithic; Bronze Age; pre-Roman Periode; Roman Periode; Great Migration Periode; Early medieval Periode,; eluvial deposits; alluviation

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2008
• Tom: Vol. 7
• Strony: 43--52
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poy., rys.

Twórcy

autor

Florek W.

• Akademia Pomorska w Słupsku, Zakład Geomorfologii i Geologii Czwartorzędu, ul. Partyzantów 27, 76-200 Słupsk

autor

Majewski M.

• Akademia Pomorska w Słupsku, Zakład Geomorfologii i Geologii Czwartorzędu, ul. Partyzantów 27, 76-200 Słupsk

autor

Machajewski H.

• Uniwersytet Gdański, Zakład Archeologii, ul. Wita Stwosza 55, 80-952 Gdańsk 5

autor

Gałka M.

• Uniwersytet im. A. Mickiewicza, Collegium Geographicum, Zakład Biogeografii i Paleoekologii, ul. Dzięgielowa 27, 61-680 Poznań

autor

Pajewska J.

• Akademia Pomorska w Słupsku, Zakład Geomorfologii i Geologii Czwartorzędu, ul. Partyzantów 27, 76-200 Słupsk

Bibliografia

• Behre K.E. 1981. The interpretation of anthropogenic indicators in pollen diagrams. Pollen et Spores, 23(2).
• Borówka R.K., Rotnicki K. 1995. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000. Arkusz Główczyce (11). Ministerstwo Środowiska i Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Borówka R.K., Rotnicki K. 2000. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Główczyce (11). Ministerstwo Środowiska i Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, s. 34.
• Dybova-Jachowicz S., Sadowska A. (red.) 2003. Palinologia. Wyd. Instytutu Botaniki PAN, Kraków.
• Faegri K., Iversen J. 1989. Textbook of pollen analysis. J. Wiley&Sons Ltd., Chichester–Singapore.
• Florek W. 1991. Postglacjalny rozwój dolin rzek środkowej części północnego skłonu Pomorza. WSP, Słupsk.
• Florek W. 1997. Neoholoceńskie katastrofy hydrologiczne w dolinie Łupawy? [W:] W. Florek (red.), Geologia i geomorfologia pobrzeża i południowego Bałtyku, 3: 63–71.
• Florek E., Florek W., Machajewski H., Roguszczak D. 1997. Relacje pomiędzy osadnictwem pradziejowym i wczesnośredniowiecznym a narastaniem pokrywy osadowej w dolinie Darżyńskiej Strugi. [W:] Warsztaty terenowe „Procesy, formy i osady fluwialne na obszarze młodoglacjalnym Niżu Polskiego”, Toruń–Słupsk, 18–21 czerwca 1997, Toruń,s. 71–76.
• Gałka M. 2008. Głuszyno/07 K/Słupska. Wyniki analizy makrofosyliów roślinnych. Maszynopis w Instytucie Geografii Akademii Pomorskiej w Słupsku.
• Kurzawa J., Machajewski H. 1993. Sprawozdanie z dotychczasowych badań archeologicznych na stanowisku 1 w Głuszynie, woj. Słupsk. Pomorania Antiqua, 15: 239–264.
• Latałowa M. 1989. Type region P-t: Baltic Coastal Zone. Acta Palaeobotanica, 29(2): 103–108.
• Latałowa M. 2003. Holocen. [W:] S. Dybova-Jachowicz, A. Sadowska (red.), Palinologia. Wyd. Instytutu Botaniki PAN, Kraków, s. 273–307.
• Latałowa M., Tobolski K. 1989. Type region P-u:Baltic Shore. Acta Palaeobotanica, 29(2): 109–114.
• Machajewski H. 1992. Skandynawskie elementy kulturowe na Pomorzu Zachodnim z okresu wędrówek ludów (2 połowa IV w.–początek VI w.), Przegląd Archeologiczny, 40: 71–96.
• Machajewski H. 1995. Dwa cmentarzyska z późnego okresu rzymskiego i wczesnej fazy okresu wędrówek ludów oraz z późnej fazy okresu wędrówek ludów na stanowisku 1 w Głuszynie, woj. słupskie, Folia Praehistorica Posnaniensia. VII: 155–235.
• Machajewski H. (w druku) Osadnictwo z okresu przedrzymskiego, rzymskiego i wędrówek ludów na stanowisku 1 w Głuszynie, woj. słupskie. Materiały Zachodniopomorskie.
• Olczak J., Siuchniński K. 1985. Źródła archeologiczne do studiów nad wczesnośredniowiecznym osadnictwem grodowym na terenie województwa słupskiego. T. 1. Poznań.
• Pajewska J. 2008. Palinologiczne wskaźniki gospodarki człowieka – Głuszyno. Maszynopis w Instytucie Geografii Akademii Pomorskiej w Słupsku.
• Sylwestrzak J. 1969. Odpływ wód roztopowych na tle recesji lądolodu we wschodniej części Równiny Słupskiej i Wybrzeża Słowińskiego. Zeszyty Geograficzne WSP w Gdańsku, 11: 9–77.