Aspekty formalno-prawne i metodyczne dokumentowania zasobów wód leczniczych, termalnych i solanek wynikające z faktu zaliczenia ich do kopalin

• Autorzy: Sokołowski Jakub , Sosnowska Małgorzata

Warianty tytułu

EN

Formal, legal and methodological aspects of documenting groundwater resources classified as minerals

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wody lecznicze, termalne i solanki z uwagi na swoje specyficzne właściwości zostały zaliczone do kopalin. Stanowią one szczególny rodzaj kopaliny, odróżniający się od pozostałych dynamiką przepływu, odnawialnością zasobów oraz zmiennością parametrów fizyczno-chemicznych w czasie. Cechy te utrudniają wyznaczanie granic złóż wód podziemnych oraz określenie wartości granicznych parametrów definiujących złoże, co przy zróżnicowanych warunkach występowania wód leczniczych, termalnych i solanek, a także różnym stopniu odnawialności ich zasobów, uniemożliwia opracowanie jednolitych wytycznych dokumentowania. W artykule wskazano i szczegółowo omówiono najistotniejsze problemy wynikające z konieczności stosowania przepisów ustawy PGiG w odniesieniu do wód podziemnych. Zasygnalizowano konieczność korekty obowiązujących regulacji prawnych w zakresie opracowania spójnych dla hydrogeologii i geologii złożowej pojęć, a także określenia klasyfikacji i zasad oceny zasobów wód leczniczych, termalnych i solanek. Przejrzyste i jednoznaczne przepisy prawne pozwolą w większym stopniu chronić zasoby wód podziemnych zaliczonych do kopalin efektywnie przyczyniając się do racjonalnego gospodarowania zasobami złóż tych wód.

EN

Therapeutic and thermal waters and brines are classified as minerals due to their specific properties. They are a special type of mineral, differing from the others in terms of flow dynamics, resource renewal and variation of physico-chemical parameters over time. These features make it difficult to determine the boundaries of groundwater deposits and to determine the boundary values of the parameters defining the deposit. Different conditions for the occurrence of therapeutic and thermal waters and brines, as well as the different degree of renewal of their resources, make it impossible to develop uniform documentation. The article indicates and discusses in detail the most important problems resulting from the necessity to apply the provisions of the geological and mining law to groundwater. The need to correct the applicable legal regulations was signaled in the scope of compiling hydrogeology and geology definitions, as well as defining the classification and rules for documenting therapeutic and thermal water and brine resources. Transparent and unambiguous legal regulations will allow to protect the resources of groundwater classified as minerals to a greater extent, effectively contributing to the rational management of the resources of these waters.

Słowa kluczowe

PL

wody lecznicze; wody termalne; solanki; dokumentowanie zasobów

EN

therapeutic water; thermal water; brines; documentation of deposit resources

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2021
• Tom: R. 62, nr 1
• Strony: 4--10
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz.

Twórcy

autor

Sokołowski Jakub

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie

autor

Sosnowska Małgorzata

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie

Bibliografia

• [1] Bolewski A. (red.), 1994 – Encyklopedia surowców mineralnych. Centr. Podst. Probl. Gosp. Sur. Min. i Ener. Pol. Akad. Nauk., Kraków
• [2] Chowaniec J., Gągulski T., Gorczyca G., 2016 – Geneza wód leczniczych w utworach jurajskich rejonu Buska-Zdroju i Solca-Zdroju. Biul. Państw. Inst. Geol., 466: 33–42
• [3] Ciężkowski W., Kapuściński J., 2011 – Wyznaczanie granic obszaru i terenu górniczego dla złóż wód podziemnych uznanych za kopaliny. Poradnik metodyczny. Min. Środ., Warszawa
• [4] Ciężkowski W., Józefko I., Schmalz A., Witczak S., 1999 – Dokumentacja hydrogeologiczna ustalająca zasoby eksploatacyjne wód leczniczych i dwutlenku węgla (jako kopaliny towarzyszącej) ze złoża w uzdrowisku Krynica oraz ustalająca zasoby dyspozycyjne wód podziemnych (zwykłych oraz leczniczych i o właściwościach leczniczych) w zlewni Kryniczanki. PWr, Wrocław (niepublikowane)
• [5] Ciężkowski W., Jackowicz-Korczyński J., Kiełczawa B., 2004 – Sporządzanie projektów zagospodarowania złóż dla wód leczniczych. Poradnik metodyczny. Min. Środ., Warszawa
• [6] Ciężkowski W., Liber E., Kiełczawa B., Latour T., Przylibski T., Sziwa D., Żak S., 2007 – Dopuszczalne wahania eksploatacyjnych i fizyczno-chemicznych parametrów wód leczniczych. Zasady ustalania. Oficyna Wydaw. PWr, Wrocław
• [7] Ciężkowski W., Kiełczawa B., Liber-Makowska E., Przylibski T.A., Żak S., 2016b – Wody lecznicze regionu sudeckiego – wybrane problemy. Prz. Geol., 64 (9): 671– 682
• [8] Ciężkowski W. (red.), 2002 – Występowanie, dokumentowanie i eksploatacja endogenicznego dwutlenku węgla w Polsce. Wr. Tow. Nauk., Wrocław
• [9] Czerski M., Fistek J., Rafalski Z., Wojtkowiak A., 1990 – Aneks do dokumentacji zasobów termalnej wody mineralnej w kategorii C w Grabinie (otwór Odra 5/I). Państw. Inst. Geol., Warszawa (niepublikowane)
• [10] Dowgiałło J., 2002 – Klasyfikacja i geneza wód leczniczych. W: Ocena zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych i potencjalnie leczniczych (red. B. Paczyński). Państw. Inst. Geol., Warszawa: 6–14
• [11] Dowgiałło J. 2007 – Zagadnienia prawne i terminologiczne. W: Hydrogeologia regionalna Polski. T. 2. Wody mineralne, lecznicze i termalne oraz kopalniane (red. B. Paczyński, A. Sadurski). Państw. Inst. Geol., Warszawa: 12–14
• [12] Dowgiałło J., Kleczkowski A.S., Macioszczyk T., Różkowski A. (red.), 2002 – Słownik hydrogeologiczny. Państw. Inst. Geol., Warszawa
• [13] Fistek J., Fistek A., 1998 – Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów eksploatacyjnych wód leczniczych (szczaw) Dusznik-Zdroju. Usł. Proj. i Bad,. Geol.–Hydrogeol. Fistek J., Wrocław (niepublikowane)
• [14] Instrukcja w sprawie zasad i sposobu ustalania zasobów wód podziemnych dla celów leczniczych. Centr. Urz. Geol., Warszawa, 1965
• [15] Kozłowski J., 1997 – Zjawisko mieszania się wód na przykładzie wybranych złóż wód leczniczych w Polsce. W: Współczesne problemy hydrogeologii. T. VIII (red. J. Górski, E. Liszkowska). Wydaw. WIND, Wrocław: 347–352
• [16] Nieć, M., 2010 – Złoże – kopalina – surowiec mineralny. Podstawowe terminy geologii gospodarczo-złożowej i potrzeba ich uwzględnienia w przepisach prawa geologicznego i górniczego. Prz. Geol., 58 (8): 672–678
• [17] Pazdro Z., Kozerski B., 1990 – Hydrogeologia ogólna. Wydaw. Geol., Warszawa
• [18] Polska Norma PN-Z-11002:1997 – Ujęcia wód mineralnych i leczniczych
• [19] Porowski A., Kaczor-Kurzawa D., 2016 – Pierwiastki ziem rzadkich (REE) w wodach termalnych: występowanie, pochodzenie, znaczenie i perspektywy badań w Polsce. Tech. Posz. Geol., Geoterm., Zrówn. Rozw., 55 (1): 89–102
• [20] Rajchel L., 2012 – Szczawy i wody kwasowęglowe Karpat polskich. Akad. Górn.–Hut., Kraków
• [21] Rajchel L., 2013 – Występowanie, chemizm oraz geneza szczaw i wód kwasowęglowych Karpat Polskich. Biul. Państw. Inst. Geol., 456, ser. Hydrogeologia, 14/2: 501–505
• [22] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących projektów zagospodarowania złóż (Dz.U. 2012 poz. 511)
• [23] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2016 r. w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej (Dz.U. 2016 poz. 2033)
• [24] Sapińska-Śliwa A., Dudek M., Wiśniowski M., Jaszczur M., Śliwa T., 2016 – Pozyskiwanie surowców mineralnych z wód termalnych w Polsce. Przemysł Chemiczny, 95 (8): 1524–1528
• [25] Sokołowski J., 2020 – Pierwiastki uzyskiwane z wód uznanych za kopalinę. W: Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski (red. K. Szamałek). Państw. Inst. Geol.–Państw. Inst. Badaw., Warszawa: 410–411
• [26] Sokołowski J., Skrzypczyk L., 2021 – Solanki, wody lecznicze i termalne. W: Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2020 r. (red. M. Szuflicki, A. Malon, M. Tymiński). Państw. Inst. Geol.–Państw. Inst. Badaw., Warszawa: 488–505
• [27] Sokołowski J., Skrzypczyk L., Malon A., 2015 – Problematyka wyznaczania granic złóż wód leczniczych, termalnych i solanek. Prz. Geol., 63 (10/1): 1059–1062
• [28] Szamałek K., 2016 – Dokumentowanie wody jako kopaliny wielosurowcowej – potrzeba dyskusji i zmian. Górnictwo Odkrywkowe, 57 (2): 47–49
• [29] Uliasz-Misiak B., 2016 – Wody towarzyszące złożom węglowodorów jako potencjalne źródło jodu, litu i strontu. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, 32 (2): 31–44
• [30] Zamojcin J., 2014 – Możliwość wykorzystania istniejących odwiertów do produkcji jodu z solanek jodkowo-bromkowych. Nafta–Gaz, 5: 283–292