Geotechnical aspects of revitalisation of post-mining areas - an example of the adaptation of Katowice Hard Coal Mine for the New Silesian Museum

• Autorzy: Cała M. , Ostręga A.

Warianty tytułu

PL

Geotechniczne aspekty rewitalizacji terenów pogórniczych - przykład adaptacji KWK „KATOWICE” na Nowe Muzeum Śląskie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article presents the history of the Katowice Hard Coal Mine and the concept of revitalisation taking into consideration the historical development of the mine which today is closed. The concept accepted for realisation assumes adaptation of the post-mining area with its historical infrastructure for cultural functions, and namely for the construction of the New Silesian Museum. Basing the concept on the idea of minimum interference into the existing spatial layout of the former mine has had the result that the museum areas and garages have been designed under the surface of the area adjacent to the historic facilities of the mine. In relation therewith, it was necessary to carry out the works aimed at reinforcing foundations of the historic buildings and protecting the geotechnical pit slopes. The article presents the technological solutions applied to protect the historic buildings, the lift tower, and the excavations for new facilities of the Silesian Museum. Attention was drawn to the instability of the subsoil and of the rock mass due to previous mining operations conducted in the area, the need to adapt the protection technology to the existing conditions as well as the need of constant monitoring of geotechnical works underway. It is emphasised that the presented investment is part of an ongoing process aimed at preserving the industrial part of the material cultural heritage of Upper Silesia, for centuries connected with hard coal mining and as such it stands a chance to become a showcase not only for Katowice but for the entire region of Silesia.

PL

W artykule przedstawiono historię Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice” oraz koncepcję rewitalizacji uwzględniającą historyczną zabudowę nieczynnej już dziś kopalni. Przyjęta do realizacji koncepcja zakłada przystosowanie pogórniczego terenu wraz z zabytkową infrastrukturą dla funkcji kulturowych, a mianowicie budowy Nowego Muzeum Śląskiego. Siedziba Nowego Muzeum Śląskiego lokalizowana jest w południowej części terenu dawnej Kopalni “Katowice”, na którym znajdują się zabytkowe obiekty przeznaczone do odrestaurowania i adaptacji dla nowych funkcji. Są to: - budynek maszyny wyciągowej Szybu „Warszawa” (MS-8), adaptowany dla celów gastronomicznych, - magazyn odzieżowy (MS-15), adaptowany dla celów wystawienniczych-Centrum Scenografii Polskiej, - wieża wyciągowa Szybu „Warszawa” (MS-79), adaptowana dla funkcji widokowych. Pozostała część terenu dawnej KWK „Katowice” wraz zabytkowymi obiektami, w miarę możliwości finansowych włączana będzie w kompleks Muzeum Śląskiego. Oparcie koncepcji na idei minimalnej ingerencji w urbanistyczny układ zabytkowej kopalni, a jednocześnie potrzeba zapewnienia odpowiednich przestrzeni wystawienniczych, administracyjnych i miejsc postojowych znalazły odzwierciedlenie w zastosowaniu następujących rozwiązań: - adaptacji historycznych obiektów dla funkcji wystawienniczych, gastronomicznych i widokowych; - ulokowania nowobudowanych obiektów pod powierzchnią terenu w bezpośrednim sąsiedztwie zabytkowych obiektów. W związku z powyższym koniecznym było wykonanie prac wzmacniających posadowienie historycznych budynków oraz geotechnicznych zabezpieczeń skarp wykopu. W artykule pokazano technologiczne rozwiązania jakie zastosowano dla zabezpieczenia zabytkowych budynków, wieży wyciągowej oraz wykopu pod nowe obiekty Muzeum Śląskiego. Geotechniczne metody zabezpieczenia poszczególnych obiektów zaprojektowano na podstawie rozpoznania warunków geologiczno-inżynierskich oraz wykonanych analiz, co pozwoliło na zaproponowanie rozwiązań optymalnych zarówno pod względem technicznym jak i ekonomicznym. Z uwagi na skomplikowane uwarunkowania geotechniczne i wartość obiektów znajdujących się w strefie oddziaływania wykopu, przewidziano zastosowanie technologii pozwalającej uzyskać efekt maksymalnego wzmocnienia wgłębnego masywu. Zaprojektowane technologie zabezpieczenia mają na celu: - wzmocnienie posadowienia zabytkowych obiektów i przeniesienie obciążeń na grunt poniżej dna wykopu; - umożliwienie wykonania wewnętrznego poziomu -1 poprzez pogłębienie części budynku maszynowni (MS-8) o jeden poziom; - zabezpieczenie geotechniczne ścian wykopu w rejonie historycznych budynków, - zapewnienie bezpieczeństwa pracy przez okres realizacji podziemnych części Nowego Muzeum Śląskiego jak również funkcjonowania obiektu po zakończeniu procesu rewitalizacji - konstrukcje oporowe przy budynku magazynu odzieży MS-15 i wieży wyciągowej MS-79 będą pełniły rolę docelowych ścian segmentów podziemnych. W artykule zwrócono uwagę na zróżnicowaną budowę geologiczną w rejonie inwestycji, różne obciążenie naziomu, a przede wszystkim na niepewność podłoża i masywu ze względu na wcześniej prowadzone roboty górnicze. Prowadzona przez 176 lat podziemna eksploatacja złóż węgla kamiennego spowodowała osłabienie masywu poprzez m.in. występowanie wkładek węgla kamiennego i stref uskokowych oraz prawdopodobnie starych zrobów. W zależności od rodzaju obiektu będącego przedmiotem zabezpieczenia, jak również konieczności dostosowania technologii zabezpieczenia do zastanych warunków zastosowano kilka rodzajów konstrukcji takich jak palisady czy też bariery mikropalowe stabilizowane kotwiami lub gwoździami. Z uwagi na charakter prac zabezpieczających, dokładność rozpoznania geologiczno-inżynierskiego oraz skalę zadania, projekt zabezpieczeń geotechnicznych miał charakter aktywny. Oznacza to, że rozwiązanie projektowe dostosowywano na bieżąco do faktycznie napotkanych warunków geologicznych. Ponadto podczas realizacji wszystkich prac zabezpieczających wykonywany był monitoring geotechniczny. Ze względu na zabytkowy charakter obiektów sąsiadujących z wykopem konieczny był również monitoring ich konstrukcji. Przedsięwzięcie realizowane jest przy wparciu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 oraz środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Zakończenie realizacji planuje się na 2013 r. Wartością dodaną opisanego przedsięwzięcia jest fakt ulokowania nowej siedziby Muzeum Śląskiego na terenie dawnej Kopalni „Katowice”. Zabytkowa zabudowa dawnej Kopalni sama w sobie tworzy „żywe muzeum” górnictwa węglowego. Poza ekspozycjami związanymi z malarstwem, rzeźbą itp., w muzeum planuje się prezentować również przemysłowe dziedzictwo kulturowe Górnego Śląska. Rozpoczęto już gromadzenie eksponatów. Dlatego w artykule podkreślono, że opisana inwestycja wpisuje się w działania na rzecz zachowania przemysłowej części materialnego dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska, od wieków związanego górnictwem węgla kamiennego i ma szansę stać się wizytówką nie tylko Katowic, ale i regionu śląskiego.

Słowa kluczowe

EN

post-mining area; revitalisation; industrial heritage; geotechnical protection; New Silesian Museum

PL

teren pogórniczy; rewitalizacja; dziedzictwo przemysłowe; geotechniczne zabezpieczenia; Nowe Muzeum Śląskie

• Wydawca: Instytut Mechaniki Górotworu PAN
• Czasopismo: Archives of Mining Sciences
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 58, no. 2
• Strony: 361--374
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Cała M.

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Mining and Geoengineering, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Krakow, Poland

autor

Ostręga A.

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Mining and Geoengineering, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Krakow, Poland

Bibliografia

• Cała M. 2007. Convex and concave slope stability analysis with numerical methods. Arch. Min. Sci., Vol. 52, No 1, p. 75-89.
• Local revitalisation program for Katowice for 2007-2013. Annex to Resolution No. LXII/1260/10 of Katowice City Council on July 26, 2010, as amended by Resolution No. LXIII/1285/10 of Katowice City Council on August 30, 2010 (in Polish: Lokalny program rewitalizacji miasta Katowice na lata 2007-2013, Załącznik do Uchwały nr LXII/1260/10 Rady Miasta Katowice z dnia 26 lipca 2010 r. zmienionej uchwałą nr LXIII/1285/10 Rady Miasta Katowice z dnia 30 sierpnia 2010 r.).
• National Heritage Board of Poland, 2011. The list of historic buildings entered in the register of monuments, as of December 31, 2011. The list of movable monuments entered in the register of monuments, as of December 31, 2011. (in Polish: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 grudnia 2011 r.; Wykaz zabytków ruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 grudnia 2011 r.).
• Rysiewicz M., Kowalski M., Maca N., Rzemińska B., 2011a. Technological project for protecting the MS-8 building andthe adjacent excavation. (in Polish: Projekt technologiczny zabezpieczenia budynku MS-8 i sąsiadującego wykopu).
• Krakow, SOLEY Ltd. Not published.
• Rysiewicz M., Kowalski M., Maca N., Rzemińska B., 2011b. Technological project for protecting the MS-15 buildingand the adjacent slopes of the excavation. (in Polish: Projekt technologiczny zabezpieczenia budynku MS-15 i sąsiadującego wykopu). Krakow, SOLEY Ltd. Not published.
• Rysiewicz M., Kowalski M., Maca N., Rzemińska B., 2011c. Technological project for protecting the MS-79 facilityprotection and the adjacent slopes of the excavation. (in Polish: Projekt technologiczny zabezpieczenia obiektu MS-79 i skarp sąsiadującego wykopu). Krakow, SOLEY Ltd. Not published.
• Rysiewicz M., Kowalski M., Maca N., Rzemińska B., 2011d. Technological project for protecting the rock mass in thearea of the MS-15 building and joinery. (in Polish: Projekt technologiczny zabezpieczenia górotworu w rejonie budynku MS-15 i stolarni). Krakow, SOLEY Ltd. Not published.