Deformacje przed- i pokonsolidacyjne w skałach osadowych terygenicznej strefy przejściowej PZt (cechsztyn/pstry piaskowiec dolny) na obszarze synkliny grodzieckiej, Sudety: interpretacja procesowa oraz implikacje regionalne

• Autorzy: Durkowski K. , Sokalski D. , Wojewoda J.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0010.0079

Warianty tytułu

EN

Pre- and post-consolidated sediment deformations in the transitional Terrigeneous Series PZt (Zechstein/Lower Buntsandstein) in the Grodziec Syncline, Sudetes: process interpretation and regional implications

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na obszarze synkliny grodzieckiej, wschodniej części synklinorium północnosudeckiego osady najwyższego cechsztynu są reprezentowane przez mułowce i bardzo drobnoziarniste piaskowce, które płynnie i w sposób ciągły przechodzą w typowe osady pstrego piaskowca. Utwory te należą do terygenicznej strefy przejściowej PZt, której najwyższą część budują heterolity falowe.Wheterolitach wyróżniono strefę licznych deformacji przed- i pokonsolidacyjnych. Deformacje przedkonsolidacyjne posiadają liczne cechy charakterystyczne dla sejsmitów, natomiast geneza deformacji pokonsolidacyjnych nie jest jednoznaczna i wymaga dalszych badań. Strefa deformacji stanowi ważny poziom korelacyjny na obszarze synkliny grodzieckiej, który jest także obserwowany w analogicznych osadach monokliny przedsudeckiej w rejonie Głogowa i Rudnej.

EN

In the Grodziec Syncline (Eastern part of the North-Sudetic Synclinorium) the uppermost Zechstein sediments are represented by mudstones and very fine grained sandstones, which smoothly continue into typical Buntsandstein deposits. These sediments belong to Transitional Terrigeneous Series (PZt), which uppermost part is developed as heterolithic tempestites. A zone abundant in pre- and post-consolidated sediment deformation structures was distinguished within heterolithic sediments. The pre-consolidated sediment deformation structures have numerous features of seismites, on the other hand post-consolidated deformation structures raise more doubts about their origin and require more future research.Azone of pre- and post-consolidated sediment deformation is an important correlation horizon for the Grodziec Syncline. Furthermore, such zone is also observed in the analogous deposits of the Fore-Sudetic Monocline in the Glogow–Rudna area.

Słowa kluczowe

PL

synklina grodziecka; pstry piaskowiec; cechsztyn; Sudety; deformacje przedkonsolidacyjne; deformacje pokonsolidacyjne

EN

Grodziec syncline; Buntsandstein; Zechstein; Sudetes; pre-consolidated sediment deformation; post-consolidated sediment deformation

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 469
• Strony: 155--176
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., 4 tabl., rys., zdj.

Twórcy

autor

Durkowski K.

• KGHM Cuprum Centrum Badawczo-Rozwojowe, ul. gen. W. Sikorskiego 2-8, 53-659 Wrocław

autor

Sokalski D.

• KGHM Polska Miedź S.A., ul. M. Skłodowskiej-Curie 48, 59-301 Lubin

autor

Wojewoda J.

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Nauk Geologicznych, pl. M. Borna 30, 50-205 Wrocław

Bibliografia

• 1. ANKETELL J.M., CEGŁA J., DŻUŁYŃSKI S., 1970 — On the deformational structures in systems with reversed density gradients. Rocz. Pol. Tow. Geol., 40, 1: 3–30.
• 2. CYMERMAN Z., 2010 — Tectonic map of the Sudetes and the Fore-Sudetic Block. Państw. Inst. Geol. – Państw. Inst. Badaw., Warszawa.
• 3. DURKOWSKI K., 2016 — Opracowanie litostratygraficzne serii skalnych niecki grodzieckiej jako podstawy dla dokumentowania oraz udostępnienia złoża rud miedzi pod przyszłą eksploatację. Zakład Geologii (NAG). Opracowanie archiwalne,KGHM Cuprum Sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław.
• 4. DURKOWSKI K., SOKALSKI D., 2016 — Stratygrafia cechsztynu i pstrego piaskowca synklinorium północnosudeckiego w świetle nowych danych wiertniczych. Wyzwania polskiej geologii, Tom kongresowy 3. Polski Kongres Geologiczny, red. J. Wojewoda, wydaw. Pol. Tow. Geol., Wrocław.
• 5. EISENTRAUT O., 1939 — Der niederschlesische Zechstein und seine Kupferlagerstaette. Arch. Lagerst.-Forsch., 71.
• 6. GRADZIŃSKI R., KOSTECKA A., RADOMSKI A., UNRUG R., 1986 — Zarys sedymentologii. Wydaw. Geol., Warszawa.
• 7. HURST A., SCOTT A., VIGORITO M., 2011 — Physical characteristics of sand injectites. Earth-Sci. Rev., 106: 215–246.
• 8. IVERSON R.M., 1997 — The physics of debris flows. Rev. Geoph., 35: 245–296.
• 9. IVERSON R.M., REID M.E., IVERSON N.R., LAHUSEN R.G., LOGAN M., MANN J.E., BRIEN D.L., 2000 — Acute sensitivity of landslide rates to initial soil porosity. Science, 290: 513–516.
• 10. KÄMPF H., BANKWITZ P., STRAUCH G., STIEHL G., GEISLER M., GERSTENBERGER H., HAASE G., KLEMM W., THOMAS R.,VOGLER P., 1985 — Local and regional processes and zoning in a hydrothermal Late Variscan vein mineralization from the southern part of the G.D.R. Gerlands Beitr. Geophysik, Leipzig, 94: 426–434.
• 11. KRASOŃ J., 1962 — Cykle sedymentacyjne w cechsztynie dolnośląskim. Prz. Geol., 10: 284–286.
• 12. KRASOŃ J., 1964 — Podział stratygraficzny cechsztynu północno-sudeckiego w świetle badań facjalnych. Geol. Sudetica, 1: 221–255.
• 13. KWAŚNY L., DZIEDZIAK T., BACHOWSKI C., MARKIEWICZ A., 2008 — Etap I „Projekt prac geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża rud miedzi w obszarze synkliny grodzieckiej”. KGHM Cuprum Sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław.
• 14. LABAUME P., CARRIO-SCHAFFHAUSER E., GAMOND J.-F., RENARD F., 2004 — Deformation mechanisms and fluid-driven mass transfers in the recent fault zones of the Corinth Rift (Greece). C. R. de l’Academie des Sciences Serie II, 336: 375–383.
• 15. MILEWICZ J., 1973 — Przekrój geologiczny przez depresję północnosudecką. Kwart. Geol., 17, 1: 45–56.
• 16. MROCZKOWSKI J., 1972 — Sedymentacja pstrego piaskowca w niecce północnosudeckiej. Acta Geol. Pol., 22, 2: 351–377.
• 17. NAWROCKI J., WAGNER R., GRABOWSKI J., 1993 — The Permian/ Triassic boundary in the Polish Basin in the light of paleomagnetic data. Geol. Quart., 37, 4: 565–578.
• 18. NOETLING F., 1888 — Die Entwicklung der Trias in Niederschlesien. Z. Deutsch. Geol. Ges., 32.
• 19. PERYT T.M., GELUK M., MATHIESEN A., PAUL J., SMITH K., 2010 — Zechstein.W:Petroleum Geological Atlas of the Southern Permian Basin Area (red. J.C. Doornenbal, A.G. Stevenson): 123–147. EAGE Publications b.v. (Houten).
• 20. PIEŃKOWSKI G., 1989 — Sedymentologiczne kryteria wyróżniania granicy cechsztyn/pstry piaskowiec oraz perm/trias w Polsce. Prz. Geol., 35, 5: 237–244.
• 21. PODEMSKI M., 1974 — Stratygrafia utworów cechsztyńskich zachodniej części niecki północnosudeckiej. Kwart. Geol., 18, 4: 729–748.
• 22. RACZYŃSKI P., 1997 — Warunki sedymentacji osadów cechsztynu w niecce północnosudeckiej. Prz. Geol., 46, 7: 693–699.
• 23. RICHTER-BERNBURG G., 1951 — Zwei Beitrage zur Fazies. Tektonik und Kupferfuhrung des Zechsteins I. Waldeck, II. Nordsudeten. Geol. Jb., 65.
• 24. SCUPIN H., 1931 — Die Nordsudetische dyas. Eine stratigraphisch- -palaogeographische Untersuchung. Fortschr. Geol. Paläont., 27.
• 25. SEILACHER A., 1969 — Fault-graded beds interpreted as seismites. Sedimentology, 13: 155–159.
• 26. SEILACHER A., 1984 — Sedimentary structures tentatively attributed to seismic events. W: Seismicity and Sedimentation (red. M.B. Cita, F. Ricci Lucchi). Marine Geology, 55: 103–106.
• 27. SIBSON R.H., MCMOORE J.M., RANKIN A.H., 1975 — Seismic pumping – a hydrothermal fluid transport mechanism. J. Geol. Soc. London, 131: 653–659.
• 28. SIMS J.D., 1973 — Earthquake-induced structures in sediments of Van Norman Lake, San Fernando, California. Science, 182: 161–163.
• 29. SIMS J.D., 1975 — Determining earthquake recurrence intervals from deformational structures in young lacustrine sediments. Tectonophysics, 29: 141–152.
• 30. SOKOŁOWSKI J., 1967 — Charakterystyka geologiczna i strukturalna obszaru przedsudeckiego. Geol. Sudetica, 3: 297–357.
• 31. STEEN O., ANDRESEN A., 1999 — Efects of lithology on geometry and scaling of small faults inTriassic sandstones, East Greenland. J. Struct. Geol., 2: 1351–1368.
• 32. SZYPERKO-TELLER A., MORYC A., 1988 — Rozwój basenu sedymentacyjnego pstrego piaskowca na obszarze Polski. Kwart. Geol., 32, 1: 53–72.
• 33. VANLOON A.J., MAULIK P., 2011 — Abraded sand volcanoes as a tool for recogniting paleo-earthquakes, with examples from the Cisuralian Talchir Formation near Angul (Orissa, eastern India). Sediment. Geol., 238: 145–155.
• 34. WAGNER R., 1987 — Stratigraphy of the uppermost Zechstein in North-Western Poland. Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 35, 3: 265–273.
• 35. WAGNER R., 1994 — Stratygrafia osadów i rozwój basenu cechsztyńskiego na Niżu Polskim. Pr. Państw. Inst. Geol., 146.
• 36. WAGNER R., PERYT T.M., 1998 — O możliwości podziału cechsztynu na sekwencje stratygraficzne w basenie polskim. Pr. Pañstw. Inst. Geol., 165: 129–146.
• 37. WAGNER R., PIĄTKOWSKI T.S., PERYT T.M., 1978 — Polski basen cechsztyński. Prz. Geol., 26, 12: 673–686.
• 38. WOJEWODA J., 1992 — Wyznaczanie stropu i spągu w skałach osadowych. Badania elementów tektoniki na potrzeby kartografii wiertniczej i powierzchniowej. Instr. Met. Bad. Geol., 51.
• 39. WOJEWODA J., 2008 — Komory dyfuzyjne – przykład zróżnicowanej reologicznie reakcji osadu ziarnistego na wstrząs sejsmiczny. Prz. Geol., 56, 9: 842–847.
• 40. WOJEWODA J., BURLIGA S., 2008 — Dajki klastyczne i brekcje sejsmotektoniczne w utworach permu basenu Nachodu (Sudety Środkowe). Prz. Geol., 56, 9: 857–862.
• 41. WOJEWODA J., RAUCH M., KOWALSKI A., 2016 — Synsedimentary seismotectonic features in Triassic and Cretaceous sediments of the Intrasudetic Basin (U Deveti kríżu locality) – regional implications. Geol. Quart., 60, 2: 355–364.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).