Przystropowa seria klastyczna pstrego piaskowca dolnego i środkowego jako zapis transgresji morskiej z zachowaniem ciągłości sedymentacji we wczesnym triasie synkliny grodzieckiej, Sudety

• Autorzy: Durkowski K. , Sokalski D. , Durkowska A.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0010.0078

Warianty tytułu

EN

The uppermost clastic succession of the Lower-Middle Buntsandstein as a record of continous sedimentation during Early Triassic transgression in the Grodziec Syncline area, Sudetes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przystropowa seria klastyczna dolnego i środkowego pstrego piaskowca z obszaru synkliny grodzieckiej synklinorium północnosudeckiego charakteryzuje się dużym makroskopowym podobieństwem do klastycznych utworów cenomanu. Mogło to skutkować błędnym wyznaczaniem granicy między utworami triasu i kredy w otworach archiwalnych. Przeprowadzono szczegółowe obserwacje makroskopowe rdzeni wiertniczych oraz pobrano próbki do analiz mikroskopowych. Wyróżniono szereg cech charakteryzujących piaskowce serii stropowej. Są to przede wszystkim: podwyższona zawartość kaolinitu, spadek dojrzałości teksturalnej, zanik warstwowań, brak występowania otoczaków oraz intraklastów ilastych. Cechy te mogą wskazywać na transgresywny charakter osadu oraz przejściowe (z lądowego do morskiego) środowisko ich powstawania.

EN

The uppermost clastic succession of Lower–Middle Buntsandstein sediments of the Grodziec Syncline (North Sudetic Synclinorium) shows high macroscopic similarity to overlying Cenomanian deposits. That might have resulted in erroneous determination of the boundary between Triassic and Cretaceous sediments in historic drill holes. Detailed macroscopic observations were performed on cores and samples taken for microscopic analyses. A number of features characterizing sediments of the uppermost clastic succession have been identified. These are predominantly increased kaolinite content, decrease of textural maturity, decline of bedding, and lack of pebbles and argillaceous intraclasts. These features might indicate transgressive character of the sediments and deposition in a transitional, terrestrial to marine environment.

Słowa kluczowe

PL

synklina grodziecka; seria klastyczna; pstry piaskowiec; piaskowiec kaolinitowy; transgresja wczesnotriasowa

EN

Grodziec Syncline; clastic succession; Buntsandstein; kaolinitic sandstone; Early Triassic transgression

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 469
• Strony: 129--153
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., 6 tabl., rys., zdj.

Twórcy

autor

Durkowski K.

• KGHM Cuprum Centrum Badawczo-Rozwojowe, ul. gen. W. Sikorskiego 2-8, 53-659 Wrocław

autor

Sokalski D.

• KGHM Polska Miedź S.A., ul. M. Skłodowskiej-Curie 48, 59-301 Lubin

autor

Durkowska A.

• KGHM Cuprum Centrum Badawczo-Rozwojowe, ul. gen. W. Sikorskiego 2-8, 53-659 Wrocław

Bibliografia

• 1. BIERNACKA J., 2012 — Provenance of Upper Cretaceous quartz–rich sandstones from the North Sudetic Synclinorium, SW Poland: Constraints from detrital tourmaline. Geol. Quart., 56, 2: 315–332.
• 2. BIERNACKA J., 2017 — Wstępne badania petrograficzne kredy, triasu i permu z nowych wierceń w synklinorium N–sudeckim. Sprawozdanie z analizy wykonanej dla Zakładu Geologii (NAG). Opr. arch., KGHM Cuprum Sp. z o.o. – Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław.
• 3. BIERNACKA J., JÓZEFIAK M., 2009 — The eastern sudetic island in the early–to–middle turonian: Evidence from heavy minerals in the Jerzmanice sandstones, SW Poland. Acta Geol. Pol., 59, 4: 545–565.
• 4. CHOROWSKA M., 1962 — Uwagi o minerałach ciężkich utworów górnej kredy i triasu w niecce północnosudeckiej. Kwart. Geol., 6, 4: 652–661.
• 5. CHRZĄSTEK A., WOJEWODA J., 2011 — Mezozoik południowo-zachodniej Polski (synklinorium północnosudeckie). Mezozoik i Kenozoik Dolnego Śląska LXXXI Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Wydaw. Wind, Wrocław, 1–10.
• 6. CZARNOCKI J., 1939 — Sprawozdanie z badań terenowych wykonanych w Górach Świętokrzyskich w 1938 r. W: Sprawozdanie z prac Grup – Świętokrzyskiej oraz Wołynia, Podola i Polesia w r. 1938. Państw. Inst. Geol.
• 7. DURKOWSKI K., 2016 — Opracowanie litostratygraficzne serii skalnych niecki grodzieckiej jako podstawy dla dokumentowania oraz udostępnienia złoża rud miedzi pod przyszłą eksploatację. Zakład Geologii (NAG). Opr. arch., KGHM Cuprum Sp. z o.o. – Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław
• 8. DURKOWSKI K., SOKALSKI D., 2016 — Stratygrafia cechsztynu i pstrego piaskowca synklinorium północnosudeckiego w świetle nowych danych wiertniczych. Wyzwania polskiej geologii, Tom kongresowy 3. Polski Kongres Geologiczny (red. J. Wojewoda), wydaw. Polskie Towarzystwo Geologiczne, s. 70–73, Wrocław 2016.
• 9. GORCZYCA-SKAŁA J., 1967 — Kreda wschodniej części rowu Wlenia. Prz. Geol., 15, 6.
• 10. KUBERSKA M., KOZŁOWSKA A., 2011 — Nowe dane o petrografii skał czerwonego spągowca z zachodniej części monokliny przedsudeckiej. Biul Państw. Inst. Geol., 444: 135–148.
• 11. KUBIAK M., 2016 — Zestawienie porównawcze analizowanych próbek metodą rentgenostrukturalną. Sprawozdanie z analizy wykonanej dla Zakładu Geologii (NAG) – Opr. arch., KGHM Cuprum Sp. z o.o. – Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław.
• 12. LEŚNIAK T., 1978 — Profil litostratygraficzny utworów retu i wapienia muszlowego w depresji północnosudeckiej. Geologia Zesz. Nauk. AGH, 4, 1: 6–26.
• 13. MADER A., 2016 — Sprawozdanie z wykonanej ekspertyzy palinologicznej preparatów wraz z opracowaniem tekstowym. Sprawozdanie z analizy wykonanej dla Zakładu Geologii (NAG) – Opr. arch., KGHM Cuprum Sp. z o.o. – Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław.
• 14. MAZIJ W., MROCZKOWSKI J., 1971 — Występowanie kaolinitu w utworach piaskowca pstrego niecki północnosudeckiej i perspektywy jego wykorzystania. Zesz. Nauk. Politechn. Wrocł., Wrocław.
• 15. MILEWICZ J., 1962 — Próba opracowania tektofacji Sudetów na przykładzie Sudetów Zachodnich. Prz. Geol., 4/5: 179–182.
• 16. MILEWICZ J., 1968 — O piaskowcu pstrym rowu Lwówka na tle regionów przyległych. Kwart. Geol., 12: 547–560.
• 17. MILEWICZ J., JERZMAŃSKI J., 1956–1957 — Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów. M33–32Da Pielgrzymka. Inst. Geol.
• 18. MROCZKOWSKI J., 1962 — Paleocurrents in the Lower Triassic deposits of the southern part of the Northsudetic Basin. Bull. Acad. Pol. Sci., Ser. Geol. Geogr., 17, 3/4.
• 19. MROCZKOWSKI J., 1972 — Sedymentacja pstrego piaskowca w niecce północnosudeckiej. Acta Geolog. Polon., 22, 2: 351–377.
• 20. NEJBERT K., 2016 — Identyfikacja minerałów skałotwórczych w próbkach skał osadowych przy użyciu metody dyfrakcji promieniowania rentgenowskiego (XRD) w próbkach sproszkowanych. Sprawozdanie z analizy wykonanej dla Zakładu Geologii (NAG) – Opr. arch., KGHM Cuprum Sp. z o.o. – Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław.
• 21. SCUPIN H., 1933 — Zur Stratigraphie und Tektonik der Nordsudetischen Kreide. Abhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft zu Gorlitz (Naturforschende Gesellschaft) Gorlitz, 32, 1: 73–111.
• 22. SENKOWICZOWA H., 1962 — Wpływ fauny alpejskiej w osadach retu i wapienia muszlowego na obszarze Polski. Ks. Pam. J. Samsonowicza. Polska Akademia Nauk, 239–257.
• 23. SENKOWICZOWA H., ŚLĄCZKA A., 1962 — Pstry piaskowiec na północnym obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich. Rocz. Pol. Tow. Geol., 32: 313–337.
• 24. SOKOŁOWSKI J., 1967 — Charakterystyka geologiczna i strukturalna obszaru przedsudeckiego. Geol. Sudet., 3: 297–357.
• 25. SZYPERKO-TELLER A., MORYC A., 1988 — Rozwój basenu sedymentacyjnego pstrego piaskowca na obszarze Polski. Kwart. Geol., 32, 1: 53–72.
• 26. ŚLIWIŃSKI W., 2000 — Rozwój mineralizacji miedziowej w utworach permu monokliny przedsudeckiej – uwarunkowania sedymentacyjno-diagenetyczne. Acta Univ. Wratisl. Pr. Geol.- Miner., 2197, 68: 7–36.
• 27. TOKARSKI A., 1965a — O stratygrafii salinarnej retu monokliny przedsudeckiej. Acta Geol. Pol., 15, 2: 105–130.
• 28. TOKARSKI A., 1965b — Udział wapienia muszlowego w budowie Przedgórza Karpat. Acta Geol. Pol., 15, 2: 131–156.
• 29. TOMASZEWSKI J., 1985 — Złoże rud miedziowo-polimetalicznych monokliny przedsudeckiej i jego związki z osadami cechsztynu. Prz. Geol., 7: 375–385.
• 30. WILLIAMS H., TURNER F., GILBERT C.M., 1955 — Petrography. W.H. Freeman Co., San Francisco.
• 31. ZIMMERMANN E., 1937 — Erlauterungen zur Geologischen Karte v. Preussen. Blatt Hirschberg, Berlin.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).