Niematerialne aspekty krajobrazu kulturowego pogranicza na przykładzie wybranych tradycji mieszkańców Podlasia

• Autorzy: Awramiuk Alina

Warianty tytułu

EN

Intangible aspects of the cultural landscape of the borderland on the example of selected customs from Podlasie region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Krajobraz kulturowy jest źródłem symboli i znaczeń, które dla ludności zamieszkującej dany obszar są ważnym czynnikiem kształtującym ich tożsamość kulturową. Mają one często wymiar emocjonalny, wywołują pozytywne, bądź negatywne uczucia. Nośnikiem znaczeń w krajobrazie są elementy materialne, jak i niematerialne, przejawiające się w zwyczajach, wierzeniach oraz świadomości minionych wydarzeń. Na pograniczu kulturowym, gdzie mieszkają przedstawiciele kilku grup kulturowych mogą wykształcić się różne tradycje: a) przeciwstawne (których źródłem bywają konflikty, bądź pamięć o konfliktach), b) akceptowane bądź tylko tolerowane przez poszczególne grupy kulturowe (które nie przeciwstawiają, nie negują odmiennych tradycji, ale też z nich nie czerpią), c) może też dochodzić do przenikania tradycji, wzajemnego wzbogacania się. Na przykładach z Podlasia autorka postara się ukazać, jak kontakty międzykulturowe wpływają na kształtowanie się niematerialnego wymiaru krajobrazu kulturowego na pograniczu.

EN

Local communities perceive cultural landscape as a source of symbols and meanings, which can play a significant role in the creation of their regional identity. These symbols and meanings often have emotional dimensions, inducing positive or negative feelings. Material as well as intangible elements of the cultural landscapes carry certain meanings and will describe it. Ethnic and religious minorities living on the cultural borderland next to each other can create different traditions, which can be considered as: a) opposing (their roots are seen in local conflicts), b) accepted or just tolerated by both sides or in some cases we may observe a situation where c) customs will be complementary to each other. The author of the article, on the basis of selected examples from the Podlasie region in North‐east Poland, is going to present how intercultural relationships influence the process of creating the intangible dimension of cultural landscape of the borderland.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz kulturowy; niematerialne aspekty krajobrazu; pogranicze kulturowe; Podlasie

EN

cultural landscape; intangible aspects of the landscape; cultural borderland; Podlasie region

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2011
• Tom: nr 15
• Strony: 327--337
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz.

Twórcy

autor

Awramiuk Alina

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa, Polska

Bibliografia

• Babiński G., 1997: Pogranicze polsko-ukraińskie, etniczność, zróżnicowanie religijne, tożsamość, NOMOS, Kraków.
• Bakunowicz J., 2003: 57. rocznica pacyfikacji wsi Zanie, Nad Buhom i Nawoju, nr 1, s. 16.
• Barwiński M., 2004: Podlasie jako pogranicze narodowościowo-wyznaniowe, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Eberhardt P., 1996: Problematyka regionów transgranicznych na wschodnim pograniczu Polski, Przegląd Geograficzny, 68, 102, s.41-55.
• Gloger Z., 1903: Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Spółka Wydawnicza Polska, Kraków [Reprint wydany przez Wyd. Wiedza Powszechna, 1991, Warszawa].
• Grunt-Mejer Z., Hoppen-Zawadzka J., Iwanowski L., Kosiński Z., Szostak H., 1996: Koniec epopei, Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej Oddział w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
• Hartshorne R., 1933: Geographic and political boundaries in Upper Silesia, Annals of the Association of American Geographers, 23, 4, s. 195-228.
• Jackowski A., Bliska-Wodecka E., Sołjan I., 2008: Geografia kultury. [w:] Historia geografii polskiej, (red.) A. Jackowski, S. Liszewski, A. Richling, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik t. 2, 2004, (red.) T. Balbus, Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa.
• Łojewska W., 2003: Bohaterowie czy bandyci?, Przegląd Prawosławny, nr 1.
• Matykowski R., 1997: Śląsk Cieszyński a Podbeskidzie. Świadomość regionalna mieszkańców województwa bielskiego. [w:] Śląsk Cieszyński i inne pogranicza w badaniach nad tożsamością etniczną, narodową i regionalną, (red.) I. Bukowska-Floreńska, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 99-114.
• Mironowicz E., 1992: Świadomość narodowa społeczności prawosławnej Białostocczyzny, Zeszyty Naukowe Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 17, s. 109-142.
• Myga-Piątek U., 2005: Krajobraz kulturowy w badaniach geograficznych. [w:] Krajobraz kulturowy – aspekty teoretyczne i metodologiczne, (red.) U. Myga-Piątek, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, t. IV, Sosnowiec.
• Nikitorowicz J., 1995: Pogranicze tożsamości – edukacja międzykulturowa, Trans Humana, Białystok.
• Nikitorowicz J., 2005: Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Opach T., 2003: Wykorzystanie opracowań kartograficznych w badaniach krajobrazu kulturowego. [w :] Kulturowy aspekt badań geograficznych. Studia terenowe i regionalne. t. III, (red.) E. Orłowska, J. Klementowicz, Wyd. Oddział Wrocławskiego PTG, IG i RR Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Plit F., 2008: Województwo podlaskie – region pogranicza. [w:] Współczesne problemy badawcze geografii polskiej – geografia człowieka, (red.) D. Świątek, M. Bednarek, P. Siłka, Dokumentacja Geograficzna nr 36 IGiPZ PAN i PTG, Warszawa, s. 7-14.
• Rykiel Z., 1990: Region przygraniczny jako przedmiot badań geograficznych, Przegląd Geograficzny, 62, z 3-4, s. 263-273.
• Rykiel Z., 1991: Rozwój regionów stykowych w teorii i w badaniach empirycznych, Prace Habilitacyjne, IGiPZ PAN, Ossolineum, Wrocław.
• Sadowski A., 1995: Pogranicze polsko-białoruskie. Tożsamość mieszkańców, Trans Humana, Białystok.
• Sadowski A., 1997: Mieszkańcy północno-wschodniej Polski. Skład wyznaniowy i narodowościowy. [w:] Mniejszości narodowe w Polsce, (red.). Z. Kurcz, s. 7-42, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Sopher D.E., 1967: Geography of religions. Fundation of Cultural Geography Series, Englewood Cliffs, Prenctice-Hall, N.J.
• Szczepański M.S., 1997: Region pogranicza i pogranicze w regionie, Gazeta Uniwersytecka UŚ, http://gu.us.edu.pl/node/241781.
• Szczepański M.S., 1999: Tożsamość regionalna – w kręgu pojęć podstawowych. [w]: Badania nad tożsamością regionalną, (red.) A Matczak, s. 7-17, Materiały z konferencji naukowej, Łódź-Ciechanów.
• Tokarska-Bakier J., 2007: Raport z badań podlaskich, Archiwum Etnograficzne ISNS UW, Warszawa.
• Tokarska-Błońska J., 2008: Legenda krwi, Antropologia przesądu, Wyd. WAB, Warszawa.
• Zagożdżon A., 1980: Regiony peryferyjne a zagadnienie peryferyjnych układów osadniczych. Wybrane zagadnienia teoretyczne i badawcze, Przegląd Geograficzny, 52, 4, s. 815-826.