Kościół w strukturach miejskich. Tradycja-ciągłość-uniwersalizm

• Autorzy: Malinowska-Petelenz Beata , Petelenz Anna

Identyfikatory

DOI

10.4467/25438700SM.22.024.17006

Warianty tytułu

EN

The church in urban structures: tradition–continuity–universalism

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Zmiany w duszpasterskim nastawieniu Kościoła po II Soborze Watykańskim, w szczególności zaś odnowa liturgii, zaowocowały mnogością form i rozwiązań przestrzennych w architekturze sakralnej. Odmiennie niż historycznie, nowe świątynie nie pełnią we współczesnych układach urbanistycznych roli dominującej. Autorki poddają analizie wybrane przestrzenie sakralne pod kątem ich kompozycji w strukturach miejskich, koncentrując się na ich formie, usytuowaniu, uniwersalizmie, czytelności w wymiarze symbolicznym, a także wyrazie przestrzennym łączącym pierwiastki tradycji i nowoczesności. W ramach studium przypadków autorki omawiają wybrane przykłady kościołów europejskich wybudowanych po 2000 roku.

EN

Revolutionary changes after Second Vatican Council – in particular the renewal of the liturgy – resulted in a variety of forms and spatial solutions in sacred architecture. In contemporary urban layouts, they do not play a dominant role. Authors analyze selected sacred spaces regarding their composition in urban structures, focusing on their universalism, legibility in a symbolic dimension, as well as spatial expression combining elements of tradition and modernity. As a case study, authors present selected examples of European churches built after 2000.

Słowa kluczowe

PL

architektura sakralna; kompozycja urbanistyczna; uniwersalizm; archetyp; środowisko mieszkaniowe

EN

sacred architecture; urban composition; universalism; archetype; housing environment

• Wydawca: Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego, Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechniki Krakowskiej
• Czasopismo: Środowisko Mieszkaniowe
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 40
• Strony: 67--83
• Opis fizyczny: Bibliogr. 55 poz., il.

Twórcy

autor

Malinowska-Petelenz Beata

• Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

• https://orcid.org/0000-0002-6891-4138

autor

Petelenz Anna

• AP KunstArt Fund

• https://orcid.org/0000-0002-6965-7567

Bibliografia

• [1] Buringh, E., Campbell, B.M.S., Rijpma, A., Zanden van, J. L., Church building and the economy during Europe's ‘Age of the Cathedrals', 700-1500 CE, Explorations in Economic History, Volume 76, April 2020, 101316.
• [2] Szymski, 1990, Kanon formy architektonicznej w kościele katolickim - współczesna koncepcja przestrzeni sakrum, Szczecin, 177.
• [3] Fredriani G., 1997, Le Chiese, Editori Laterza, Roma-Bari.
• [4] Basista A., 1995, Opowieści budynków, PWN, Warszawa-Kraków, 283.
• [5] Rabiej J., 2004, Tradycja i nowoczesność w architekturze kościołów katolickich. Świątynia fenomenem kulturowym, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• [6] Gil Mastalerczyk J., 2016, The Place and Role of Religious Architecture in the Formation of Urban Space, Procedia Engineering, vol. 161, 2053-2057.
• [7] Proctor, R., Designing the suburban church: the mid twentieth-century Roman Catholic churches of Reynolds&Scott, Journal of historical Geography, Volume 56, April 2017, 113-133.
• [8] Ring R., 2005, Luger & Maul: Seelsorgestelle St. Franziskus in Wels, Oberösterreich, Architektur Aktuell nr 9, 126-135.
• [9] Pluta K., 2012, Przestrzenie publiczne miast europejskich. Projektowanie urbanistyczne, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, s. 165.
• [10] Weilacher U., 2008, The Landscape Architecture of Peter Latz and Partners [w:] Syntax of Landscape. Birkhäuser Basel, 134-147.
• [11] Pabich M., 2013, Mario Botta. Nikt nie rodzi się architektem, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź.
• [12] Pizzi E., Mario Botta, Birkhäuser Verlag für Architektur, Basel-Berlin-Boston, 80-93.
• [13] Pacciani A, 2010, Architectural Violence in Umbria, The Institute for Sacred Architecture, vol.18, 24-25.
• [14] Perrini S., 2015, Beyond Transavantgarde. Art in Italy in the 1980s, praca magisterska, Uniwersytet w Zurychu.
• [15] Charciarek M., 2009, Betonowe sacrum, Budownictwo, Technologie, Architektura, nr 3, 23.
• [16] Żychowska, 2010, Architektura znacząca, Czasopismo Techniczne. Architektura z. 7-A/1, Kraków, 326.
• [17] Serafin A., 2015, Ekspresja architektury Coop Himmelb(l)Au na tle koncepcji estetycznej Gillesa Deleuze'a, Architectus 4 (44), 49.
• [18] Ferrari M., 2011, La forma come conseguenza, Casabella 12, 70-81.
• [19] Mielnik A., 2013, Rationality and rationalism in architecture , Przestrzeń i Forma 19, 109-120.
• [20] Zuziak Z., 2013, Strategic metropolitan project: examples from Hamburg, Potsdam and Berlin, Technical Transactions. Architecture Y. 110, Iss. 1-A (3), Kraków .
• [21] Malinowska-Petelenz B., 2016, Temples of Europe and their cultural contexts, Technical Transactions Vol. 2-A Issue 8, Kraków, 125-145.
• [22] Ramzy, 2021, Concept cathedral and “squaring the circle": Interpreting the Gothic cathedral of Notre Dame de Paris as a standing hymn, Frontiers of Architectural Research, vol. 10, 369-393.
• [23] Nolan, M., L., Nolan, S., Religious sites as tourism attractions in Europe [w:] Annals of Tourism Research, Volume 19, Issue 1, 1992, 68-78.
• [24] Kosiński W., 2009, Twórczość architektoniczna - jako niezwykłość, Przestrzeń i Forma'12, Szczecin, 7-68.
• [25] Nadrowski H., 2000, Kościoły naszych czasów. Dziedzictwo i perspektywy, Wydawnictwo WAM, Kraków.
• [26] Guardini R., 1994, Znaki Święte, Wydawnictwo TUM, Wrocław
• [27] De Greef A. A, 2013, Die Erkenntnistheorie Romano Guardinis, Bijdragen, International Journal for Philosophy and Theology, 2013, vol.21, 144-168.
• [28] Pehnt W., 2002, Under the Sign of Liturgical Reform, [w:] European Church Architecture 1950-2000, Prestel Verlag, 2002, 155-164.
• [29] Kuppinger P., 2017, Religion, art and creativity in the global city, Culture and Religion, Volume 18, 343-352.
• [30] Richardson Ph., 2004, New sacred architecture, Laurence King Publishing Ltd, London.
• [31] Szuta A. F., 2021, Architecture of ecumenical spaces in public buildings in the 21st century: Links among the architecture of multi-faith spaces, their names, and the functions they serve in Polish airports, Frontiers of Architectural Research, 2021, vol. 10, 274-283.
• [32] Hani J., 1998, Symbolika świątyni chrześcijańskiej, Znak, Kraków, 73.
• [33] Urbańska M.A., 2014, [w:] Historia i współczesność w architekturze i urbanistyce, red. E. Węcławowicz-Gyurkovich, T. 1, Monografia PK, Kraków, 155-178.
• [34] Heathcote E., Moffatt L., 2007, Contemporary Church Architecture, Wiley-Academy, 30-34.
• [35] Nerdinger W., 2002, Architecture is Movement [w:] W. J. Stock, European Church Architecture 1950-2000, Prestel Verlag, 80-83.
• [36] Wąs, 2008, Antynomie współczesnej architektury sakralnej, Muzeum Architektury, Wrocław, 181-184.
• [37] Schwarz R., 1979, Wegweisung der Technik und andere Schriften zum Neuen Bauen 1926-1961, Bauwelt Fundamente, nr 51, 36-39, 76-77.
• [38] Gerhards A., 2006, The Relevance of the Avant-garde. Catholic Liturgy and Church Architecture from 1900-1950 [w:] W. J. Stock, European Church Architecture 1900-1950, Prestel Verlag, 127.
• [39] Eliade M., 1970, Święty obszar i sakralizacja świata [w:] Sacrum. Mit. Historia, PIW, Warszawa, 143-144.
• [40] Eliade M., 1993, Traktat o historii religii, Wydawnictwo OPUS, Łódź, 361-367.
• [41] Norberg-Schulz Ch., 2000, Bycie przestrzeń architektura, Murator, Warszawa, 50.
• ŹRÓDŁA INTERNETOWE / ONLINE RESOURCES
• [1] CONSTITUTIO DE SACRA LITURGIA SACROSANCTUM CONCILIUM [w:] https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/index.htm; dostęp: 3.01.2022.
• [2] http://www.luger-maul.at/; dostęp: 3.01.2022.
• [3] http://www.gabrieleberger.com/; dostęp: 7.01.2022.
• [4] https://www.db-bauzeitung.de/architektur/sonnenkirche/; dostęp: 7.01.2022.
• [5] http://www.botta.ch/; dostęp: 3.01.2022.
• [6] https://fuksas.com/; dostęp: 3.01.2022.
• [7] https://coop-himmelblau.at/; dostęp: 3.01.2022.
• [8] http://www.monestiroli.it/; dostęp: 3.01.2022.
• [9] https://wlgw.de/; dostęp: 3.01.2022.
• [10] https://schulz-und-schulz.com/; dostęp: 2.01.2022.
• [11] https://www.miesarch.com/work/3089; dostęp: 4.01.2021.
• [12] https://www.architecturalrecord.com/articles/10274-wilhelm-leuschner-platz; dostęp: 4.01.2021.
• [13] https://www.leipzig.de/bauen-und-wohnen/stadtentwicklung/projekte/wilhelm-leuschner-platz; dostęp: 4.01.2022.
• [14] https://architecturestudio.fr/; dostęp: 3.01.2022

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).