The climate change related adaptation and resilience of traditionalt tradicional dwellings: the case of Yucatan Penisula

• Autorzy: Audefroy Joel , Cabrera Sánchez Bertha Nelly

Identyfikatory

DOI

10.35784/odk.2589

Warianty tytułu

PL

Adaptacja i odporność na zmiany klimatu tradycyjnych budynków mieszkalnych: przypadek Półwyspu Jukatan

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Mexico has been affected by extreme events such as storms, hurricanes, floods, and wildfires in the past ten years. In this paper, we will attempt to respond to the following questions: What are the climate change effects on the architectural heritage of Maya housing, and what are the adaptation and resilience practices of Maya housing and its environment. Maya houses have major climate variability adaptation potential. The building of a Maya home is conducted without architects, but with the intensive labor required for the planning, organization, technology and systematic knowledge of the climate on the part of the various artisans involved. These efforts, which we can observe to this day, implied invention, innovation and adaptation, as well as the oral transmission of knowledge for locating and orienting the home, preparing the terrain, seeking out and preparing construction materials, the actual work of building the house and conducting the related construction rituals. There exist various forms of adaptation, among them the form, design, materials and technology used. Here we review the housing’s adaptation and resilience to floods, and both water management and control. The principal objective of this text is to evaluate the adaptative and resilient processes of Maya housing to the effects of climate change, considering the principal criteria / indicators that might affect the habitat’s internal environment, its constructive structure, the materials and the inhabitant’s comfort, but without changing the Maya house’s basic design patterns.

PL

W ciągu ostatnich dziesięciu lat Meksyk został dotknięty przez klęski żywiołowe, takie jak burze, huragany, powodzie i pożary. W niniejszym artykule postaramy się odpowiedzieć na następujące pytania: jakie są skutki zmian klimatycznych dla dziedzictwa architektonicznego domów Majów oraz jakie są praktyki adaptacyjne i odpornościowe domów Majów i ich otoczenia? Domy Majów mają duży potencjał adaptacji do zmienności klimatu. Budowa domu Majów odbywa się bez udziału architektów, ale przez intensywną pracę wymaganą do planowania, organizacji, technologii i systematycznej wiedzy o klimacie ze strony różnych zaangażowanych rzemieślników. Te wysiłki, które możemy obserwować do dziś, wiązały się z inwencją, innowacją i adaptacją, a także z ustnym przekazem wiedzy na temat lokalizacji i orientacji domu, przygotowania terenu, poszukiwania i przygotowania materiałów budowlanych, samej pracy nad budową domu i przeprowadzania związanych z nią rytuałów budowlanych. Istnieją różne formy adaptacji, a wśród nich forma, konstrukcja, materiały i technologia. W tym artykule dokonujemy przeglądu adaptacji i odporności budynków mieszkalnych na powodzie, a także badamy gospodarkę wodną i jej kontrolę. Głównym celem tego artykułu jest ocena procesów adaptacyjnych i odporności budynków mieszkalnych Majów na skutki zmian klimatycznych, z uwzględnieniem głównych kryteriów/wskaźników, które mogą mieć wpływ na środowisko wewnętrzne budynku, jego strukturę konstrukcyjną, materiały i komfort mieszkańców, ale bez zmiany podstawowych wzorców projektowych domów Majów.

Słowa kluczowe

EN

traditional habitat; heritage; Maya house; adaptation; resilience; Mexico; Maya

PL

siedlisko tradycyjne; dziedzictwo; Majowie; dom Majów; adaptacja; wytrzymałość; Meksyk

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 12
• Strony: 79--96
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., fig.

Twórcy

autor

Audefroy Joel

• ICOMOS Mexicano BCE, Instituto Politécnico Nacional Mexico

• https://orcid.org/0000-0002-4308-4529

autor

Cabrera Sánchez Bertha Nelly

• Instituto Politécnico Nacional, Mexico

• https://orcid.org/0000-0001-7485-5982

Bibliografia

• 1. Audefroy J. (1983). Le principe d’Ometeotl, PHD thesis, Université Paris VII, Paris.
• 2. Blaikie, P.; Cannon, T.; Davis, I.; Wisner, B. (1994). At Risk, Natural hazards, people’s vulnerability and disasters, Routledge, Londres, 284p.
• 3. Cannon T. (2008). Reducing People’s Vulnerability to Natural Hazards, Research paper N°2008/34, UNU-WIDER, Londres.
• 4. Cardona O. y al. (2010). Entendimiento y gestión de riesgo asociado a las amenazas naturales: un enfoque científico integral para América Latina y el Caribe, Volumen 2, ICSU-LAC-CONACYT, México, 87p.
• 5. Dapuez, A.; Baños, O. (2004). Transformaciones en el régimen de la casa maya en Xocén, Revista de la Universidad Autónoma de Yucatán, Nº 229, (3-27), Mérida.
• 6. García Acosta, V. (1993). Las sequías históricas de México, en: Desastres & Sociedad, Revista semestral de la Red de estudios sociales en prevención de desastres en América Latina, Julio-diciembre 1993, Nº1, Año 1, Bogotá.
• 7. García Acosta, V., Escobar Ohmstede, A. (2003). Desastres Agrícolas en México. Catalogo Histórico. Tomo I y II. Fondo de Cultura Económica, Centro de Investigaciones y Estudios Superiores de Antropología Social, CIESAS, México. p.280.
• 8. García Acosta, V. (2006). Estrategias adaptativas y amenazas climáticas, in: Más allá del cambio climático, Javier Urbina Soria y Julia Martínez Fernández, compiladores, INE, UNAM, (29-46), México.
• 9. Gill Richardson, B. (2008). Las grandes sequías mayas, FCE, México, 562p (first english edition: 2000).
• 9. González Lobo C. (1999). La vivienda rural en México, una reflexión sobre su arquitectura y posible intervención, in: 1er Memoria Seminario Iberoamericano de vivienda y calidad de vida en los asentamientos rurales, 27 de septiembre al 1° de octubre de 1999, Cuernavaca, Morelos, Jorge González Claverán, Coord., CYTED, México.
• 10. Herman W. Konrad. (2003). Ecological Implications for Pre-Hispanic and Contemporary Maya Subsistence on the Yucatan Peninsula, Revista de la Universidad Autónoma de Yucatán, Nº 224, Mérida, pp. 99-126.
• 11. Fray Diego de Landa (1986). Relaciones de las cosas de Yucatán, Ed. Porrúa, Historia Nº 13, México.
• 12. Lavell A. (1993). Ciencias sociales y desastres naturales en América Latina: un encuentro inconcluso, En: Los desastres no son naturales, Andrew Maskrey, compilador, La Red, Bogota, Colombia.
• 13. Oliver, P. (1978). Cobijo y sociedad, Blume, Madrid.
• 14. Oliver, P. (2003). Dwellings, Phaidon, Londres.
• 15. Pézeu-Masabuau, J. (1981). La maison japonaise, PUF, Paris.
• 16. Pigeon P. (2009). Enjeux et vulnérabilités cachées : évolutions récentes en géographie des risques, in: Risques et environnement: recherches interdisciplinaires sur la vulnérabilité des sociétés, Sylvia Becerra et Anne Peltier, (Dir), (53-64), Paris, L’Harmattan.
• 17. Prieto, V. (1978). Vivienda campesina en México, SAHOP, México.
• 18. Quezada, S. (1997). Los pies de la República, Los mayas peninsulares, 1550-1750, Historia de los pueblos indígenas, INI-CIESAS, 263p.
• 19. Rapoport, A. (1969). House, form and culture, Prentice Hall, NJ. 207p.
• 20. Redfield, R. (1944). Yucatán, una cultura de transición, FCE, México.
• 21. Redfield, R.; Villa, Rojas, A. (1934). Cham Kom a Maya Village, The University of Chicago Press, 387p.
• 22. Rivas Gutiérrez, Dámaso. (23 de octubre del 2013). Dámaso Rivas resalta la conveniencia de construir casas mayas. Libertad de expresión Yucatán. Recuperado de: http://www.informaciondelonuevo.com/2013/10/damaso-rivas-resalta-la-conveniencia-de.html.
• 23. Ruz, Mario Humberto. (2009). Ch’a Cháak. Plegaria por la lluvia en el Mayab contemporáneo, En: Arqueología Mexicana, Dioses de la Lluvia. N°96, Vol. XVI. marzo-abril p. 73-76. México.
• 24. Shattuck, G. (Ed.) (1933). The peninsula of Yucatán, Medical, Biological and Sociological Studies, (431-576), Carnegie Inst. Washington D.C.
• 25. Soares, D. y al. (2011). Capitale de la comunidad, medios de vida y vulnerabilidad social ante huracanes en la costa yucateca. Un acercamiento a través de la experiencia de San Felipe, Yucatán, Centro Agronómico Tropical de Investigación y Enseñanza (CATIE), Turrialba, Costa Rica, 74p.
• 26. Stephens J. LL. (1934) [1843]. Incidentes de viaje en Yucatán, Mérida.
• 27. Villers Ruiz, L. et al. (1981). La unidad de habitación tradicional campesina y el manejo de recursos bióticos en el área maya yucatanense, Biótica Vol. 6, Nº 3, (293-322), UNAM, México.
• 28. Wauchope, R. (1938) Modern Maya houses, A study of their archeological significance, Carnegie Inst. of Washington, Nº 502, Washington D.C., 177p.
• 29. Zapata Peraza, R. L. (1989). Los chultunes, sistemas de captación y almacenamiento de agua pluvial, INAH, México, 1989.