Valuable Deposits of Sand and Gravel in the Valleys of Carpathian Rivers (Poland) VS Protected Areas

• Autorzy: Kowalska A. , Sobczyk W.

Warianty tytułu

PL

Cenne złoża piasku i żwiru w dolinach rzek karpackich (Polska) wobec obszarów chronionych

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This paper is a description of the dynamics of sand and gravel mining in the Polish Carpathians. Environmental limitations imposed on sand and gravel mining within Natura 2000 areas and other forms of nature and landscape conservation impede mining activity in those areas. The Natura 2000 network is in conflict with the industry, especially with opencast minEng. Many protected areas have been established within managed and unmanaged deposits of sand and gravel. This may potentially pose the threat of abandoning extraction. In order for mining not to be perceived as an adverse factor, but as an activity which introduces a new quality, former mining sites should be properly reclaimed. Many decommissioned opencast mines undergo reclamation with respect to biodiversity. If mining is performed in an already impoverished natural environment, the established areas may become a habitat for wild species or even form ecological corridors between the priority protected areas. This contributes to increasing the cohesion of the network of Natura 2000 areas. Former mining sites of minerals have favorable habitat conditions for the roe deer, deer. They become nesting grounds for falcons, pheasants, linnets, and night herons. With public consultations and targeted efforts, degraded sites may become habitats for many species of animals, plants and mushrooms. Should reclamation be abandoned, negative changes may take place: erosion, surface mass movements, changes in ecosystems, eutrophisation of waterbodies, etc. Development of natural aggregates extraction is a chance for Poland’s economic growth. It must, however, proceed in harmony with the environment.

PL

W artykule scharakteryzowano dynamikę wydobycia pisaków i żwirów na terenie polskich Karpat. Ograniczenia ekologiczne eksploatacji piasków i żwirów w obszarach Natura 2000 i w innych formach ochrony przyrody i krajobrazu powodują, że będzie to skutkować trudnościami w działalności górniczej na tych terenach. Sieć Natura 2000 znajduje się w konflikcie z przemysłem, zwłaszcza z górnictwem odkrywkowym. W obrębie zagospodarowanych i niezagospodarowanych złóż piasków i żwirów wyznaczono wiele obszarów chronionych. Stwarza to potencjalne zagrożenie zaniechania eksploatacji. Aby górnictwo nie było postrzegane jako czynnik o negatywnym oddziaływaniu, ale jako działalność wnosząca nową jakość, należy prowadzić odpowiednią rekultywację terenów poeksploatacyjnych. Wiele kopalń odkrywkowych po zakończonej eksploatacji jest poddanych rekultywacji pod kątem różnorodności biologicznej. Jeżeli wydobycie jest prowadzone w już zubożonym środowisku naturalnym, to powstałe obszary mogą stać się siedliskiem dla dziko żyjących gatunków, a nawet tworzyć korytarze ekologiczne między priorytetowymi obszarami chronionymi. Wpływa to na zwiększenie spójności sieci obszarów Natura 2000. Miejsca po eksploatacji kopalin stwarzają dogodne warunki siedliskowe dla saren, jeleni, lisów, zajęcy, gronostajów, jaszczurek, kumaków, zaskrońców. Gniazdują tu sokoły, bażanty, makolągwy, ślepowrony.Oddziaływanie górnictwa odkrywkowego na krajobraz nie jest jednoznaczne, gdyż walory wizualne danego terenu mają charakter subiektywny. Dzięki konsultacjom społecznym i ukierunkowanym działaniom zdegradowany teren może stać się atrakcyjny pod względem możliwości zasiedlania przez wiele gatunków zwierząt, roślin i grzybów. W przypadku zaniechania rekultywacji mogą zajść negatywne zmiany: erozja, powierzchniowe ruchy masowe, zmiany w ekosystemie, eutrofizacja zbiorników wodnych. Rozwój górnictwa kruszyw naturalnych jest szansą na rozwój gospodarczy Polski. Musi jednak pozostać w zgodzie ze środowiskiem naturalnym.

Słowa kluczowe

EN

mining; deposits of sand and gravel (natural aggregates); environmental protection; nature conservation; Natura 2000

PL

górnictwo; złoża piasków i żwirów (kruszywa naturalne); ochrona środowiska; ochrona przyrody; Natura 2000

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
• Czasopismo: Inżynieria Mineralna
• Rocznik: 2014
• Tom: R. 15, nr 1
• Strony: 167--174
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., tab., zdj.

Twórcy

autor

Kowalska A.

• AGH University of Science and Technology graduate, Faculty of Mining and Geoengineering, Department of Environmental Engineering and Mineral Processing, Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

autor

Sobczyk W.

• AGH University of Science and Technology graduate, Faculty of Mining and Geoengineering, Department of Environmental Engineering and Mineral Processing, Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

Bibliografia

• 1. Badera, J.,2010, Konflikty społeczne na tle środowiskowym związane z udostępnianiem złóż kopalin w Polsce, Gospodarka Surowcami Mineralnymi, t. 26, z. 1, p. 105-125.
• 2. Bąk, B., Piotrowska, A. and Radwanek-Bąk, B., 2009, Wpływ budowy autostrad na wydobycie kopalin okruchowych ze źródeł lokalnych na przykładzie poznańskiego odcinka autostrady A-2, Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, no. 35, Wrocław.
• 3. Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski według stanu 31 XII 2009, Państwowy Instytut Geologiczny, Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2011
• 4. Czaja, P. and Kozioł, W., 2010, Górnictwo skalne w Polsce – stan obecny, perspektywy i uwarunkowania rozwoju, in Nowoczesne budownictwo inżynieryjne, no. 6, Kraków
• 5. Frankiewicz, W. and Glapa, W., 2007, Górnictwo i przeróbka kamienia łamanego, in Ney R. (red.): Surowce mineralne Polski. Surowce skalne. Kruszywa mineralne. Wyd. IGSMiE PAN
• 6. Galos, K., 2012, Ile żwiru? Obecne i prognozowane zapotrzebowanie na kruszywa żwirowo-piaskowe, Surowce i maszyny budowlane, no. 3, p. 18-24
• 7. Glapa, W. and Korzeniowski, J., 2005, Mały leksykon górnictwa odkrywkowego, Wyd. Burnat&Korzeniowski, Wrocław
• 8. Góralczyk, S., 2004, Nowa europejska terminologia kruszyw, Magazyn Autostrady, no. 6, Katowice.
• 9. Górecki, J. and Seremet, E., 2009, Stopień geologiczno-górniczej atrakcyjności udokumentowanych złóż kruszyw naturalnych żwirowych, Surowce i maszyny budowlane, no. 2, p. 17-19
• 10. Jurys, L., 2009, Podstawy racjonalnej gospodarki małymi złożami kruszywa naturalnego, Górnictwo odkrywkowe, no.2-3, p. 70-73
• 11. Kasztelewicz, Z., 2011, Poprawianie krajobrazu, Surowce i maszyny budowlane, no. 2 Wyd. BMP, Racibórz, p. 91-93
• 12. Klojzy-Karczmarczyk, B. and Mazurek, J., 2013, Studies of mercury content in selected coal seams of the Upper Silesian Coal Basin, Gospodarka Surowcami Mineralnymi - Mineral Resources Management,v. 29, no. 4, p. 95-106
• 13. Klojzy-Karczmarczyk, B., 2013, Analiza wieloletnich badań zawartości rtęci w gruntach z bezpośredniego otoczenia południowej obwodnicy Krakowa, Annual Set The Environment Protection, v. 15, Middle PomeranianScientificSociety of the Environment Protection, Rocznik Ochrona Środowiska, p. 1053-1069
• 14. Kowalska, A., 2010, Zmiany antropogeniczne w dolinach rzecznych wywołane eksploatacją kruszyw naturalnych, in Interdyscyplinarne zagadnienia w górnictwie i geologii pod red. Jana Drzymały i Wojciecha Ciężkowskiego, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, p. 141-148
• 15. Kowalska, A., 2013, Ocena wpływu odkrywkowej eksploatacji złóż piasków i żwirów na środowisko naturalne w aspekcie programu Natura 2000,[Ph.D. thesis]: Kraków, University of Sciences and Technology, p. 231
• 16. Miziołek, E., 2007, Stan rozpoznania oraz wielkość wydobycia piasków i żwirów (kruszywa naturalnego) w 2005 roku, Kopaliny podstawowe i pospolite górnictwa skalnego, no. 6, Wydawnictwo Burnat & Korzeniowski, Wrocław, p. 13-14
• 17. Ney, R., (red.), 2003, Surowce mineralne Polski, GSMiE PAN, Kraków
• 18. Ney, R. and Galos, K., 2008, Bilans Polskich Surowców Mineralnych, Rekomendacja dla KPZK, IGSMiE PAN, Kraków
• 19. Nieć, M., 2008, Stulecie idei ochrony złóż kopalin,. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, v. 24, z. 2/2, p. 47-51
• 20. Piotrowska, A., 2009, Złoża naturalnych piasków i żwirów. Zasoby, wydobycie, obrót międzynarodowy, Surowce i maszyny budowlane, no. 4, Wyd. BMP, Racibórz
• 21. Pietrzyk-Sokulska, E., 2009, Ostoje sieci Natura 2000 jako element środowiskowych uwarunkowań eksploatacji kopalin, Górnictwo Odkrywkowe, p.16-26
• 22. Radwanek-Bąk, B., 2010, Rozwój górnictwa zrównoważonego w Polsce, Surowce i maszyny budowlane, no. 3, Wyd. BMP, Racibórz, p. 36-40
• 23. Sobczyk, W. and Kowalska, A., 2013, Wpływ odkrywkowej eksploatacji kruszyw naturalnych na środowisko z uwzględnieniem obszarów Natura 2000, Przegląd Górniczy, no. 3, p. 136-141
• 24. Stala-Szlugaj, K., 2013, Emisja pyłów ze spalania węgla kamiennego z ciepłowni o mocy nominalnej mniejszej niż 50 MW w świetle obowiązujących standardów emisyjnych, Annual Set The Environment Protection, v. 15, Middle PomeranianScientificSociety of the Environment Protection, Rocznik Ochrona Środowiska, p. 1689-1704