Materiały wybuchowe i ich wpływ na środowisko

• Autorzy: Flasińska P. , Maranda A. , Kukfisz B.

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2018.11.30

Warianty tytułu

EN

Explosives and their impact on the environment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono wpływ materiałów wybuchowych (MW) na środowisko, ich właściwości toksyczne i ekotoksyczne, a także wskazano znaczenie perspektywy LCA (life cycle assessment) dla oceny obciążeń środowiska wywołanych produkcją, użyciem i utylizacją MW. Przez wiele lat problemy środowiskowe i toksykologiczne nie były uwzględniane, pomimo negatywnych skutków środowiskowych związanych z różnymi fazami cyklu życia MW. Materiały te przedostają się do środowiska najczęściej poprzez spalanie i detonację na otwartej przestrzeni. Powodują zanieczyszczenie środowiska i stwarzają zagrożenie toksyczne dla fauny i flory. Na całym świecie gleby są zanieczyszczone przez pozostałości MW i amunicji po procesach produkcyjnych, działaniach wojennych i operacjach szkoleniowych. Podano różnice w skażeniu gleby i wody gruntowej na podstawie zdeponowanego MW po detonacji metodą high-order i metodą low- order. Przytoczono dane dotyczące rejestracji najbardziej rozpowszechnionych MW (RDX, HMX, TNT), uznawanych za stwarzające zagrożenie dla zdrowia, a także podano możliwość wykorzystania LCA dla kilku MW.

EN

A review, with 33 refs., of toxic properties of explosives during their prodn., use and utilization.

Słowa kluczowe

PL

materiały wybuchowe; zanieczyszczenie środowiska; TNT; LCA; life cycle assessment

EN

explosives; environment pollution; TNT; LCA; life cycle assessment (LCA)

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2018
• Tom: T. 97, nr 11
• Strony: 1957--1961
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Flasińska P.

• Instytut Przemysłu Organicznego, ul. Annopol 6, 03-236 Warszawa

autor

Maranda A.

• Instytut Przemysłu Organicznego, Warszawa

autor

Kukfisz B.

• Szkoła Główna Służby Pożarniczej, Warszawa

Bibliografia

• [1] C. Ferreira, J. Ribeiro, S. Almada, F. Freire, Propellants Explos. Pyrotech. 2017, 42, 44.
• [2] M. Mayo, Z.A. Collier, V. Hoang, M. Chappel, Sci. Total Environ. 2014, 494-495, 104.
• [3] E. Pawlik, Materiały wybuchowe i ich zastosowanie, skrypt nr 15, Radom 1983.
• [4] J. Urbański, Chemia i technologia materiałów wybuchowych, skrypt nr 14, Radom 1992.
• [5] M.R. Walsh, M.E. Walsh, S. Taylor, C.A. Ramsey, D.B. Ringelberg, J.E. Zufelt, S. Thiboutot, G. Ampleman, E. Diaz, Propellants Explos. Pyrotech. 2013, 38, 399.
• [6] M.R. Walsh, M.E. Walsh, C.A. Ramsey, S. Brochu, S. Thiboutot, G. Ampleman, J. Hazard. Mater. 2013, 262, 228.
• [7] A.D. Hewitt, T.F. Jenkins, M.E. Walsh, M.R. Walsh, S. Taylor, Chemosphere 2005, 61, 888.
• [8] C. Ferreira, J. Ribeiro, R. Mendes, F. Freire, Propellants Explos. Pyrotech. 2013, 38, 296.
• [9] C. Ferreira, F. Freire, J. Ribeiro, J. Cleaner Prod. 2015, 89, 159.
• [10] H.P. Hristov, H.I. Hristov, Propellants Explos. Pyrotech. 2017, 42, 84.
• [11] RTO-TR-AVT-115AC/323(AVT-115)TP/274, Environmental Impact of Munition and Propellant Disposal, Final Report of Task Group AVT- 115, Research and Technology Organisation North Atlantic Treaty Organisation BP 25, F-92201 Neuilly-sur-SeineCedex, France 2010.
• [12] STO-TR-AVT-179 AC/323(AVT-179)TP/533, Design for Disposal of Present and Future Munitions and Application of Greener Munition Technology, Report of Task Group AVT-179, Research and Technology Organisation North Atlantic Treaty Organisation BP 25, F-92201 Neuillysur- Seine Cedex, France 2014.
• [13] T.F. Jenkins, S.R. Bigl, A.D. Hewitt, J.L. Clausen, H.D. Craig, M.E. Walsh, R. Martel, K. Nieman, S. Taylor, M.R. Walsh, EPA Federal Facilities Forum Issue Paper, Environmental Protection Agency (EPA-505-S-11-001), Washington, DC, U.S. Environmental Protection Agency, 2012.
• [14] Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE, Dz. Urz. UE L 396, 30.12.2006.
• [15] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006, Dz. Urz. UE L L 353, 31.12.2008.
• [16] Global Harmonised System, Seventh revised edition, ST/SG/AC.10/30/ Rev.7, United Nations New York and Geneva, 2017.
• [17] www.echa.europa.eu, dostęp 10 maja 2018 r.
• [18] G. Noctor, Science 2015, 349, 1052.
• [19] USEPA (US Environmental Protection Agency), Technical Fact Sheet - 2,4,6-trinitrotoluene (TNT), Washington, DC, U.S.A. 2014, 1.
• [20] M. Nipper, Y. Qian, R.S. Carr, Chemosphere 2014, 56, 519.
• [21] M. Nipper, Y. Qian, R.S. Carr, Mar. Pollut. Bull. 2005, 50, 1205.
• [22] P.T. Charles, A.A. Adams, J.R. Deschamp, Sensors 2014, 14, 4074.
• [23] S. Chatterjee, U. Deb, S. Datta, C. Walther, D. Gupta, Chemosphere 2017, 184, 438.
• [24] K. Ayoub, E.D. van Hullebusch, M. Cassir, A. Bermond, J. Hazard. Mater. 2010, 178, 10.
• [25] P. Flasińska, A. Maranda, Przem. Chem. 2016, 95, nr 12, 2465.
• [26] Parametryczna ocena cyklu życia MW górniczych, Grant N N209 440839, 2010-2013.
• [27] B. Kukfisz, A. Maranda, Chemik 2014, 68, nr 1, 29.
• [28] P. Flasińska, Analiza obciążeń środowiskowych procesu wytwarzania materiałów wysokonenergetycznych z wykorzystaniem metody LCA, Decyzja Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr 4180/E-142/S/2016, Warszawa 2016.
• [29] P. Flasińska, Krajowa i zagraniczna współpraca w zakresie poprawy bezpieczeństwa chemicznego i środowiskowego podczas procesu produkcji i w obrocie materiałami utleniającymi i wybuchowymi, Decyzja Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr 4180/E-142/S/2017, Warszawa 2017.
• [30] E. Galante, T. Temple, M. Ladyman, P.P. Gill, Propellants Explos. Pyrotech. 2017, 42, 36.
• [31] E. Hochschorner, J. Hagvall, G. Finnveden, E. Griffing, M. Overcash, J. Chem. Technol. Biotechnol. 2006, 81, 461.
• [32] K. Alvebro, A. Bjçrklund, G. Finnveden, E. Hochschorber, J. Hagvall, J. Hazard. Mater. 2009, 170, 1101.
• [33] J. Hagvall, R. Tryman, Life Cycle Assessment of Galix 13 F1A and Green Galix, Report FOI, Swedish Defence Research Agency, 2010.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę