Wkład polskich przyrodników w kształtowanie się idei pogranicznych parków narodowych (w 80. rocznicę utworzenia Parku Narodowego w Pieninach)

• Autorzy: Grębecka W. , Wysokińska B.

Warianty tytułu

EN

Contribution of Polish naturalists to the development of the idea of frontier national parks (at the 80th anniversary of the creation of the National Park in Pieniny)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Scientific foundations of the protection of nature date back to the 19th century and were ever since further refined on the basis of thorough natural research of the most prominent scientists from many countries. Polish scientists stood out with their commitment in shaping and implementation of the protection of nature; here the names of such naturalists as for example Władysław Szafer (1886-1970) and Walery Goetel (1889-1972) should not be omitted. The result of their pioneering activity and many years’ endeavours was inter alia the first in Europe frontier national park in Pieniny created at the beginning of the 30s of the 20th century, at the border of Poland and Slovakia (then Czechoslovakia). However, despite many years of intensive activity of multitude of scientists and defenders of nature at the Tatra mountains, the initiative of creation of the first planned frontier national park there was not realized. Walery Goetel, who took part in setting the Polish-Czechoslovakian frontier and, together with other naturalists, also strived for taking into consideration the protection of nature, was especially committed and full of initiative. Thanks to his exertions, in the so-called Cracow Protocol (which settled the question of borders and borderland of Poland and Chechoslovakia and was finally signed in May 1924) die governments of both countries were advised to settle an agreement concerning national park. It was based on a similar convention made by the United States and Canada. That’s how the long-term exertions to create the National Park in Pieniny mountains enjoyed success, despite the lack of final legal regulations. During the ceremony at Szczawnica on August 31st 1930, Polish Pieniny were announced to become the national park,. Then on June 1st 1932 the regulation of the Minister of Agriculture was proclaimed on the creation of a special entity called „the National Park in Pieniny”. In the same year the activity of the Slovakian Natural Reservation situated on the other side of the border was started. Thanks to these events, on July 17th 1932 the creation of the first European frontier national park was announced.

Słowa kluczowe

PL

parki narodowe; Park Narodowy w Pieninach; Szafer Władysław; Goetel Walery

EN

national parks; National Park in Pieniny; Szafer Władysław; Goetel Walery

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2012
• Tom: R. 57, nr 2
• Strony: 97--109
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., il.

Twórcy

autor

Grębecka W.

autor

Wysokińska B.

• Instytut Historii Nauki PAN, Warszawa

Bibliografia

• W. Grębecka, Z. Wójcik: Rozwój nauk botanicznych a podstawy naukowe ochrony przyrody w pierwszej połowie XX wieku, [w:] Studia z dziejów ochrony przyrody w Polsce, praca zbiór. red. J. Babicz, W. Grębecka, Z. Wójcik, Warszawa 1985.
• E. Symonides: Ochrona przyrody, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2007, ss. 767.
• Program UNESCO Człowiek i Biosfera, Man and Biosphere Programme, MAB.
• Skarby przyrody i ich ochrona, red. W. Szafer, Warszawa 1932, Nakładem Państwowej Rady Ochrony Przyrody, s. 258-317.
• E. Symonides: Państwowa Rada Ochrony Przyrody - trochę historii u progu nowej kadencji, „Parki Narodowe”, 1/2004.
• S. Sokołowski: Tatry jako Park Narodowy, Kraków 1923, Wyd. PROP, nr 4.
• K. Domin: Květena našich Tater: její společenstva a vztahy kpodnebí a půdě..., [w:] K. Domin, V. Mladějovský: Naše Tatry, Praha 1931.
• P. Daszkiewicz: Dziedzictwo ekologiczne Drugiej Rzeczpospolitej. Sześćdziesięciolecie ustawy o ochronie przyrody. „Kultura” 1994(6), s. 95-99.
• W. Szafer: Uwagi o celach i organizacji badań naukowych w polskich parkach natury, „Ochrona przyrody”, t. 3: 1922, s. 12.
• W. Szafer: Parki narodowe przedstawiają najwyższe wartości naukowe, „Przyroda Polska”, R. 17: 1973, nr 10, s. 35.
• M. Sokołowski: Chrońmy przyrodę ojczystą i jej zabytki, Kraków 1924, Wyd. PKOP, nr 6.
• 10 J. Kołodziejczyk: Zabytki przyrody, Warszawa 1917, 2 wyd. Warszawa 1922, nakł. PTK.
• W. Grębecka: Problem ochrony rodzimego krajobrazu a tożsamość narodowa, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2010, nr 3-4, s. 255.
• P. Daszkiewicz: Polska na I Międzynarodowym Kongresie Ochrony Przyrody. „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody”, 2002 (2), s. 239-241.
• W. Grębecka: Kształtowanie się naukowego programu pogranicznych parków narodowych w Karpatach, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 1985, z. 3-4.
• Publikacja amerykańska o projektowanych parkach natury na pograniczu polsko-czechosłowackim, „Ochrona przyrody”, z. 5: 1925, s. 78-80.
• W. Goetel: Sprawozdanie delegata Państwowej Komisji Ochrony Przyrody dla spraw pogranicznych parków natury,, „Ochrona przyrody”, z. 5: 1925.
• W. Goetel: Utworzenie Parku Narodowego w Pieninach, „Ochrona Przyrody”, 1929, 9: 17-31.
• Protokół konferencji przedstawiciel nauki polskiej i czechosłowackiej, zebranych w dniach 8 i 9 grudnia 1925 roku, z inicjatywy Polskiej Akademii Umiejętności i Czeskiej Akademii Nauk, s. 13-15, archiwum Muzeum Tatrzańskiego.
• Więcej na temat dziejów ochrony przyrody w Pieninach [w:] P. Dąbrowski: Zarys historii ochrony przyrody w Pieninach, „Pieniny - Przyroda i Człowiek”, 10: 147-169 (2008).
• P. Dąbrowski: Zarys historii ochrony przyrody w Pieninach, „Pieniny - Przyroda i Człowiek”, 10: 147-169 (2008).
• L. Sitowski: Charakter i osobliwości przyrody pienińskiej, „Ochrona Przyrody” 1922, 3: 47-55.
• S. Kulczyński: Projekt rezerwatu w Pieninach, „Ochrona Przyrody” 1922, 3: 55-58.
• W. Szafer: Dwanaście lat walki o utworzenie Pienińskiego Parku Narodowego, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”, z. 1: 1964.
• „Monitor Polski” nr 123 z 1932 r., poz. 156.
• P. Göbel, C. Keller, G. Steinbach, Raj na ziemi, Parki narodowe Europy, Muza, 2000, ss. 255.